Proza 2

Rrugët e jetës

Ne jemi të gjithë udhëtarë në këtë labirint të pafundëm që quhet jetë. Secili prej nesh ecën mbi të njëjtën tokë, frymon të njëjtin ajër dhe përjeton të njëjtat stinë që përsëriten pa mëshirë. Ndoshta, rrugët që na çojnë përpara, që na shtrijnë horizontin përpara syve, janë të njëjtat për secilin prej nesh, por çdo hap, çdo ndalesë dhe çdo kthesë mbart brenda saj një rrëfim të veçantë, një brengë të heshtur, një shpresë që vetëm zemra e atij që ecën e njeh plotësisht.

Sa herë që ecim nëpër rrugët e kësaj bote, ne lëmë pas vetes gjurmët e padukshme të mendimeve tona, të dhimbjeve dhe ëndrrave që mbajmë brenda vetes. Ndoshta unë dhe ti do të kalojmë nëpër të njëjtën rrugë, do të shohim të njëjtën dritë që bie mbi faqet e ndërtesave, do të ndalojmë në të njëjtat stacione ku njerëzit nxitojnë pa menduar shumë për kalimin e kohës, por kjo nuk do të thotë se shpirtrat tanë janë njësoj. Sepse secili nga ne mbart një botë brenda vetes, një univers ndjenjash dhe përvojash që nuk mund të përkufizohet nga shikimi i jashtëm.

Unë mund të udhëtoj sot përkrah teje, ndoshta do të ndajmë biseda të thjeshta, do të qeshim për një çast, do të ndajmë heshtje të thella që shtrihen mes nesh si ura të padukshme. Por nesër, ti mund të udhëtosh me dikë tjetër. E nuk është udhëtimi në vetvete ai që ndryshon, por mënyra se si ne e përjetojmë atë. Ti do të ndihesh ndryshe, do të kuptosh ndryshe, do të kesh sy të tjerë për të parë, sepse çdo takim, çdo njeri që hyn në jetën tonë, na ndryshon, na prek, na bën të shohim realitetin me një dritë të re.

Rrugët e jetës nuk janë kurrë vërtet të ndryshme, por interpretimi ynë i tyre është ai që u jep kuptim. Udhëtimi ynë është një reflektim i brendshëm, një pasqyrim i thellësive të shpirtit tonë, dhe çdo kthesë që marrim është një shans për të parë një anë të re të vetvetes. Çdo ndalesë është një ndalesë për të menduar mbi atë që jemi dhe atë që po bëhemi. Ndoshta udhëtoj për të njëjtin destinacion si ti, ndoshta stacionet tona janë të njëjta, por historia që do të tregoj kur të arrij atje është vetëm e imja. Ajo është e mbushur me rrugë të padukshme, me mendime të pathëna dhe ndjenja që vetëm unë mund t’i përceptoj.

Kur takojmë dikë tjetër në këtë udhëtim, duhet të ndalojmë dhe të dëgjojmë. Çdo njeri ka një rrëfim për të treguar, një rrëfim që është thurur nga fije të padukshme, të ndërtuara nga përjetimet e tij, nga vuajtjet dhe gëzimet që kanë ngjyrosur rrugët e tij. Dhe ky rrëfim nuk është thjesht një histori e rradhës, por një copëz e thellë e shpirtit, një dëshmi se çdo njeri, pavarësisht se sa i ngjan udhëtimit tënd, është një univers më vete.

Duke dëgjuar historitë e të tjerëve, ne nuk bëhemi vetëm më të ndjeshëm, por më të thellë. Sepse në secilën histori ne zbulojmë një pjesë të vetvetes. Në atë që tjetri ndan, ne gjejmë një reflektim të përvojave tona, një jehonë të mendimeve që kemi heshtur brenda vetes për një kohë të gjatë. Dhe kështu, duke dëgjuar, ne udhëtojmë jo vetëm përmes rrugëve të botës, por përmes shpirtrave të atyre që takojmë.

Rruga e jetës është një rrugë që nuk mbaron kurrë vërtet. Ajo vazhdon përtej nesh, përtej ditës dhe natës, përtej viteve që kalojnë. Por çdo hap që hedhim mbi të është një mundësi për të mësuar, për të dashur, për të dëgjuar dhe për të treguar. Çdo njeri që kalon nëpër jetën tonë na ofron një dritare për të parë botën nga një kënd tjetër, dhe në atë shikim të ri, ne gjejmë kuptimin e vërtetë të rrugëtimit tonë. Prandaj, respektoje çdo udhëtar që takon. Respektoje historinë e tij, sepse në fund të fundit, është edhe pjesë e historisë tënde.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Libri ynë 

Brenda çdo njeriu, ekziston një bibliotekë e fshehur, një labirint i pafund, ku secili kapitull, faqe e fjalë, është e gdhendur në kujtime, ndjenja dhe përjetime të brendshme. Kjo është biblioteka e vetvetes, libri i vetëm që duhet të lexojmë për të kuptuar gjithçka tjetër. Në të është shpirti ynë, në të janë të gjitha enigmat që na shoqërojnë gjatë udhëtimit tonë tokësor. Por sa herë, në përpjekjet tona për t'i kuptuar librat e botës, harrojmë ta hapim këtë libër të pazbuluar, këtë enciklopedi të brendshme që është e gdhendur në esencën tonë?

Leximi i vetes nuk është vetëm një akt i thjeshtë vetëreflektimi, por një përpjekje e përditshme për t'i kuptuar misteret që mbartim brenda. Nëse qëndrojmë të verbër ndaj vetvetes, nuk mund të shohim qartë botën përreth nesh. Si mund të kuptojmë dhimbjen e një personazhi në një roman kur nuk e njohim dhimbjen tonë? Si mund të ndiejmë gëzimin e fitores së një heroi kur ne vetë nuk kemi ndalur kurrë për të festuar fitoret tona të vogla? Leximi i vetes është një ftesë për të hyrë në errësirën dhe dritën që na përbën, për të eksploruar çdo qoshe të mendjes dhe zemrës që shpesh qëndron e lënë pas dore.

Ndoshta ne jemi të frikësuar nga ajo që mund të gjejmë. Sepse vetvetja është një libër që nuk gënjen, nuk fshihet pas fjalëve të bukura apo metaforave të ndërlikuara. Aty janë të gjitha plagët tona të hapura, ëndrrat e thyera, pasiguritë që na ndjekin si hije. Leximi i vetes kërkon guximin për të pranuar anët tona të errëta, për të përballuar dështimet tona, dhe për të parë veten në një pasqyrë që nuk deformon, por tregon çdo detaj, çdo grimcë të së vërtetës.

E megjithatë, nëse nuk fillojmë me këtë lexim të brendshëm, çdo libër tjetër që prekim do të mbetet një reflektim i zbrazët. Pa një kuptim të thellë të vetes, ne do të jemi lexues sipërfaqësorë të jetës, duke kaluar faqe pas faqeje pa ndalur për të ndier atë që është më thelbësore. Çdo histori që lexojmë, çdo poezi që gjejmë frymëzuese, është vetëm një pasqyrë e realitetit të brendshëm që ne duhet të zbulojmë së pari. Sepse çdo libër i shkruar nga një dorë e huaj është një përpjekje për të shprehur atë që ne, në mënyrë instinktive, tashmë e njohim brenda nesh.

Kur lexojmë veten, kuptojmë se çdo moment, çdo ndodhi, është një kapitull i veçantë në historinë tonë. Nuk ka faqe të humbura, nuk ka kapituj të pavlefshëm. Të gjitha përbëjnë një tërësi që vetëm ne mund ta interpretojmë. Dhe kur më në fund jemi në gjendje ta lexojmë veten me sy të qartë, atëherë mund të shohim më thellë edhe në librat e tjerë të botës. Sepse përmes leximit të vetvetes, ne fillojmë të shohim universin, jo si një entitet i ndarë nga ne, por si një reflektim i vetë shpirtit tonë.

Në fund të fundit, libri më i rëndësishëm është ai që qëndron brenda nesh. Dhe është një libër që nuk përfundon kurrë, që shkruhet çdo ditë, me çdo frymëmarrje, çdo zgjedhje dhe çdo ëndërr. Ndoshta është më e vështirë ta lexosh, më e dhimbshme, më e ngatërruar, por është i vetmi libër që vërtet ia vlen të lexohet. Sepse përmes tij, ne mësojmë jo vetëm të kuptojmë veten, por edhe botën përreth, të dashurit tanë dhe universin që lëviz pa pushim. Pa këtë lexim, çdo libër tjetër mbetet vetëm një fjalë boshe, një fletë e zbrazët.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Shiu i shtatorit

Shiu i shtatorit, si një perandor i trishtuar, bie mbi tokë me një peshë të butë por të pashmangshme, zgjon duke përkëdhelur atë që ka qenë përgjumur për muaj të tërë. Pikat e shiut rrokullisen mbi dritare, duke krijuar një melodi të lashtë, që dikur u mësua nga frymëmarrja e pyjeve, nga zhurma e valëve, dhe nga psherëtimat e njerëzve që nuk e njohin më veten.

Çdo pikë bie, si një kujtim i zbehur, që për shumë kohë ka qenë i ngujuar në thellësitë e zemrës sime. Në atë çast, kur shiu prek tokën, aroma e dheut të lagur ngrihet dhe më përfshin, më ngatërron, më tërheq në një udhëtim brenda vetes. Është një aromë që sjell me vete kujtime të largëta, të mbuluara nga pluhuri i kohës, të varrosura nën shtresat e përditshmërisë, por që gjithnjë kanë pritur shiun për t’u rilindur.

E ndjej se si ky shi më zgjon një poezi që ka qenë e përgjumur në tokën e shpirtit tim. Çdo varg është një pikë, një tingull, një shpresë e humbur ose një dashuri e largët. E megjithatë, ashtu si shiu që ngadalë rritet me intensitet, ashtu edhe brenda meje nis të lëvizë diçka më e thellë, një dhembje e ëmbël që nuk ka fjalë për të përshkruar. Më duket sikur secila frymëmarrje është një pjesë e së kaluarës sime, një pëshpëritje që askush nuk mund ta dëgjojë, një thirrje që shkon e humbet në pafundësi.

Është një ndjenjë e çuditshme kjo që sjell shiu – një përzierje e humbjes dhe shpresës. Më kujton se çdo gjë është kalimtare, se ashtu si shiu, edhe dhimbjet tona vijnë dhe ikin, por që gjithmonë lënë gjurmë. Çfarë janë kujtimet, në fund të fundit, përveçse reshje të vogla që bien në mendjen tonë, duke lagur çdo mendim të thatë, duke ushqyer atë që është harruar, duke gjallëruar atë që është lënë mënjanë?

Shiu i shtatorit më fton të reflektoj për atë që ka qenë dhe për atë që nuk do të jetë më kurrë. E ndjej si zemra ime, një fushë e madhe e trazuar nga stuhitë e jetës, pret reshjet për t’u shëruar, për t’u pastruar nga pluhuri i viteve që kanë kaluar. Çdo pikë bie si një premtim që gjërat, edhe nëse nuk bëhen më të lehta, mund të bëhen më të kuptueshme, më të thella në peshën e tyre.

Dhe atëherë, në mes të gjithë kësaj, ndjej diçka më të butë se dhimbja – ndjej një paqe të heshtur që del nga rrënjët e një trishtimi të lashtë, një paqe që vjen kur pranon se çdo humbje, çdo zhgënjim, çdo ndarje, është pjesë e një cikli të pafund. Shiu më kujton se edhe pse nuk mund të ndalojmë kohën, nuk mund t’i shmangemi ndryshimit, ne mund të zgjedhim të jetojmë brenda tij, të përqafojmë pasigurinë e çdo çasti dhe të gjejmë poezinë në të.

Si shiu që nuk pyet nëse toka është gati, ashtu edhe jeta bie mbi ne, pa paralajmërim. Dhe unë, në këtë moment të heshtur, i mbështjellë nga ky shi, ndjej se poezia e shpirtit tim ka gjetur një udhë për të dalë në dritë, për të rrjedhur si lumenjtë që kërkojnë detin. Trishtimi im nuk është më një peshë, por një lëvizje e brendshme, një ujëvarë e cila pastron gjithçka që është e tepërt dhe e panevojshme.

