Një adhurim i paturpshëm i "heronjve".
Shumë nga idealet që në rini i dhanë jetës një kuptim dhe shkëlqim që mungon nga këndvështrimet e ftohta të moshës së mesme, të paktën një ka mbetur me mua aq i ndritshëm dhe i kënaqshëm si kurrë më parë "adhurimi i paturpshëm i heronjve". Në një epokë që do të rrafshonte gjithçka dhe do të nderonte asgjë, unë mbaj qëndrimin tim dyshues dhe të ashpër në faltoret e njerëzve të "mëdhenj".
Unë them i paturpshëm, sepse e di se sa e pamodës është tani të pranojmë në jetë apo në histori një gjeni më të lartë se ne. Dogma jonë demokratike ka rrafshuar jo vetëm të gjithë votuesit, por të gjithë liderët; kemi kënaqësinë të tregojmë se gjenitë e gjallë janë vetëm mediokritet dhe se të vdekurit janë mite. Nëse mund t'i besojmë historianit H. G.Wells, Cezari ishte një kokërr idioti dhe Napoleoni një budalla me probleme emocionale. Duke qenë se është në kundërshtim me sjelljet e mira të lartësojmë veten, ne arrijmë të njëjtin rezultat duke treguar me dinakëri se sa inferiorë janë njerëzit e mëdhenj të tokës. Tek disa prej nesh, ndoshta është një asketizëm fisnik dhe i pamëshirshëm, që do të nxirrte nga zemra edhe mbetjen e fundit të lavdërimit dhe adhurimit, që të mos ktheheshin "perënditë" e vjetra dhe të na tmerronin përsëri me lojëra manipuluese.
Nga ana ime, unë kapem pas një bindjeje dhe zbuloj në të një përmbajtje dhe stimulim më të qëndrueshëm se sa erdhi nga ekstazat devotshme të rinisë. Sa e natyrshme dukej të përshëndesim poetin e madh indian Rabindranath Tagore me atë titull që për një kohë të gjatë i ishte dhënë nga bashkatdhetarët e tij, Gurudeva ("Mjeshtër i nderuar") se pse duhet të qëndrojmë si idiotë me nderim para ujëvarave dhe majave të maleve, ose duke parë një hënë vere në një det të qetë dhe jo para mrekullisë më të lartë të të gjithave. Kaq shumë prej nesh janë thjesht talente, fëmijë të zgjuar në lojën e jetës, saqë kur gjeniu qëndron në praninë e tyre, disa mund të përkulen para tij si një adhurues që i përket vetëm Zotit si akt meritues, një vazhdimësi e krijimit. Njerëz të tillë janë vetë gjaku i historisë, të cilit politika dhe industria nuk janë veçse kornizë dhe kocka por që i kanë hyjnizuar nga injoranca e turmës.
Një pjesë e shkakut të skolasticizmit të thatë nga i cili po vuanin kur James Harvey Robinson thirri për të humanizuar njohuritë ishte konceptimi i historisë si një rrjedhë jopersonale figurash dhe "faktesh", në të cilën luante gjeniu një rol kaq thelbësor, saqë historitë krenoheshin me injorimin e tyre. Kjo teori e historisë i detyrohej mbi të gjitha Karl Marksit; ishte e lidhur me një pamje të jetës që nuk i besonte njeriut të jashtëzakonshëm, ia kishte zili talentit superior dhe i lartësonte të përulurit si trashëgimtarë të tokës. Në fund, njerëzit filluan të shkruajnë historinë sikur ajo të mos ishte jetuar fare, sikur asnjë dramë të mos kishte ecur në të; asnjë komedi apo tragjedi të njerëzve në vështirësi ose të frustruar. Rrëfimet e gjalla të Gibbon-it dhe Taine-it ia lanë vendin grumbullimeve të hirit të erudicionit të parëndësishëm, në të cilat çdo fakt ishte i saktë, i dokumentuar por i vdekur.
Jo, historia e vërtetë e njeriut nuk është në çmime dhe në paga, as në zgjedhje dhe beteja, as në tendencën e njeriut të thjeshtë; është në kontributet e qëndrueshme të dhënë nga gjenitë në shumën e qytetërimit dhe kulturës njerëzore. Historia e Francës nuk është, nëse mund të thuhet me gjithë mirësjellje, historia e popullit francez; historia e atyre burrave dhe grave pa emër që punuan tokën, kalldrëmuan këpucët, prenë rrobat dhe shitnin mallrat (sepse këto gjëra janë bërë kudo dhe gjithmonë) historia e Francës është historia e burrave dhe grave të saj të jashtëzakonshme, shpikësit e saj, shkencëtarët, shtetarët, poetët, artistët, muzikantët, filozofët e saj, si dhe shtesat që ata i bënë teknologjisë dhe urtësisë, mjeshtërisë dhe mirësjelljes së njerëzve dhe njerëzimit të tyre. Dhe kështu me çdo vend, me botën; historia e saj është me të vërtetë historia e njerëzve të saj të mëdhenj. Çfarë jemi ne të tjerët veç tullave dhe llaçit të gatshëm në duart e tyre, që ata të bëjnë një garë pak më të mirë se ne? Prandaj, unë e shoh historinë jo si një skenë të zymtë të politikës dhe kasaphanës, por si luftën e njeriut përmes gjeniut me inercinë e turbullt të materies dhe misterin çoroditës të mendjes; lufta për të kuptuar, kontrolluar dhe ribërë veten dhe botën.
Unë shoh burra që qëndrojnë në buzë të dijes dhe e mbajnë dritën pak më përpara; burra që gdhendin mermerin në forma që fisnikërojnë burrat; njerëz që formojnë popujt në instrumente më të mira madhështie; burra që bëjnë një gjuhë muzike dhe muzikë jashtë gjuhës; burra që ëndërrojnë për jetë më të bukura - dhe i jetojnë ato. Këtu është një proces krijimi më i gjallë se në çdo mit; një jetë hyjnire më reale se në çdo besim.
Të sodisim njerëz të tillë, të insinuojmë veten përmes studimit modest ndaj tyre, t'i shikojmë ata në punën e tyre dhe të ngrohemi në zjarrin që i konsumon, kjo do të thotë të rimarrësh një pjesë të emocionit që na dha rinia jonë kur menduam, në piedestalin se po preknim qiellin. Në atë rini ëndërrimtare ne besuam se jeta ishte e keqe dhe se vetëm vdekja mund të na çonte në parajsë. Ishim gabim; edhe tani, kur jetojmë, mund të hyjmë në të. Çdo libër i madh, çdo vepër arti zbulues, çdo regjistrim i një jete të përkushtuar është një thirrje dhe një susam i hapur për Fushat Elisiane. Shumë shpejt e shuam flakën e shpresës dhe të nderimit tonë.
Le të ndryshojmë bindjet dhe të ndezim shpresat përsëri.
#ndalohetkopjimi
#lejohetshpërndarja