Aromat, kujtimet, fjalët – të gjitha këto janë përzier në një vallëzim të heshtur, nën një qiell gri, që flet pa fjalë. Dhe në këtë heshtje, ndoshta për herë të parë, e kuptoj se gjithçka që kam kërkuar ka qenë gjithmonë brenda meje, duke pritur shiun për ta zgjuar.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Miq të Librit! 

Ndaluni dy minuta për të reflektuar rreth këtij shkrimi ku të gjithë jemi të përfshirë. 

Bota reale dhe ajo virtuale 

Në Facebook, shohim një mori shkrimesh që krijojnë një fasadë, një iluzion të një jete ideale, sikur të jetonim mes njerëzve të cilët janë të përkryer në çdo aspekt. Në ato faqe virtuale përballesh me fjalë që të përplasen në mendje, të magjepsin e të bëjnë të besosh se bota është e mbushur me njerëz të jashtëzakonshëm: njerëz të urtë, të mençur, të ditur, bujarë e këshillues, sikur çdo mendim i hedhur aty është një margaritar i pashoq. Dhe ndonjëherë ndihesh i vogël, i përhumbur përballë gjithë kësaj urtësie të imponuar, i gjendur në një nivel të ulët krahasuar me ta, si një shkrimtar që ndjek hija e mendimtarëve të mëdhenj por nuk e prek dot thelbin e tyre.

Në rrugët e këtij universi virtual, kalojmë pranë disa lloj shkrimesh që përshkojnë thellësi të shkencës, të dijes së pashtershme, të ndriçuar nga njerëz që duken sikur janë shkencëtarë të padukshëm, shpesh të papërfillur nga bota, por që aty, në atë hapësirë të pafundme të internetit, gjejnë vend për të shfaqur dritën e tyre. E ndoshta këto shkrime të bëjnë të mendosh se je në kërkim të zgjidhjes për një sëmundje të trupit apo shpirtit, për një hall të pashmangshëm, për një pyetje që nuk gjen përgjigje as në jetën e përditshme.

Ka dhe shkrime fetare, të cilat shpesh të zgjojnë ndjenja të forta shpirtërore, të bëjnë të ndalosh, të reflektosh thellë për qenien tënde, për botën dhe lidhjen me Zotin. Janë ato rreshta që të bëjnë të pyesësh veten nëse rruga që ndjek është e drejtë apo e gabuar, nëse është koha për të kërkuar një udhëzim, një ndriçim, për të ndjerë praninë hyjnore në një mënyrë më të prekshme e më të sinqertë.

Poetët dhe filozofët gjithashtu flasin me zërin e tyre të urtë, përzier mes rreshtave të thjeshtë dhe të ndërlikuar, të shtyjnë të besosh se Shqipëria, nëse mund të çlirohet nga prangat e saj, ka potencialin për të krijuar një të ardhme të shkëlqyer. Ata janë frymëzues, vizionarë, udhërrëfyes që të japin shpresë, por edhe melankoli, sepse ëndrrat e tyre ndonjëherë duken aq larg realitetit sa që edhe drita e tyre më e fortë mezi arrin të depërtojë në errësirën e kohës.

E pastaj, vijnë shkrimet që të lëndojnë. Shkrime që prekin plagë të fshehura, që të bëjnë të derdhësh lot pa ndalur, që të shtyjnë të rigjesh një copëz të vetvetes të humbur mes zhgënjimeve të ditës. Janë shkrime që të thyejnë shpirtin dhe të krijojnë atë boshllëk të thellë, por njëkohësisht, me një çudi të madhe, të ofrojnë një lloj ngushëllimi. Sepse përmes tyre, ndien që nuk je i vetëm. Sepse përmes dhimbjes që i bashkëngjitet çdo fjale, ndien një afërsi me ata që shkruajnë dhe ata që vuajnë në heshtje. Shkrime që të ngacmojnë kujtesën e vjetër, të emocionojnë në një mënyrë të pavetëdijshme, të ndihmojnë të shërosh atë pjesë të brendshme të shpirtit që për ditë të tëra e ke lënë të harrohet.

Lexojmë kaq shumë shkrime në këtë hapësirë virtuale, dhe shpesh gjendemi të kapur në një rreth që nuk ka fund. Jetojmë brenda këtij realiteti të ri, të zhytur në një jetë që duket më e gjallë në ekranet tona sesa në ajrin që thithim çdo ditë. Sepse jeta reale, përtej dritave të ekranit, shpesh ndihet bosh, e mangët nga ato figura të urta e të mençura që duket se ekzistojnë vetëm në hapësirën virtuale. Është një ndjesi që sa vjen e thellohet, sikur jeta e vërtetë të mos mund të përballojë barrën e një shoqërie ideale, të mbushur me individë që shkruajnë me kaq pasion, kaq dije e urtësi, por që në realitet janë të padukshëm. Njerëz që duken sikur jetojnë vetëm në këtë botë të re, një botë ku çdo mendim, çdo fjalë është e kuruar, e filtruar, për të krijuar një version të tyre që shkëlqen më shumë se ajo që ne mund të shohim apo ndiejmë në realitet.

Ah, sa e vështirë është të gjesh një të tillë në jetën e përditshme! Sa do të doja që dikush nga këta shkrimtarë të përkryer, këta filozofë të thellë, këta poetë të shpirtit, të ekzistonte vërtet përtej kufijve të ekranit. Dikush që mund të më shihte në sy dhe të fliste me të njëjtën urtësi që lexoj në fjalët e tyre. Por jeta reale është më e ashpër, më e thjeshtë dhe shpesh e zhveshur nga poezia që gjendet në faqet e internetit. Aty, nën dritën e diellit të vërtetë, njerëzit duken më të ftohtë, më të largët, më të preokupuar me hallet e vogla të përditshme, pa kohë për të ndalur e për të menduar në mënyrë të thellë e filozofike për jetën dhe kuptimin e saj.

Por ndoshta këtu qëndron edhe paradoksi i madh i kësaj kohe. Në përpjekjen tonë për të krijuar një realitet ideal në botën virtuale, kemi harruar ta kërkojmë atë në botën që na rrethon. Ndoshta këta njerëz të urtë, të thellë e të ditur që shfaqen në Facebook, janë të njëjtët me ata që kalojmë pranë çdo ditë, por nuk i njohim, sepse kemi humbur aftësinë për t’i parë. Kemi humbur durimin për të dëgjuar një bisedë të thjeshtë, për të lexuar shenjat e vogla të urtësisë në jetën e përditshme. Sepse, në fund të fundit, mbase gjithë kjo mençuri dhe thellësi nuk është asgjë tjetër përveç një reflektim i asaj që jemi në thelb, një pasqyrim i nevojës sonë të thellë për t’u lidhur me të tjerët, për të ndarë diçka më shumë sesa fjalë boshe në një hapësirë të pafund.

Mbase, nëse ndalemi dhe kërkojmë më thellë, do të gjejmë këta njerëz që shfaqen vetëm në faqe virtuale, edhe në jetën e vërtetë. Sepse, ndonëse duket e pamundur, ndoshta është vetë natyra njerëzore që na shtyn të kërkojmë kuptim edhe atje ku duket se nuk ka. Dhe ndoshta, kur ta kuptojmë këtë, do të jemi në gjendje të bashkojmë këto dy botë: atë virtualen, ku gjithçka duket e përkryer, dhe atë reale, ku, në të vërtetë, ndodhen ndjenjat më të sinqerta, më të thella dhe më të prekshme.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Mashtruesit dhe të mashtruarit

"Njerëzit e vërtetë jetojnë të vetmuar"

Gënjeshtra është si era, një forcë e padukshme që kalon përmes nesh, përmes mendjeve tona të ndjeshme, dhe përhapet pa u ndalur, duke përfshirë gjithçka në rrugën e saj. Ajo gjen shteg në ndërgjegje të lodhura, në zemra të paqëndrueshme, në mendje të dëshpëruara për të kapur diçka, qoftë edhe një mashtrim të bukur. Gënjeshtra ka aftësinë të depërtojë në thellësitë më të errëta të qenies sonë, atje ku e vërteta e thjeshtë nuk gjen dot vend, sepse ajo kërkon dritë, kërkon pastërti, kërkon hapësirë që shpesh nuk e kemi brenda nesh.

E vërteta është si dielli i mëngjesit, që lind ngadalë, që shfaqet me ngurrim mbi horizonte të largëta, shpeshherë e fshehur pas reve të dyshimit dhe pasigurisë. Ajo kërkon kohë, kërkon vëmendje dhe përkushtim. Nuk mund të ndjekë ritmin e shpejtësisë së gënjeshtrës, sepse është e thellë, është rrënjosur në tokën e së drejtës dhe kërkon që ne të jemi gati ta pranojmë kur të vijë. Por në një botë ku tronditja dhe iluzioni kanë më shumë ndikim, kush ka durimin të presë të vërtetën?

Masa është një fushë ku gënjeshtrat lulëzojnë me lehtësi, si fara që kapen nga erërat dhe mbijnë në çdo qoshe. Njerëzit janë të gatshëm të përqafojnë çdo gjë që u premton lehtësim, çdo fjalë që u ngushëllon dhimbjen ose justifikon frikën e tyre. Gënjeshtra është e ëmbël, ajo ka aftësinë të mbulojë plagët me një mantël të rrejshëm, duke ofruar një rehati të përkohshme, por të shkatërrueshme. Dhe kështu, ata që janë të mashtruar, janë gjithnjë e më shumë, ndërsa mashtruesit janë vetëm disa. Kjo është sepse gënjeshtra ka një jetë të vetën; ajo nuk ka nevojë për shumë duar që ta përhapin, vetëm për disa që ta krijojnë.

Por çfarë është gënjeshtra, në thelb? A është ajo vetëm një deformim i së vërtetës, apo është një pjesë e natyrës sonë të thellë, një nevojë e brendshme për të jetuar në një realitet që ne e dëshirojmë, jo atë që ekziston? Njeriu gjithmonë ka kërkuar të ndërtojë narrativën e tij, të krijojë historitë e veta, dhe ndonjëherë, në këtë kërkim për kontroll, ai kthehet drejt gënjeshtrës. Kjo na bën të pyesim: A është më e rrezikshme gënjeshtra që na imponohet, apo ajo që e zgjedhim vetë për t'u fshehur prej saj?

E vërteta është e rëndë, ajo mbart me vete peshën e përjetësisë, dhe ne shpesh nuk jemi të gatshëm ta mbajmë. Ajo kërkon përgjegjësi, kërkon një pasqyrë të ndershme të vetvetes dhe botës rreth nesh. Prandaj, njerëzit shpesh e shmangin atë, duke u kthyer drejt gënjeshtrës si një strehë e lehtë. Por në këtë zgjedhje të tyre, ata nuk kuptojnë se janë duke u bërë viktima të një realiteti të shpikur, të një bote që nuk është as e tyre dhe as e vërtetë. Dhe kështu, të mashtruarit shtohen, ndërsa mashtruesit mbeten në hije, duke u mbështetur në atë lëvizje të madhe të njerëzve që i ndjekin verbërisht.

A do të ketë ndonjëherë fund ky cikël? A mund të triumfojë e vërteta mbi gënjeshtrën? Ndoshta, në thellësitë e kohës, kur gjithçka do të qartësohet dhe kur dielli i vërtetësisë do të djegë të gjitha iluzionet, ne do të jemi të lirë. Por deri atëherë, mbetet mbi ne që të përpiqemi, jo për të mposhtur gënjeshtrat e tjetrit, por për të mos gënjyer veten tonë. Sepse ndoshta, mashtrimi më i madh qëndron aty – në momentin kur vendosim të mos përballemi me të vërtetën e brendshme, por të gjejmë strehë në hijen e mashtrimit të jashtëm.

Në fund, është zgjedhja jonë: të jetojmë në një botë të krijuar nga gënjeshtrat ose të ecim drejt një drite të vështirë, por të përhershme. Dhe nëse zgjedhim të vërtetën, duhet të jemi të gatshëm për të pranuar vetminë që ajo shpesh sjell. Sepse në një botë ku shumica e njerëzve është mashtruar, të qenit i vërtetë mund të jetë akti më i guximshëm por dhe më i vetmuar nga të gjithë.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Harta Emocionale

Në thellësitë e shpirtit të njeriut ekziston një hartë e padukshme, një rrjetë e pafund emocionesh që gjarpërojnë si lumenjtë përmes territoreve të mendjes dhe zemrës. Çdo përvojë, çdo ndjenjë, ngulmon të lërë gjurmë, të shënjojë një rrugë të re në këtë peizazh të brishtë e të përhershëm. Siç graviteti tërheq çdo gjë drejt qendrës, po ashtu emocionet tërheqin qenien tonë drejt vetëdijes së thellë, duke na udhëzuar përmes territoreve të njohura dhe të panjohura.

Në këtë hartë emocionale, ka vende që ndriçojnë si dielli në mesditë. Gëzimi është një prej tyre, një oazë e gjelbër dhe plot jetë, ku mendja gjen pushim dhe zemra frymon lirshëm. Aty ndalemi shpesh, por gjithashtu dimë që ky peizazh është i rrallë dhe i brishtë. Në këtë copë parajse, koha duket se ndalon, dhe çastet e lumturisë shtrihen përtej përjetimeve të zakonshme, duke na sjellë një ndjesi përjetësie. Ajo ndjenjë, sikur bota ka gjetur më në fund ekuilibrin e saj, është momenti kur ne ndjehemi më pranë natyrës sonë të vërtetë.

Por më tej, tej rrugëve të ndritshme, shtrihet një territor i errët, i fshehur në hijet e kujtimeve. Kjo është fusha e dhembjes, një vend i rrëpirë, ku çdo hap bëhet më i rëndë, dhe çdo frymë më e ngushtë. Aty ku hidhërimi na mban të mbërthyer, duke na bërë të kthejmë sytë mbrapa në kohëra kur diçka ose dikush ishte i pranishëm, por tani është humbur përgjithmonë. Në këtë peizazh, njeriu humbet, gjen veten të përhumbur në labirintin e ndjenjave të pafundme, duke kërkuar një dalje që ngjan si një fantazmë. Dhembja nuk është vetëm vuajtje; është një thellësi që na shtyn të kuptojmë vetveten, një mësues i vështirë që na mëson se çfarë do të thotë të jesh njeri.

Në jug të kësaj harte, ndoshta në largësi të madhe, ndodhet një vend tjetër: është shkretëtira e zbrazëtisë. Këtu mbizotëron heshtja. Nuk ka ngjyra, nuk ka tinguj, vetëm një ndjesi e shurdhët që na përpin. Kjo është zbrazëtia që vjen nga humbja e kuptimit, nga çastet kur bota duket e ftohtë dhe e pakuptimtë. Në këtë vend, mendja endet pa një destinacion të caktuar, ndërsa zemra lufton për të gjetur një ndjenjë apo një arsye për të vazhduar. Por është pikërisht këtu, në këtë heshtje, që shpesh gjejmë fillimin e një urtie të re. Nga hiri i asgjësisë, lind diçka e re, një dëshirë për të krijuar, për të kuptuar, për të jetuar.

Pastaj, aty janë luginat e dëshirave, ato vende që janë të ngarkuara me energjinë e pashtershme të shpresave dhe ëndrrave. Dëshirat janë si lumenjtë që përpiqen të gjejnë rrugën e tyre drejt detit, por shpesh pengohen nga malet e dyshimit dhe frikës. Këtu, në këtë territor të trazuar, njeriu lufton midis asaj që dëshiron dhe asaj që e frikëson. Këto lumenj janë si ndjenjat tona të papërmbushura, të cilat rrjedhin në heshtje, duke gërryer ngadalë tokën e mendjes sonë. Dëshira është motori i çdo përpjekjeje, por edhe burimi i shumë zhgënjimeve. Sa herë kemi ndjerë se po arrijmë në bregun e ëndrrave tona, por vetëm për të zbuluar se deti është më i largët sesa duket?

Një tjetër element i rëndësishëm në hartën tonë emocionale është frika. Ajo është si një mal i lartë, një majë e akullt që ndonjëherë e shohim nga larg dhe ndonjëherë na qëndron përballë, duke na sfiduar të ngjitemi ose të largohemi. Frika është kufiri që ndan njohurinë nga e panjohura. Ajo na paralajmëron, na mbron, por ndonjëherë edhe na mban të burgosur. Për të kaluar këtë mal, ne duhet të kemi guximin të përballojmë të panjohurën, të lejojmë veten të përfshihemi në pasiguri, duke besuar se pavarësisht frikës, ne do të dalim në anën tjetër më të fortë.

Dhe pastaj vjen dashuria, ajo hapësirë e pamasë, që nuk mund të shënjohet me kufij apo harta. Dashuria është e pafund, është elementi që lidh çdo emocion tjetër, që i jep kuptim çdo përvoje dhe përpjekjeje. Është lëndina e gjelbër ku ne ndjejmë sigurinë më të madhe, por është edhe dallga e fortë që mund të na përplasë kundër shkëmbinjve të zhgënjimit. Dashuria nuk ka një formë të qëndrueshme, ajo ndryshon, transformohet, si deti që një ditë është i qetë dhe ditën tjetër i trazuar. Ajo është forca më e madhe që ka ekzistuar ndonjëherë, por edhe forca që më së shumti na lë pa fjalë, pa frymë, të hutuar në peizazhin e saj të pafund.

Harta emocionale e njeriut nuk është një dokument statik. Ajo ndryshon çdo ditë, me çdo mendim, me çdo përvojë të re. Është një udhëtim i vazhdueshëm, një lundrim nëpër dete të ndjeshmërisë, ku ne jemi njëkohësisht udhëtarë dhe hartografë. Ne e shohim botën përmes filtrit të emocioneve tona, dhe ndërsa peizazhi i jashtëm mund të duket i njëjtë, ai i brendshmi është gjithmonë në ndryshim.

Në fund, ajo që mbetet nuk është një hartë me destinacione të fiksuara, por një rrjetë e pafund ndjesish dhe përvojash që na bëjnë ata që jemi. Dhe kështu, ne vazhdojmë të ecim, me hapa të ngadaltë, duke gjurmuar peizazhin tonë të brendshëm, duke kërkuar kuptimin përmes valëve të emocionit, duke u humbur dhe duke u rigjetur përsëri në këtë udhëtim të përjetshëm të qenies njerëzore.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

"Nuk mund të ndërtosh lumturinë e të tjerëve duke rrënuar themelet e jetës tënde."

Në udhën e gjatë dhe të ndërlikuar të jetës, kam bërë vetëm një gabim që mban peshën e shumë viteve të shkuara mbi supe. Gabimi im, një barrë e padukshme por e rëndë, ishte përpjekja ime e vazhdueshme, gati e verbër, për të kënaqur të tjerët. Me një farë iluzioni të bukur, ndoshta me një dëshirë të brendshme për t’u ndjerë i dashur dhe i pranuar, harrova një të vërtetë themelore: në momentin që përpiqesh të jetosh për të tjerët, në të njëjtin çast fillon të vdesësh për veten tënde.

Në heshtjen e thellë të shpirtit, kam ndjerë shpesh një zë të dridhshëm, një thirrje të largët që kërkonte të dilte në dritë. Ishte zëri i dëshirave të mia, i ëndrrave që kisha mbuluar me pluhurin e viteve, i vetvetes që më përplaste dyert e zemrës për t'u liruar. Dhe çdo herë që nuk i dëgjoja këto zëra, çdo herë që zgjidhja të mos i jap vëmendje, unë lija një pjesë të shpirtit tim të kalbej, një copëz të qenies sime të shuhej ngadalë, si një qiri që digjet pa zhurmë në një dhomë të errët.

Dhe ndërsa unë lija këto pjesë të vetes të zhdukeshin, personat në anën tjetër të këtij ekuacioni, ata që merrnin gjithë dashurinë time, gjithë vëmendjen time, dukeshin gjithmonë më të lumtur. Ndjeheshin të përmbushur, si të kishin gjetur një burim të pashtershëm lumturie, sepse unë jepja gjithçka që kërkonin. Jepja veten time, çdo pjesë të jetës sime, çdo dëshirë që nuk kisha guximin ta jetoja për veten. Dhe ata, me një buzëqeshje të qetë, dukeshin sikur po jetonin jetën më të plotë. Por unë, në ato çaste kur mblidhesha brenda vetes sime, ndjeja se po kthehesha në një guaskë të zbrazët.

Çfarë është, në të vërtetë, një lidhje? A është ajo thjesht një lojë në të cilën njëri humb dhe tjetri fiton? A është një betejë e vazhdueshme për dominim emocional? Apo ndoshta, lidhja është një fushë ku dy shpirtëra takohen, përzihen, por ruajnë të paprekura edhe individualitetet e tyre?

Por në atë kohë, nuk e kisha kuptuar ende thelbin e kësaj pyetjeje. Më dukej se dashuria ishte një akt sakrifice, një dhënie pa kufij, një braktisje e vetes për hir të tjetrit. Më vonë, kur fillova të zbrazem plotësisht, kuptova se ajo që kisha krijuar nuk ishte një lidhje e vërtetë, por një marrëveshje e heshtur ku unë dhuroja gjithçka dhe nuk merrja asgjë në këmbim.

Më së fundi e kuptova që ndoshta unë kisha ndërtuar kështjella prej rëre, të cilat, me çdo valë të re të jetës, shkatërroheshin e shpërbëheshin. Jeta ime ishte bërë një varg prej sakrificash, prej braktisjes së vetes. Dhe kur njeriu braktis vetveten, ai humb sensin e ekzistencës së tij. Mbetet thjesht një figurë në jetën e dikujt tjetër, një hije e zbehtë që endet në prapavijë, duke parë nga larg si të tjerët lulëzojnë me dashurinë dhe energjinë që ti u ke dhënë.

Unë isha i lumtur për ata që merrnin nga unë, por thellë brenda meje ndjeja një boshllëk të frikshëm, një humnerë që thellohej dita-ditës. Si mund të quhet lidhje diçka që të lë bosh, që të rrëmben gjithçka dhe nuk të kthen asgjë? A mund të jetë e drejtë të ndërtosh lumturinë e dikujt tjetër mbi rrënojat e shpirtit tënd? A është kjo një dashuri e vërtetë, apo thjesht një iluzion i ndërtuar mbi dëshira të gabuara?

Nëse unë nuk isha i gatshëm të shihja veten në dritën e saj të plotë, nëse unë nuk e doja dhe nderoja qenien time, si mund të prisja që të tjerët ta bënin këtë për mua? Në heshtje, ndërsa reflektoja mbi këtë jetë të jetuar për të tjerët, e kuptova se për të qenë vërtet i lirë, për të qenë vërtet i gjallë, duhet të filloja të dëgjoja zërat brenda meje, të shihja thellë në pasqyrën e shpirtit tim dhe të pyesja: "Kush jam unë pa këtë sakrificë?"

Ndoshta, në fund të fundit, e vetmja lidhje e vërtetë është ajo që kemi me veten. Ndoshta vetëm atëherë, kur kemi ndërtuar një lidhje të fortë me thellësinë e qenies sonë, mund të hyjmë në një marrëdhënie të vërtetë me të tjerët, jo duke u humbur në ta, por duke i dhënë nga plotësia jonë. Sepse kur jemi të plotë, kur jemi në paqe me veten tonë, vetëm atëherë mund të ofrojmë një dashuri që nuk kërkon asgjë në këmbim dhe nuk kërkon të mbushë boshllëkun e tjetrit.

Dhe tani, pas gjithë këtyre viteve, pyes veten: a ishte ky gabim një pjesë e nevojshme e udhëtimit tim për të kuptuar kush jam në të vërtetë? Ndoshta çdo sakrificë e imja ishte një hap drejt vetëdijes, drejt një dashurie të thellë për veten dhe për të tjerët. Sepse vetëm duke e humbur veten, mësova se sa e rëndësishme është ta gjej përsëri.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Sekretet 

Dija fsheh një sekret të lashtë; ajo është pushteti i mendjes dhe shpirtit, një dritë që ndriçon errësirën e padijes.

Dija, ajo qenie e përjetshme që nuk njeh as kufi e as kohë, ngjitet mbi shpatullat e njerëzve si një flakë që djeg, ndriçon, por edhe sfidon. Sekreti i saj qëndron jo vetëm në fuqinë për të ndriçuar mendjen, por edhe në aftësinë për të transformuar shpirtin. Dija të vë përballë vetvetes, të zbulon shtresat më të thella të ekzistencës, dhe në këtë udhëtim të heshtur, njeriu kupton se pushteti nuk është vetëm mbi të tjerët, por mbi frikërat, kufizimet dhe ankthet e tij. Në fund, ky pushtet kthehet në një armë të mprehtë, që kërkon maturi për t’u përdorur pa u shkatërruar nga vetë pesha e tij.

Pasuria ka një sekret të heshtur; ajo është nënshtrimi i dëshirave të njerëzve, një fuqi që shpesh i nënshtrohet tekave të të tjerëve. 

Pasuria, nga ana tjetër, bart me vete një premtim të zbrazët, një sekret të ftohtë dhe të lartë si një mal i palëvizshëm. Nënshtrimi që kërkon nuk është vetëm nënshtrimi ndaj pasurisë materiale, por ndaj dëshirës së pashuar për të zotëruar më shumë, për të qenë më shumë. Dhe, ashtu si një lum që rrjedh pa fund, pasuria të ngop me një etje që s’mund ta shuajë kurrë. Ajo mbjell në zemër një revoltë të heshtur, një revoltë kundër prangave të arta që njeriu vetë i vendos në duar, duke harruar se lirimi nga kjo varësi kërkon një shpirt të lirë e të pasur në vlera të thella.

Shëndeti ka një sekret të brishtë; ai qëndron në kënaqësinë e thjeshtësisë dhe të shijimit të momentit, një thesar që vetëm kur humbet, kuptojmë sa i çmuar ka qenë. 

Shëndeti, i ndjekur nga njerëzit me ankth e shpresë, fsheh një sekret më të qetë. Nuk është thjesht mungesa e sëmundjes, por një kënaqësi e përditshme, një ndjenjë përulësie ndaj jetës që rrjedh përmes çdo frymëmarrjeje. Ai të mëson artin e të shijuarit të të thjeshtës, një art që shumë e kalojnë pa e vënë re, ndërsa kërkojnë lumturinë në maja që nuk ekzistojnë. Kënaqësia e shëndetit nuk gjendet në lakminë për më shumë, por në pranimin e mrekullisë së çdo çasti, çdo lëvizjeje, çdo zemre që rreh pa ndërprerje. Dhe megjithatë, brenda saj, lakmia pret si një gjarpër që pickon pa paralajmërim, duke e bërë të vështirë ta dallosh se ku përfundon shëndeti dhe ku fillon dëshira për pavdekësi.

Fuqia ka një sekret të heshtur, të thellë; ajo është pavarësia nga pritshmëritë dhe detyrimet e të tjerëve, një lirësi që vetëm të fortët mund ta mbajnë mbi supe. 

Fuqia, ajo që ndonjëherë duket e përhershme si malet, fsheh një të vërtetë të trishtë – pavarësia që ajo dhuron është një formë vetmie. Të jesh i fuqishëm do të thotë të jesh i vetmuar, i ndarë nga të tjerët, i ngritur mbi një piedestal që nuk të lejon të ndjesh ngrohtësinë e thjeshtësisë. Pavarësia është një dhuratë e hidhur, sepse në ndjekjen e saj, shpesh humbet ndjesinë e përkatësisë, të ndihesh pjesë e një bashkësie. Ajo të çon në vetmi, por pikërisht në atë vetmi mund të lindë mendimi më i thellë, meditimi më i sinqertë, një ndriçim i brendshëm që vetëm ata që kanë përjetuar izolimin e pavarësisë mund ta përqafojnë plotësisht.

Dashuria, ajo forcë e papërshkrueshme, fsheh në vetvete sigurinë e përkatësisë, atë siguri që ndjen kur zemrat bashkohen pa frikë dhe dyshim.

Dashuria, ndjenja më sublime dhe më komplekse, fsheh një sekret të cilin shumë nuk e kuptojnë derisa të jenë përballë pasqyrës së vërtetë të zemrës së tyre. Ajo është siguria e gjetjes së një vendi ku mund të pushosh, ku mund të lësh armët dhe të zbërthesh nyjet e shpirtit. Por, brenda kësaj sigurie fshihet mëndjemadhësia, ajo ndjenjë e lehtë që rritet me kohën dhe që mund të marrë formën e një arrogance të maskuar si dashuri. Kur dashuria bëhet një vend i sigurt për egon, atëherë humbet pastërtinë e saj. Sekreti i saj i vërtetë është që të mos bëhet kurrë një vend i rehatshëm për egoizmin, por një fushë ku vetëm zemra e përulur dhe e hapur mund të lulëzojë.

Por çdo sekret ka një hije. Pushteti mban frikën si mbrojtje të tij, një frikë që rritet sa më shumë të zgjerohet fuqia. 

Por çfarë është frika? Ajo mban kufirin që na ruan nga rënia në errësirën e plotë. Frika nuk është armik, është mësuesi ynë. Ajo na mëson kufijtë tanë, na kujton se ku duhet të ndalemi dhe të reflektojmë, të pranojmë se ka disa gjëra përtej fuqisë sonë. Frika është një mbrojtje e brendshme, një alarm që bie kur shpirti rrezikon të humbasë rrugën e tij. Dhe prapa këtij alarmi qëndron drejtësia – drejtësia për të mbrojtur vetveten nga gabimet e mëdha, për të gjetur balancën në mes të kaosit dhe rregullit.

Nënshtrimi mban një zjarr të fshehur brenda vetes; është revolta që përpiqet të dalë nga prangat.

Revolta, ai zjarr që shpesh e mendojmë si shkatërrues, mban brenda saj një sekret më të butë: tolerancën. Revolta e vërtetë nuk është dhunë për dhunë, por një thirrje për drejtësi dhe për të kaluar përtej kufijve të vendosur. Toleranca ndaj vuajtjes, ndaj padrejtësisë, është ajo që e bën revoltën një akt të fisëm, një akt që kërkon të ndryshojë, jo të shkatërrojë. Ajo është një thirrje për transformim, për të ndërtuar mbi rrënojat e vjetra një të ardhme më të drejtë dhe më të ndritur.

Kënaqësia e shijimit ka një anë të errët; ajo është lakmia që s'ka të ngopur, një dëshirë e pangopur që asgjë nuk e plotëson. 

Lakmia është një sëmundje që e infekton shpirtin, por brenda saj fshihet mëshira. Vetëm kur shohim se si lakmia mund të na shkatërrojë nga brenda, fillojmë të ndjejmë mëshirë për veten dhe për të tjerët. Ajo është një sëmundje e shpirtit që na mëson mëshirën, sepse në përpjekjen për të shpëtuar nga ky helm i brendshëm, ne mësojmë të duam, të japim, dhe të çmojmë atë që kemi.

Pavarësia, e cila duket si forcë e madhe, fsheh vetminë e ftohtë, një ndarje nga të tjerët që shpesh na lë bosh në fund. 

Vetmia, ajo që shpesh shihet si dënim, është në të vërtetë porta drejt meditimit. Vetëm në vetmi mund të dëgjojmë zërin e vërtetë të shpirtit tonë, atë zë që shurdhohet nga zhurma e përditshmërisë. Vetmia na mban pasqyrën e shpirtit përpara syve, duke na lejuar të shohim se kush jemi vërtet. Meditimi që vjen nga kjo vetmi është rruga drejt ndriçimit, drejt një kuptimi më të lartë të botës dhe të vetvetes.

Siguria, që dashuria na dhuron, ka një sekret të rrezikshëm; ajo mund të ushqejë mëndjemadhësinë, atë arrogancë që lartëson veten mbi gjithçka.

Mëndjemadhësia, si një hije që rritet bashkë me suksesin dhe sigurinë, fsheh një sekret të mprehtë: turpin. Mëndjemadhësia nuk është gjë tjetër veçse një maskë që mbulon dobësitë tona më të thella, dhe kur ajo bie, turpi mbetet. Në turpin tonë, ne gjejmë ndërgjegjen, një zë të brendshëm që na kujton moralin, të vërtetën dhe drejtësinë që kemi humbur gjatë rrugës.

Frika fsheh një sekret të thellë; ajo na paralajmëron për kufijtë tanë, na mëson se çfarë s’duhet të kalojmë, çfarë na ndan nga kaosi.

Revolta ka një sekret që rrallë kuptohet; ajo është toleranca për vuajtjen, një forcë që i jep kuptim sakrificave të heshtura. 

Lakmia bart në thellësi të saj sëmundjen e shpirtit, një varësi që e largon njeriun nga qetësia e brendshme. 

Vetmia, ajo që shumë u frikësohen, fsheh një perlë të rrallë; është meditimi që na lejon të gjejmë paqen e brendshme dhe ndriçimin që buron vetëm nga vetvetja. 

Mëndjemadhësia ka në thelbin e saj turpin, një plagë të fshehur që shfaqet vetëm kur shpirti përballet me vetëdijen e gabimeve të tij.

Kufiri ka një sekret fisnik; është drejtësia që ndan të mirën nga e keqja, që mbron të drejtën dhe udhëzon drejt balancës. 

Toleranca, ai virtyt i rrallë, mban si sekret edukatën e shpirtit, një forcë që nuk mposhtet nga urrejtja.

Sëmundja, ndonëse e frikshme, bart në vete mëshirën, atë ndjenjë që na bën të dobët por edhe të ndjeshëm ndaj vuajtjeve të të tjerëve. 

Meditimi, që duket si izolim, fsheh ndriçimin e brendshëm, një dritë që mund të kuptohet vetëm kur njeriu shkon përtej zhurmës së botës. 

Turpi, ai që ne shpesh përpiqemi ta fshehim, është vetë ndërgjegjja që na kujton se kush jemi dhe çfarë vlerash bartim në këtë jetë.

Në çdo përfundim qëndron një sekret i fundit, një mësim i fshehur në veprat dhe zgjedhjet tona. Sekreti i vërtetë varet nga qëllimi i pastër i zemrës sonë, sepse vetëm veprat tona mund të tregojnë kush jemi me të vërtetë. Urtësia e çdo gjëje nuk mund të kuptohet plotësisht përpara fundit, përpara se të kemi përfunduar udhëtimin tonë. Vetëm në fund, kur të gjitha maskat bien, kur koha shpalos të vërtetat e saj të heshtura, mund të shohim me qartësi urtësinë e fshehur në çdo hap që kemi hedhur. Sekreti i fundit, ai që përmbledh gjithçka, është se urtësia nuk mund të kuptohet menjëherë. Ajo zbulohet ngadalë, si një lule që hapet pak nga pak, me çdo përvojë dhe reflektim. Vetëm në fund, kur të gjitha këto përvoja janë mbledhur në një, ne mund të kuptojmë urtësinë e vërtetë që fshihej në çdo hap të jetës sonë.

Prandaj, mësoni nga veprat tuaja dhe ndaloni për të reflektuar. Çdo veprim, çdo mendim, çdo ndjenjë mbart një sekret. Dhe ai sekret është dritarja drejt të kuptuarit të thellë të jetës, drejt urtësisë që na bën më të plotë.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Të jetosh

Të jetosh, kjo nuk është thjesht frymëmarrje apo kalim kohe. Jo, të jetosh është një art i ndërlikuar, një poezi që shkruhet me çdo mendim, me çdo hap, me çdo vendim të vogël që ndoshta duket i papërfillshëm në përmasat e përjetësisë. E megjithatë, është në këto momente të vogla, ku përcaktohet ekzistenca jonë, ku vetë kuptimi i qenies sonë merr formë.

Të jetosh vetëm, jo i vetmuar – një sfidë e pafundme në botën e zhurmshme dhe të mbushur me prani të kota. Shpesh, të qenit vetëm ngatërrohet me vetminë, një hije që ndjek pas shumë shpirtra. Por të jetosh vetëm është një zgjedhje, një akt rebelimi kundër një bote që kërkon vazhdimisht të tërheqë vëmendjen tonë, duke na tërhequr drejt zbrazëtisë së përhershme. Kur jeton vetëm, dëgjon jehonat e mendimeve të tua më të thella, je mësues dhe nxënës i vetvetes. Vetmia është një qeli; vetmia e vërtetë është atëherë kur nuk dëgjon më as zërin tënd të brendshëm, kur humb lidhjen me shpirtin tënd. Por kur zgjedh të jesh vetëm, gjen paqe në këtë lidhje të heshtur me vetveten, aty ku shpirtin e gjen të paprekur nga zhurmat e botës.

Të jetosh i madh, jo mendjemadh – një dallim që shpesh humbet mes ambicies dhe dëshirës për madhështi. Të jetosh i madh nuk nënkupton lavdinë e jashtme, as krenarinë që nxin zemrën. Të jetosh i madh do të thotë të ecësh në rrugën e drejtësisë, të ndriçosh çdo hap tëndin me dritën e të vërtetës, të ndihmosh të tjerët të ngrihen pa pritur asgjë në këmbim. Të jetosh i madh është të qëndrosh me forcë përballë botës, jo për të sunduar, por për të shërbyer. Mendjemadhësia, në të kundërt, është një hijeshi e brishtë, një kështjellë rëre që shembet nën peshën e kotësisë së saj. Kur njeriu është mendjemadh, ai mbetet i vogël në brendësi, një mbret i një bote të zbrazët dhe të ftohtë.

Të jetosh i pasur me kënaqësi, jo i varfër me pasuri – çfarë do të thotë kjo në një botë ku pasuria është bërë masë e vlerës njerëzore? Sa të pasur kemi parë të mbetur të zbrazët nga brenda, të varfër në shpirt, të paaftë të ndiejnë bukurinë e thjeshtë të një mëngjesi pranveror, të një fjalë të ëmbël, të një përqafimi të ngrohtë? Të jetosh i pasur me kënaqësi është të gjesh lumturinë në gjërat e vogla, në momentet e përditshme që shumica i lënë pas dore. Është të kuptosh se lumturia nuk gjendet në grumbullimin e gjërave materiale, por në grumbullimin e kujtimeve, të ndjenjave, të përjetimeve që na pasurojnë shpirtërisht.

Të jetosh i ditur me vepra, jo me vepra të paditura – sa shumë kemi mësuar ne njerëzit, dhe sa pak kemi kuptuar nga ajo që kemi mësuar? Sa të ditur ka në botë që janë të varfër në shpirt, që janë të ngurtë në veprimet e tyre? Të jetosh i ditur me vepra është të përkthesh çdo ide në veprim, çdo mendim në një akt që përmirëson jo vetëm jetën tënde, por edhe të të tjerëve. Dituria pa veprim është si një flakë e mbyllur brenda një enë prej xhami – e ndritshme, por e paaftë të ngrohë. Në të kundërt, vepra të paditura janë si hije që hedhin hijet e tyre në rrugën e drejtë, duke errësuar të vërtetën dhe duke na larguar nga vetë kuptimi i jetës.

Të jetosh me fjalë të drejta, jo me heshtje të padrejta – fjala është një nga fuqitë më të mëdha që ka njeriu. Me një fjalë, mund të ndërtojmë ura ose të shembim kështjella. Me një fjalë mund të ngushëllojmë një zemër të plagosur ose të plagosim një shpirt të pafajshëm. Por sa herë jemi ne të heshtur kur drejtësia kërkon zërin tonë? Sa herë e kemi lejuar frikën të na bëjë të mbyllim gojën, kur e dimë që e drejta duhet të flasë përmes nesh? Heshtja e padrejtë është një akt i heshtur tradhtie, një pranim i padrejtësisë që ndodh përballë syve tanë.

Të jetosh me heshtje të mençura, jo me heshtje të trembura – jo çdo herë është fjala ajo që duhet të flasë. Ka raste kur heshtja është më e fuqishme se çdo fjalë e thënë. Heshtja e mençur është ajo që vjen nga një zemër që di të dëgjojë, nga një shpirt që di të meditojë mbi të vërtetat e jetës. Ajo është heshtja që hap dritaret e mendimit, që lejon dritën të hyjë thellë në shpirtin tonë, duke na udhëzuar drejt zgjedhjeve të drejta. Në këtë heshtje, gjejmë një fuqi që nuk frikësohet, por që mbështetet në urtësinë e saj. Heshtja e trembur, përkundrazi, është një strehim për frikacakët, një mburojë për ata që nuk guxojnë të përballen me të vërtetën.

Të jetosh me ide të qarta, jo të errësosh idetë – kjo është ndoshta sfida më e madhe e kohëve moderne. Në një botë ku informacioni është në duart tona në çdo moment, ku mendimet dhe idetë shpërndahen me shpejtësinë e dritës, sa herë humbasim qartësinë e mendimit tonë? Sa herë lejojmë që zhurma e botës të na mbulojë atë që është thelbësore? Të jetosh me ide të qarta është të mos devijosh nga udha e së vërtetës, të ruash dritën e mendjes dhe të mos lejojmë që mjegulla e kaosit të na mbulojë. Ideja është si një dritë në mes të natës; ajo na udhëheq, na mbështet dhe na ndihmon të gjejmë rrugën tonë, edhe kur bota përreth është e zhytur në errësirë.

Kështu, të jetosh nuk është vetëm një proces biologjik. Është një udhëtim i pafund drejt kuptimit, drejt përmbushjes së shpirtit, drejt përqafimit të së vërtetës dhe drejtësisë. Të jetosh me vetëdije, me dashuri dhe mençuri, është një akt rebelimi kundër absurditetit dhe zbrazëtisë që shpesh mundohet të pushtojë jetën tonë. Jeta është një poezi e pafund, dhe ne jemi poetët e saj.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Shpresa dhe frika 

Kur njeriut i shuhet shpresa, është sikur errësira të përpijë dritën e fundit në shpirtin e tij. Në atë çast kur ndjen se s’ka më diçka për të pritur, për çfarë të luftojë, ai fillon të zhvishet nga frika. Frika, ajo ndjenjë që dikur e mbante të lidhur me jetën, bëhet një hije e largët, një tingull që shurdhohet në qetësinë e dhimbjes së thellë. Sa më shumë që të ketë shpresuar dikur, aq më e fuqishme ka qenë frika e tij nga humbja, nga dështimi, nga mohimi i vetë qenies. Kur shpresa është e madhe, edhe frika bëhet më e fortë, një përbindësh që i rri mbi kokë, i frikësuar se çdo lëvizje e gabuar mund ta largojë nga ajo që dëshiron më shumë.

Por çfarë ndodh kur njeriu nuk ka më asgjë për të humbur? Kur shpresa zhduket si një tym që shpërndahet në ajrin e ftohtë të natës? Në këtë zbrazëti, frika zhduket po ashtu, dhe me të shkon edhe çdo ndjenjë e vetëdashurisë, çdo fill i vogël që e lidh njeriun me botën përreth. Ai që humb shpresën, nuk ka më dashuri as për veten e as për të tjerët; fillon të humbë kuptimin e gjithçkaje, sikur të notojë në një oqean të pafund ku çdo përpjekje është e kotë. Jeta i duket si një barrë e rëndë, si një dramë absurde pa skenar, ku ai është aktori i harruar që luan në një skenë të zbrazët.

Në këtë gjendje të thellë mohimi, njeriu e sheh veten si një dështim të plotë, një ngarkesë për ata që e rrethojnë. Ai e përjeton jetën si një barrë që duhet hequr qafe, jo si një dhuratë që duhet përqafuar. Pesimizmi e mbështjell si një re e rëndë dhe e zezë, e cila e mbyt çdo shkëlqim të mundshëm të dritës, duke e zhytur në një gjendje ku çdo gjë duket e kotë, e pashpresë, e pashmangshme.

Por ne, që ende mbajmë një shkëndijë shprese në zemër, kemi një detyrë të madhe: të mos e lëmë këtë shpirt të fundoset në humnerën e vetmisë dhe të dhimbjes. Nëse njihni dikë që po përjeton këtë gjendje, mos e braktisni. Bëhuni pishtari i dritës në errësirën e tij, edhe nëse ajo dritë duket e vogël, e pafuqishme. Ndonjëherë, një fjalë e mirë mund të ndriçojë një shpirt të humbur më shumë se çdo gjë tjetër. Ndonjëherë, vetëm prezenca juaj, vetëm fakti që nuk i largoheni, mund të jetë ajo fije që e mban në jetë.

Bëhuni oksigjeni që zemra e tij ka harruar ta thithë. Bëhuni ajri i freskët që i mbush mushkëritë e shpirtit dhe e rikthen te drita, te shpresa. Jeta e njeriut është si flaka e një qiriu: e brishtë, delikate, dhe nëse nuk kujdesemi për të, një erë e fortë mund ta shuajë përgjithmonë. Por po të jemi aty, ta mbrojmë atë flakë, ta rrethojmë me kujdes dhe dashuri, ajo mund të ndriçojë sërish, edhe në natën më të errët.

Sepse njeriu është më shumë sesa dhimbja e tij, më shumë sesa frika apo dëshpërimi. Në thellësi, çdo shpirt ka një dritë që pret të ndizet sërish. Dhe ndoshta, ndonjëherë, ne mund të jemi ata që e ndihmojmë ta gjejë atë dritë.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

"Shumë shohin me sy por pak kuptojnë me zemër."

Brenda një bote që rrotullohet rreth dritave të verbëta të sipërfaqes, jeta ime ka kaluar mes hijeve të heshtura të së padukshmes. Të gjithë ecin, vështrojnë, ndalojnë për një çast e pastaj gjykojnë. Si gjykatës të përhershëm, ata shohin trupin, buzëqeshjen, rrobat, sytë — ato që janë të dukshme, që vezullojnë nën dritën e diellit apo që fshihen nën hijet e natës. Por asnjëri prej tyre nuk sheh zemrën që troket brenda gjoksit tim, shpirtin që lodhet nga peshat e padukshme të brengave. Ata shohin vetëm atë që unë jam mësuar t’ju tregoj.

Aty ku për ta dukem si një rrugë e qetë, plot me lule e gjelbërim, brenda meje fryjnë erëra të acarta që përplasin mure të lartë që askush s'i sheh. Përballë çdo vështrimi të rëndomtë që kalon përkrah, unë përpiqem të ruaj një maskë, një mbulesë të fortë që të mos më lëkundin dallgët e mendimeve të tyre. Por çdo gjykim, çdo fjalë e pathënë, çdo hamendje më plagos si një gjemb i fshehtë nën lëkurë. Përse është kaq e vështirë për njerëzit të shohin përtej asaj që duket në sipërfaqe? Pse syri i tyre nuk arrin të depërtojë brenda errësirave të shpirtit, të kuptojë atë që fsheh brenda, thellë e më thellë, aty ku gjyqet e tyre nuk kanë vend?

Çfarë ndodh me ata që shohin vetëm fasadën? A janë edhe ata të humbur brenda formës së tyre? A janë edhe ata të burgosur në kafazin e mendimeve të veta, të ndarë nga bota përmes një perdeje të hollë e të padukshme? A janë ata që shohin vetëm pamjen e jashtme, një reflektim i ndrojtur i vetvetes, të pafuqishëm për të shtrirë dorën e tyre drejt thellësive të një tjetri?

Në çdo hap që hedh në këtë botë të ngurtë, unë mësoj se të jetosh si një qënie e plotë është të pranosh se thellësia jote nuk mund të kuptohet gjithmonë. Sepse ndoshta nuk është faji i tyre që nuk shohin përtej syrit. Ndoshta është një frikë e përbashkët që na kaplon të gjithëve — frika se po të zhveshim fasadën, do të gjendemi përballë një pasqyre të asaj që nuk guxojmë të përballemi. Dhe atëherë, a është më e lehtë për ta dhe për mua të fshihemi prapa maskave, duke pranuar rolet tona në këtë lojë të madhe të shikimit pa të parë?

Por unë e di që jam më shumë se ky trup, më shumë se kjo fytyrë, më shumë se këto sy që duken sikur përpiqen të fshehin diçka. Zemra ime nuk është një përfundim, por një pyetje e pafundme. Mendimet e mia nuk janë një rrugë e thjeshtë e drejtuar drejt një qëllimi të caktuar, por një labirint pa dalje. E di që brenda meje ka vorbulla të tëra emocionesh, që rrjedhin me fuqi të madhe, duke mos u ndalur kurrë. Asnjë sy, asnjë vështrim i sipërfaqshëm nuk mund t’i kapë këto rryma, sepse ato rrjedhin në territore të padukshme për syrin e jashtëm.

Kështu, unë mbetem, një qenie e ndarë mes botëve të jashtme dhe të brendshme. Ndërsa ata që kalojnë përkrah, më gjykojnë me lehtësinë e asaj që duket — një ndjenjë, një mendim, një veshje — unë e di që brenda vetes kam një univers të tërë që ata kurrë nuk do ta kuptojnë. Dhe ndoshta kjo është në rregull. Ndoshta nuk është detyra e askujt të më kuptojë plotësisht, përveç meje vetë.

Sepse në fund, çfarë është më e rëndësishme — ajo që bota mendon për ty apo ajo që ti di për veten tënde? Në atë moment kur mbetesh vetëm me mendimet e tua, kur të gjitha gjykimet e botës zbehen dhe heshtja bëhet e vetmja shoqëruese, e kupton se e vetmja e vërtetë që ka rëndësi është ajo që ekziston brenda teje. Përtej fasadës, përtej maskave, përtej syve që kurrë nuk mund të shohin deri në thellësitë më të errëta të shpirtit.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Hapat e jetës dhe hapi i fundit

Në fillim, jeta fillon me një hap të pavetëdijshëm, një çlirim i butë nga barku i ngrohtë i nënës drejt botës që do të na përplasë me realitetin e ftohtë të ekzistencës. Ky hap i parë nuk është zgjedhje, por instinkt, një shfaqje e parë e dëshirës për të jetuar, për të marrë frymë. Nga ai çast, rruga e jetës fillon të na thërrasë me një zë të qetë, por të fortë. Ajo na fton në një udhëtim që duket pafund, por që në të vërtetë është thjesht një mori hapash që i afrohen vazhdimisht fundit të tyre.

Fëmijëria është periudha kur hapat tanë janë më të lehtë, më të lumtur. Nuk ka peshë mbi shpinë, dhe çdo hap na çon drejt një zbulimi të ri: një aromë të re luleje, një prekje të butë të shiut, një ngjyrë të ndezur të qiellit të perëndimit. Në atë kohë, nuk e njohim ende konceptin e përfundimit. E gjithë bota na duket e pafundme, dhe ne vallëzojmë në të, duke mos pasur asnjë ide për barrën që një ditë do të peshojë mbi këto hapa të lehta.

Por jeta nuk qëndron në vend. Si një lumë që rrjedh pandërprerë, ajo na shtyn drejt adoleshencës dhe pjekurisë, ku hapat tanë bëhen më të rëndë, më të pavendosur. Në këtë periudhë, fillojmë të kuptojmë se jeta nuk është një lojë e pafajshme. Çdo hap ka pasoja, çdo zgjedhje sjell një përgjegjësi. Fillojmë të pyesim veten për drejtimin që po marrim. Cila është rruga e duhur? Cila është e gabuar? Dhe a ka një të tillë fare? Në këtë stad të jetës, ne humbemi në labirintin e mendimeve dhe ndjenjave tona, duke ndjekur udhëtime të brendshme të shpirtit po aq të rëndësishme sa ato të jashtme.

Por të gjitha këto janë thjesht faza kalimtare. Me kalimin e kohës, hapat tanë fillojnë të marrin një ritëm të qëndrueshëm, një monotoni që për disa është qetësuese, por për të tjerët është torturë. Ne ecim drejt detyrimeve, drejt përgjegjësive, drejt sukseseve dhe dështimeve. Dhe ndërsa ecim, jeta jonë ndërtohet në formën e një rruge, ku çdo hap shënon një ngjarje, një kujtim, një pengesë të kaluar. Nëse shohim pas, shohim një rrugë të gjallë të mbushur me dritë dhe hije, me triumfe dhe humbje.

Kjo rrugë e gjatë, me gjithë gëzimet dhe trishtimet që na sjell, ka një përfundim të pashmangshëm. E megjithatë, ne ecim përpara, duke e injoruar atë fund. Ndoshta sepse ne e dimë, në thellësi të shpirtit tonë, se çdo hap që hedhim është një afirmim i jetës. Dhe ndoshta kjo është arsyeja pse ne jemi të vetmit që ecim me kaq guxim drejt asaj që e dimë se do të jetë fundi ynë. Ne ecim, jo sepse fundi është i padukshëm, por sepse është pjesë e udhëtimit tonë. Një pjesë që nuk mund të shmanget, por që gjithsesi, nuk e zbeh kuptimin e hapave që na çojnë deri atje.

Dhe pastaj, një ditë, arrijmë te hapi i fundit. Ai hap, ndoshta, nuk është më i rëndësishmi, por është më misteriozi. A është ai një fund i thjeshtë, një pikë e errët që fshin gjithçka përpara saj? Apo është fillimi i diçkaje të re, diçkaje që ne nuk mund ta konceptojmë me mendjen tonë njerëzore të kufizuar? Në atë çast, të gjitha pyetjet filozofike që kemi mbartur me vete gjatë gjithë udhëtimit tonë ngrihen si mjegull përpara syve tanë. A jemi thjesht një koleksion hapash të kotë në një rrugë të rastësishme? Apo ka një qëllim të thellë dhe të heshtur që përshkon çdo hap të hedhur?

Në momentin kur arrijmë në atë fund, ndoshta nuk do të kemi përgjigje të qarta. Ndoshta, në vend të përgjigjeve, do të ndjejmë vetëm një qetësi, një heshtje të thellë që mbulon çdo frikë dhe shqetësim. Dhe ndoshta, kjo qetësi është vetë përgjigjja. Sepse fundi, si fillimi, është një pjesë e natyrshme e ciklit të jetës. Ashtu si hapi i parë ishte instinktiv, edhe hapi i fundit është pjesë e natyrës tonë.

Në fund të udhëtimit, ku çdo hap është lënë pas, mbetet vetëm kuptimi që ne vetë i kemi dhënë këtij udhëtimi. Mbeten dashuritë, humbjet, kujtimet, të gjitha ato momente të vogla që kanë mbushur rrugën tonë. Sepse jeta nuk është një përmbledhje e madhe e arritjeve të mëdha, por një përzierje e ndjenjave të vogla dhe të përditshme që na kanë formësuar.

Kështu, hapat e jetës janë një simfoni e heshtur që luhet vetëm për ne, një këngë që dëgjohet vetëm në zemrat tona. Dhe hapi i fundit? Ai është vetëm akordi përfundimtar, që nuk e mbyll melodinë, por e lejon të përhapet në univers, për t'u kthyer në diçka më të madhe se vetja.

Ndërsa mendojmë për atë hap të fundit, nuk duhet të ndihemi të trishtuar apo të frikësuar. Përkundrazi, duhet të ndjejmë një lloj çlirimi, një mirësi që na mbulon, sepse e dimë se ky udhëtim – me të gjitha stuhitë dhe paqet e tij – ishte i yni. Dhe asgjë në këtë botë, as hapi i parë, as i fundit, nuk mund ta marrë atë prej nesh.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Ndoshta ky shkrim është një nga shkrimet e mia më të zgjedhura! 

Oj dynja! E kush të fitoi ty që të të fitoja unë?

Oj dynja! Sprovë e tokës dhe e qiellit, erë e ftohtë që ngjall e fundos shpirtra njëherësh. Ti, që rritesh në agim si dielli që ngrihet nga malet dhe fshehesh në muzg si një ëndërr që tretet mes dritës dhe hijes. Kush je ti, që shekujve u jep peshë dhe jetëve u jep formë, ndërsa unë, një udhëtar i brishtë në gjirin tënd, përpiqem të kuptoj thellësitë e tua?

Në rrugët e tua, dynja, shkelim të gjithë, pa dallim. Disa të përqafojnë, disa të urrejnë, e të tjerë humbasin në labirintin tënd pa kthim. E kush mund të pretendojë se të ka fituar ty, kur çdo përpjekje për të të zotëruar përfundon në humbje? Ti je si një grua misterioze, që u jep njerëzve shpresë e dëshpërim, dashuri e dhimbje, vetëm për t’i lënë në hije kur ata më në fund mendojnë se të kanë njohur.

E kush të fitoi ty që të të fitoja unë? Njerëz që ngrihen e bien në përpjekje për t'u bërë mbretër të fatit tënd. Perandori që ndërtuan qytete mbi trupin tënd të përbaltur, filozofë që ëndërronin për të depërtuar në sekretet e tua, poetë që kënduan për bukuritë e tua të rralla. Por, asnjë nga ata s’të mbajti kurrë. Ata që thanë se të njohën, përfunduan të humbur në pyjet e tua të pafundme, të mbyllur në burgun e dëshirave të tyre. Ti, që dukesh e bukur si një lule në pranverë, por helmatis si gjarpër nën hijen e saj.

Dynja, çfarë doje prej nesh? Pse krijon iluzione aq të bukura, por përpiqesh t’i bësh ato të paarritshme? Pse na ngatërron me ëndrrat e dashurisë e të pasurisë, me përfytyrimet e lumturisë e të përjetësisë, ndërkohë që thelbi yt i vërtetë qëndron larg, në një thellësi të pakapshme për shqisat tona? Dhe ne, si fëmijë të magjepsur, vrapojmë pas hijeve të tua, të bindur se një ditë do të arrijmë të të zotërojmë.

Por, ndoshta, ti nuk je për t’u fituar. Ndoshta, fitimi yt qëndron në pranimin se askush nuk mund të të fitojë. Ti, si era që shfryn mbi detin e pafund, si ujëvarat që rrjedhin pambarim, ndoshta je e destinuar të qëndrosh jashtë duarve tona, gjithnjë një hap përpara. A është kjo filozofia jote, dynja? Të na mësosh se asgjë nuk është e jona, as liria, as lumturia, as koha që kalon me shpejtësi të frikshme?

Kush të fitoi ty, që të të fitoja unë? E pyeta veten, dhe përgjigjja ishte vetëm heshtje. Heshtja e një pylli të thellë në mesnatë, heshtja e valëve të detit që prekin bregun në një natë të qetë, heshtja që vjen pas përpjekjes së fundit për të kuptuar kuptimin tënd. Në këtë heshtje, ndoshta qëndron sekreti yt i fshehur. Sepse ti nuk je për t’u zotëruar. Ti je një rrjedhë, një çast i pakapshëm, një hije që kalon në çastin kur ne më në fund mendojmë se të kemi kuptuar.

Ndoshta, të fituarit e tu nuk ishin ata që të pushtuan me forcë, por ata që të kuptuan me përulësi. Ata që ndaluan së luftuari kundër teje dhe thjesht lejuan veten të rridhnin me ty, si gjethet që ndjekin lumin, të çliruar nga rrjedha, pa pyetur se ku do t’i çojë ai ujë.

Sepse, oj dynja, ndoshta çelësi për të të "fituar" ty qëndron pikërisht në braktisjen e përpjekjes për të të zotëruar. Si një zog që nuk përpiqet ta mbajë qiellin në krahët e tij, por thjesht fluturon në hapësirën e pafund, edhe njeriu ndoshta duhet të të jetojë, jo të të ketë. Sepse askush nuk të ka, ti nuk i përket askujt. Ti je si koha: rrjedh për të gjithë, por nuk i përket asnjërit.

Dhe në këtë rrjedhë, dynja, na mëson se jeta jonë nuk është një betejë për të fituar diçka jashtë vetes, por një udhëtim drejt kuptimit të brendshëm. Kush të fitoi ty? Ndoshta ai që e pa veten jo si një zotërues të gjësë, por si një shtegtar i përulur, i cili e dinte se ti je një portë për të parë përtej vetes, për të kuptuar dobësinë e qenies njerëzore dhe për të pranuar me modesti se çdo gjë në këtë botë është kalimtare.

Sepse ti, dynja, na sfidon me gjithçka që ofron, por na kërkon gjithashtu të kuptojmë se e vetmja fitore e vërtetë është ajo mbi veten. Ti shfaqesh si një pasqyrë, ku ne kërkojmë të gjejmë fitoret dhe humbjet tona, për të parë se çfarë kemi bërë dhe çfarë kemi humbur. Por në fund, pasqyra jote nuk tregon pasuritë apo lavdinë, por një qenie që përballet me vetveten.

Kështu që, oj dynja, nuk kërkoj më të të fitoj. Nuk kërkoj më të të pushtoj apo të zbuloj sekretet e tua të fshehta. Tani kërkoj të eci me ty, pa frikë e pa iluzione, duke pranuar se ti je një hije e përkohshme, ashtu si unë. Të eci nëpër rrugët e tua, me gjithë dhembjen dhe bukurinë që ofron, duke pranuar se ti je rrjedha e kohës që nuk ndalon, dhe unë, një grimcë e vogël në rrjedhën tënde të përkohshme. 

Dhe ndoshta, vetëm atëherë, do të ndiej çlirimin e vërtetë. Sepse të fitosh ty nuk do të thotë të të pushtosh, por të të pranosh ashtu siç je: një botë kalimtare, një valë e lëvizshme, një erë e paprekshme. Kush të fitoi ty që të të fitoja unë? Askush, dhe në këtë askund, unë gjej lirinë.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Nëna

Në një botë të mbushur me tregti ndjenjash dhe marrëveshjesh të heshtura, ku çdo dorë e zgjatur duket se kërkon diçka në këmbim, ekziston një shenjtëri e qetë, e paprekur nga ligjet e botës. Në zemrën e këtij universi të mbështjellë me interesa të ngatërruara dhe dëshira egoiste, qëndron ajo – nëna. Një figurë që nuk kërkon asgjë, por jep gjithçka. Kjo është një marrëdhënie e paçmuar, e fshehur nën shtresat e thjeshtësisë dhe heshtjes, por që në thellësi mban peshën e gjithësisë së dashurisë.

Kur të gjithë presin nga ti – një shikim, një premtim, një borxh të paguar në kohë, një përgjigje që kënaq egon e tyre – nëna është e vetmja që të sheh përtej asaj çfarë mund t’i japësh. Ajo të sheh për atë që je, për brendinë tënde, për atë ndriçim të brishtë që bart me vete. Në çdo hap që bën, ajo ecën krah teje, jo për të marrë, por për të dhënë, për të të mbështjellë me kujdesin dhe dhembshurinë e saj të pafundme.

Nuk ka asnjë heshtje më kuptimplotë sesa ajo midis një nëne dhe fëmijës së saj. Ajo heshtje është si një oqean i qetë që fsheh thellësi të pamata, të cilat as fjalët më të fuqishme nuk mund t’i shprehin. Kur të tjerët të japin me qëllimin për të kërkuar diçka në kthim, nëna të jep me një lumturi që buron nga vetë akti i dhënies. Në këtë dashuri të pakushtëzuar gjendet një filozofi e thellë: lumturia e saj nuk buron nga arritjet e tua, por nga gëzimi yt. Ajo nuk jeton përmes sukseseve të tua, por përmes vetë qenies tënde, përmes asaj që ti je, jo për atë që ti bën.

Është një kontradiktë e pabesueshme në natyrën njerëzore, kjo marrëdhënie mes nënës dhe fëmijës. Ajo që jep gjithçka, që derdh çdo ndjenjë, çdo frymëmarrje, çdo mundim, nuk kërkon të marrë asgjë në kthim. Dhe megjithatë, në këtë dhënie të plotë dhe të pakufizuar, ajo është më e pasur se kushdo tjetër. Ajo është mbretëresha e një mbretërie të heshtur, ku ligjet e lumturisë nuk varen nga përfitimi, por nga thjeshtësia e të qenit pranë atij që do.

Njeriu kalon një jetë duke kërkuar shpërblime, vlerësime, mirënjohje. Në çdo marrëdhënie, çdo ndihmë, çdo akt dashamirësie, fshihet një pritje e nënkuptuar, një pritje e kthimit. Por në këtë marrëdhënie të shenjtë, pritjet nuk ekzistojnë. Nëna nuk pret asgjë; ajo thjesht shpreson që ti të jesh i lumtur. Ajo i shikon lotët e tua me një dhembshuri që e thyhen në brendi, dhe buzëqeshjet e tua me një ngrohtësi që nuk mund të përshkruhet. Sepse në atë buzëqeshje tënde, ajo gjen paqen e saj më të madhe.

Fëmija mund të mos e kuptojë gjithnjë këtë. Ne shpesh ecim nëpër jetë, të verbër ndaj asaj dashurie të pakushtëzuar, duke e marrë për të mirëqenë, sikur të jetë një forcë natyrore që do të jetë gjithmonë aty. Por kur vjen momenti i ndërgjegjësimit, kur më në fund kupton që kjo dashuri nuk është një ligj i shkruar në gurë, por një dhuratë e rrallë dhe e çmuar, atëherë zemra mbushet me një ndjenjë të thellë falënderimi. Por, shpesh ky ndërgjegjësim vjen vonë, kur koha ka kaluar dhe fjala ‘faleminderit’ duket e pafuqishme për të përmbledhur gjithçka që ndjen.

Në botën e ndihmave me kushte dhe të marrëveshjeve të heshtura, nëna qëndron si një monument i thjeshtë, i qetë, por e pamposhtur. Ajo është drita që ndriçon udhëtimin tënd, edhe nëse nuk je gjithnjë i vetëdijshëm për praninë e saj. Kur të gjithë të tjerët do të largohen, kur pritjet e tyre të jenë shuar, ajo do të mbetet, jo për të kërkuar diçka nga ti, por për të të ofruar dashurinë e saj, edhe në atë qetësi të thellë që ndonjëherë vetëm nëna dhe fëmija mund ta kuptojnë.

Ajo qëndron aty, jo si dikush që pret, por si dikush që ka dhënë gjithçka dhe që gjen lumturinë e saj në dritën e syve të tu. Në këtë marrëdhënie, ti nuk ke nevojë të japësh asgjë në këmbim, sepse vetë ekzistenca jote është dhurata më e madhe për të.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Ndërmjet ëndrrës së të shkuarës dhe dëshirës për të kapur të ardhmen.

Në dritën e mugët të një mëngjesi që ende nuk është zgjuar plotësisht, aty ku dielli ende po lëkundet mes dritës dhe hijeve, ne jemi vetë pengje të kohës. Të ulur në pragun e një të tashmeje të dyshimtë, mendja jonë shikon mbrapa, në një të kaluar që më shumë ngjan me një ëndërr të largët sesa me një realitet. Shikon me një dhimbje të butë, me një mall që nuk mjafton vetëm të na dhembë, por që na thërret në një botë tjetër, një botë ku të shkuarat marrin trajtë nëpër tymnaja të paqarta.

Ajo që shkoi, ashtu si thënija e urtë e jetës, është më shumë se një seri ngjarjesh; është vetë ëndrra e ekzistencës sonë. E megjithatë, kjo ëndërr nuk është e humbur plotësisht, por endet mes nesh, e përzier me kujtime dhe me fragmente të zbehta të asaj që dikur e menduam të prekshme. Jemi të çuditshëm në natyrën tonë njerëzore; kapemi pas asaj që nuk ekziston më, duke e mbivlerësuar, duke i dhënë trajta të reja dhe kuptime që kurrë nuk i pati. Kështu, e shkuara, kjo ëndërr e tronditur nga koha, rri si një shfaqje në kujtesë, por kurrë nuk rikthehet me të njëjtin dritëshkëlqim.

E çka mbetur është vetëm dëshira. Dëshira që ushqehet nga hija e së shkuarës, nga mallëngjimi për një të ardhme që asnjëherë nuk do të jetë e tillë siç e imagjinojmë. Dëshira është një zjarr që na përpin, që na shtyn përpara, por gjithashtu na përplas me muret e pafuqisë sonë. Është një tension mes asaj që ishte dhe asaj që do të mund të jetë. Ajo që mbetet është kjo ndjenjë e papërmbushur, kjo dëshirë që nuk gjen kurrë fundin e vet, por që vazhdon të frymojë, të mbijë në thellësitë tona të heshtura. Dëshira është ai ndjekës i përjetshëm i shpirtit, një forcë e fshehtë që kërkon të mbushë boshllëkun që koha lë pas.

Por koha, ajo krijesë e pakuptueshme dhe enigmatike, humbet ndërmjet këtyre të dyjave. Në të vërtetë, koha nuk është asgjë më shumë se një rrugë që kalon mes ëndrrës dhe dëshirës, mes së shkuarës që na lë prapa dhe së ardhmes që asnjëherë nuk arrin plotësisht. Koha nuk është as diçka që e zotërojmë, as diçka që mund ta kuptojmë deri në fund. Është një forcë e padukshme që rrjedh përmes jetës sonë, duke na marrë për dore vetëm sa për të na shpjeguar se gjithçka është përkohësisht, se çdo gjë që jemi apo kemi, është vetëm një pikë kalimtare në oqeanin e madh të përjetësisë.

Ndërkohë që jetojmë brenda kësaj vale të përkohshme, ne harrojmë se jeta nuk është as e shkuara, as e ardhmja, por ky moment i tanishëm, që shpesh e humbasim në kërkim të kuptimeve më të thella. Jeta jonë është një akt i pandërprerë i përballjes me të pakuptueshmen, një vallëzim me kohën, një ikje nga ëndrrat dhe një ndjekje pas dëshirave. Ndonjëherë ndalemi dhe pyesim veten: çfarë jemi në të vërtetë? Njerëz që jetojnë për të kaluarën që nuk kthehet, apo udhëtarë që i rendin përpara të ardhmes që nuk ka ardhur?

Ndër këto dy botëra, koha rrjedh në mënyrë të paepur, duke na detyruar të kuptojmë se është pikërisht ky (çast) ndërmjet që na përkufizon. Ne jemi të gjallë në tensionin mes asaj që kemi humbur dhe asaj që shpresojmë të fitojmë. Dhe ndoshta, në fund të fundit, është ky ndërmjet që përmban të vërtetën më të madhe të ekzistencës sonë: që nuk jemi as në ëndrrën e të shkuarës, as në dëshirën për të ardhmen, por gjithnjë e më shumë në këtë çast të papërcaktuar, këtë çast që kalon pa zë, sikur të ishte asgjë.

Ndoshta është kjo filozofi që na çliron nga ankthi i kohës. Kuptimi se nuk mund ta kapim plotësisht të shkuarën, as ta zotërojmë të ardhmen, na sjell në një moment paqeje të brendshme. Ndonëse jemi të mbushur me ëndrra dhe dëshira, është e nevojshme të pranojmë se koha, në të gjithë përmasat e saj të fshehta, nuk na përket. Ajo është vetëm udhëtimi ynë i përkohshëm përmes hapësirës dhe përjetësisë.

E ndoshta, vetëm në këtë pranimin e thjeshtë të të qenurit në rrjedhën e kohës, ndjejmë thellësinë e jetës sonë dhe kuptojmë se ndoshta të gjitha ëndrrat dhe dëshirat janë thjesht një reflektim i asaj që jemi të ndërtuar për të humbur.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Ti je më shumë sesa ajo që të ndodh.

Ndonjëherë, jeta duket si një oqean i pafund, valët e saj të rënda përplasen pa mëshirë në brigjet e shpirtit. Kjo është natyra e ekzistencës njerëzore — një përzierje kaotike e dhimbjes dhe shpresës, dritës dhe errësirës, pyetjeve pa përgjigje dhe ëndrrave të fshehura brenda nesh. Dhe ndoshta, është pikërisht në këtë përzierje që gjejmë kuptimin e vërtetë të jetës. Jo në fitoren mbi vështirësitë, por në mënyrën se si ne i përballojmë ato.

Kur mendon për vështirësitë, ndoshta fillon me ndjesinë e lodhjes. Një lodhje e thellë që nuk është vetëm fizike, por një lloj rraskapitjeje shpirtërore, sikur çdo frymëmarrje është një përpjekje e jashtëzakonshme për të mbajtur shpirtin të lidhur me trupin. Në këto momente, duket se gjithë universi është kthyer kundër teje, si një re e zezë që nuk ikën kurrë, pavarësisht se sa përpjekje bën për ta larguar.

Por ndoshta, ajo që na mungon në këto momente nuk është fuqia për të luftuar, por qetësia për të pranuar. Ka një bukuri të heshtur në aktin e pranimit, një lehtësim i thellë që vjen kur ndalon së luftuari kundër rrymës dhe lejon valët të të bartin. Kjo nuk është dorëzim, por një lloj urtësie, një njohje se jo gjithçka është nën kontrollin tonë, dhe kjo është në rregull. Shpesh, beteja më e vështirë është ajo që zhvillohet brenda vetes, me demonët e mendimeve tona, pritshmëritë e paarritshme dhe frikën e padukshme që përpiqet të mbërthejë shpirtin tonë.

Por, nëse ndalon dhe dëgjon me kujdes, brenda qetësisë ka diçka më të madhe se çdo frikë. Është një zë i vogël, i brishtë, por gjithmonë i pranishëm. Një kujtim i butë që ti, në gjithë këtë kaos, je ende gjallë. Se frymëmarrja jote, edhe pse e lodhur, vazhdon të jetë. Dhe në këtë akt të thjeshtë të frymëmarrjes ka një mrekulli. Sepse frymëmarrja është jeta, dhe jeta është plot me mundësi të pafundme.

Mbase ajo që duhet të bëjmë për të gjetur qetësinë është të lejojmë që mendimet të rrjedhin si një lumë. Jo t’i kapim, jo t’i frenojmë, por t’i vëzhgojmë ndërsa kalojnë. Sepse mendimet janë vetëm re që kalojnë në qiellin e ndërgjegjes sonë. Ata nuk janë realiteti ynë. Dhe nëse mund të gjejmë atë hapësirë midis mendimit dhe vëzhguesit, aty fillon liria. Atëherë shpirti ynë është i lirë nga prangat e ankthit dhe frikës, dhe ne mund të shijojmë momentin, në të gjithë thjeshtësinë dhe plotësinë e tij.

Jeta nuk është asgjë më shumë se një sekuencë momentesh të tanishme. Nuk ekziston e kaluara, sepse është zhdukur, dhe nuk ekziston e ardhmja, sepse nuk ka mbërritur ende. Ajo që kemi është ky çast. Një frymëmarrje. Një rrahje zemre. Një ndjenjë. Nëse mësojmë ta jetojmë çdo çast plotësisht, ta pranojmë atë për çfarë është, atëherë vështirësitë bëhen më të lehta për t’u përballuar. Jo sepse zhduken, por sepse ne nuk mbajmë më peshën e tyre me forcën e të gjithave që vijnë para ose pas.

Dhe kur shpirti është i qetë, edhe në mes të stuhisë më të madhe, mund të gjejë dritë. Sepse drita nuk vjen gjithmonë nga jashtë. Ndonjëherë, ajo buron brenda nesh, në momentet më të errëta, si një shpresë e heshtur që refuzon të shuhet. Si një yll që ndriçon më fort kur nata është më e errët.

Mos harro kurrë se je më shumë se sa vështirësitë që përballon. Je më shumë se mendimet që kalojnë nëpër mendjen tënde. Je thellësia e shpirtit tënd, e paprekshme dhe e pafund. Dhe kur ta njohësh këtë të vërtetë, do të shohësh se çdo dhimbje, çdo sfidë, çdo humbje, është vetëm një kapitull i përkohshëm në historinë e pafund të ekzistencës sate. Një histori që, edhe në mes të dhimbjes, ka bukuri dhe qëllim.

Kjo është forca e vërtetë — jo në fitoren ndaj jetës, por në përqafimin e saj të plotë, me gjithë kaosin, bukurinë dhe misteret e saj. Dhe në atë përqafim, gjejmë një qetësi që nuk mund të merret nga asgjë. Një qetësi që është burimi i vërtetë i paqes shpirtërore.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Gjej kohë për vetveten

Në brendësinë e shpirtit tënd, ku mendimet shtrihen si vale të heshtura mbi një det të pafund, ndjen një lodhje të papërkufizuar. Nuk është një lodhje trupore që mund të qetësohet me gjumë, por diçka më e thellë, më e brishtë, një ndjenjë që lëshon rrënjë brenda teje, një kërkim i heshtur për qetësi. Ndihesh i ngopur nga zhurmat e përditshmërisë, nga ritmi i pandalshëm i kohës që tërheq gjithçka me vete, duke të lënë me një boshllëk të brendshëm që kërkon të mbushet me diçka që nuk është thjesht pushim, por një ndalesë shpirtërore.

Të duhet një hapësirë, një vend ku mendja të mund të ndalojë dhe shpirti të marrë frymë. Jo për t'u larguar nga ata që i do, as për të braktisur përgjegjësitë që e din se të përkasin, por për të gjetur një ekuilibër të brendshëm, për të dëgjuar pëshpëritjen e vetes që prej kohësh është humbur në kaosin e ditëve. Në këtë lodhje që ndjen, ka një thirrje për reflektim. Një zë i butë, i padukshëm, të fton të përhumbesh në mendime më të thella, të kërkosh kuptimin e asaj që je dhe asaj që dëshiron të jesh.

Kjo nuk është një ikje nga jeta, por një rikthim drejt vetes. Është një pushim, jo si të ikësh nga bota, por si një kthim drejt thellësisë së qetësisë së shpirtit. E di që përgjegjësitë janë pjesë e jona dhe s’mund t’i heqim dot nga vetja, sikur toka të mos e kishte qiellin, por ndonjëherë nevojitet tërheqja nga nxitimi, për të marrë energji të re, për të parë jetën me sy të freskët.

Ndoshta ajo që të mungon më shumë është heshtja, një heshtje që nuk është bosh, por e mbushur me mendime, me reflektime, me zbulimin e vetvetes. Në atë heshtje mund të gjesh pjesëza të vetes që janë fshehur pas shqetësimeve të përditshme, si gjethe të larguara nga një erë e fortë. Aty, në atë hapësirë ku ti qëndron i vetëm, jo si një ikje nga të tjerët, por si një afrim më i madh me brendinë tënde, mund të rigjesh forcën që kërkon.

Koha kalon, dhe jeta rrjedh pa mëshirë. Por nëse nuk ndalesh për të parë ujin që kalon, atëherë si mund ta kuptosh bukurinë e rrjedhjes së saj? Të duhet një ndalim i qetë, një pushim shpirtëror, jo për të lënë pas gjithçka, por për të rigjetur vetveten në mes të gjithçkaje. Shpirti yt ka nevojë të ushqehet nga qetësia e mendimeve të tua, nga frymëmarrja e thellë që të lejon të ndjesh prapë botën ashtu siç është — një fushë e pafundme, plot me gjurmë të kaluara dhe shtigje që ende duhen shkelur.

Mos ki frikë të qëndrosh i vetëm për pak kohë. Mos ki frikë nga vetmia, sepse nuk është një ndarje nga bota, por një bashkim më i thellë me atë që je. Në këtë përhumbje të qetë, ti nuk po largohesh nga dashuria e të dashurve, por po forcon lidhjet me ta, sepse vetëm kur ti je i qetë dhe në paqe me veten, mund t’u japësh të tjerëve atë që je me të vërtetë. Dhe vetëm kur shpirti yt është i mbushur me forcë dhe qetësi, mund të përballosh përgjegjësitë e tua me zemër të lehtë dhe mendje të kthjellët.

Ky është një udhëtim i domosdoshëm. Jo një udhëtim në distanca të largëta, por një udhëtim në brendësinë e shpirtit. Do të zbulosh se qetësia që kërkon është gjithmonë aty, brenda teje, duke pritur që ta njohësh dhe ta pranosh. Do të zbulosh se në atë qetësi të thellë, mund të rigjesh atë energji që të mungon, atë dritë të brendshme që mund të ndriçojë çdo pjesë të jetës tënde.

Kështu, nuk është e nevojshme të shkëputesh nga bota, por të rilidhesh me të nga një vend më i fortë, më i qetë, më i thellë. Kjo është qetësia që ti kërkon — një qetësi që nuk të largon nga dashuria, nga përgjegjësitë, por të jep mundësinë t’i përqafosh ato me më shumë forcë dhe urtësi.

Dhe kur të rikthehesh, do të jesh më i plotë, më i pasur, më i qetë. Do të ndjesh peshën e botës mbi supe, por jo më si një barrë, por si një përvojë që të jep kuptim dhe thellësi.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

"Kur njerëzit nuk e dinë se ç'ndodh në jetën tënde ata spekulojnë; kur mendojnë se e dinë ata shpifin; dhe kur e dinë se ç'ndodh ata kanë inat."

Kur njeriu ecën nëpër rrugët e jetës, shpesh gjendet përballë asaj që nuk mund ta kontrollojë: vështrimet, zërat, gjykimet e të tjerëve. Jeta është një rrugë që në dukje është personale, intime, e shenjtë, por në fakt, shndërrohet në një spektakël të pafund, një skenë ku gjithmonë je i ekspozuar. Njerëzit kalojnë pranë teje, me sytë e tyre të fiksuar në jetën tënde si vëzhgues të largët që nuk kuptojnë as thelbin, as ankthin tënd. Dhe kur ata nuk e kuptojnë, kur misteri i ekzistencës sate u del përtej mendjes, fillojnë të spekulojnë.

Spekulimi është një akt egoizmi; është përpjekja e dëshpëruar për të mbushur boshllëkun e mosdijes. Ata që nuk e kuptojnë jetën tënde krijojnë narrativën e tyre, jo për të të kuptuar ty, por për të qetësuar veten nga paqartësitë që u sjell mungesa e së vërtetës. Është një lojë mendjesh e mbushur me dyshime dhe thashetheme. Në çdo fjalë të lëshuar prej tyre, ka një grimcë paditurie, një dëshirë për të ndërtuar një kuptim atje ku nuk ekziston asgjë tjetër përveç heshtjes sate. Sepse heshtja jote i shqetëson, i bën të ndihen të vegjël përballë të panjohurës që je ti.

Por më e keqja vjen kur ata fillojnë të mendojnë se të njohin. Dhe këtu shpifja lind si një mënyrë për të sunduar mbi atë që nuk mund ta zotërojnë. Njohuria sipërfaqësore është më e rrezikshme se padija, sepse ajo ushqen iluzionin e së vërtetës. Njerëzit mendojnë se kuptojnë motivet e tua, frikërat e tua, zgjedhjet e tua, por në realitet, ato janë vetëm pasqyra të projeksioneve të tyre. Çdo shpifje është një përpjekje për të ndërtuar një narrativë ku ata mund të ndihen të qetë, për të krijuar një realitet që mund ta përballojnë, sepse realiteti yt është shumë kompleks, shumë i çrregullt për të qenë i pranuar siç është.

Dhe pastaj, vjen momenti kur e dinë të vërtetën. Kur përballen me të, kur shikojnë përtej mjegullës së thashethemeve, ata shpesh mbushen me inat. E vërteta është një dritë e fortë që të verbon, dhe jo të gjithë janë të gatshëm ta përballojnë atë dritë. Ata nuk të urrejnë për atë që ke bërë, por për atë që je. E vërteta jote i bën ata të përballen me dështimet dhe pasiguritë e tyre. Ajo i trondit strukturat e tyre mendore, sepse të pranosh të vërtetën e dikujt tjetër do të thotë të pranosh që bota nuk rrotullohet rreth teje.

Ky është fati tragjik i qenies njerëzore: të jetojë nën peshën e vështrimeve të të tjerëve. Ata që nuk dinë, krijojnë; ata që mendojnë se dinë, deformojnë; dhe ata që më në fund e dinë, të kanë inat. Jeta bëhet një paradoks ku ndjekja e së vërtetës është gjithmonë e shoqëruar me humbjen e paqes. Njeriu që kërkon të kuptohet nga të tjerët është një njeri i dënuar, sepse kuptimi është gjithmonë i deformuar nga prirjet, pasionet dhe frikërat e atyre që përpiqen të kuptojnë.

Në fund, mbetet pyetja: a ia vlen të kërkosh të kuptohesh? Apo ndoshta kuptimi i vetvetes është i vetmi ngushëllim i vërtetë? Me kalimin e kohës, njeriu mëson se nuk është për të tjerët që jeton, por për veten e tij. Dhe heshtja bëhet shoku i tij më i besuar, sepse në heshtje, spekulimet nuk kanë vend, shpifjet nuk kanë zë, dhe inati i të tjerëve bëhet vetëm një jehonë e largët që zhduket në rrjedhën e përjetshme të kohës.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Qëndrueshmëria përballë jetës 

Në heshtjen e thellë të ekzistencës sonë, ka një tingull të paprekshëm që kaplon çdo shpirt njerëzor: ai është tingulli i dhimbjes. Askush nuk i shpëton këtij tingulli. Ai tingull është një këngë e pashpallur që del prej zemrës, e lindur në thellësitë më të errëta të qenies sonë. Dhe, në çdo hap të jetës, dhimbja na ndjek si një hije e pashmangshme, duke na përkujtuar se jemi të përkohshëm, të brishtë dhe të thyeshëm. Megjithatë, a është dhimbja vetëm një dënim apo një mësues i fshehtë që na udhëzon drejt mençurisë?

Në çdo thikë që gërvisht shpirtin tonë, në çdo lot që pikon nga sytë tanë, ekziston një fshehtësi e thellë, një mundësi për të parë përtej sipërfaqes së ngjarjeve. Dhimbja është një thirrje për t'u kthyer drejt vetes, për të ndalur dhe për të pyetur: çfarë është ajo që më shqetëson vërtet? Është një shenjë se thellë brenda nesh ekziston diçka që duhet kuptuar, që duhet pranuar. Mençuria nuk vjen lehtësisht, ajo kërkon sakrificë, dhe shpesh ajo sakrificë është dhimbja jonë. Vetëm përmes saj, ne arrijmë të dallojmë se ku qëndron vërtet kuptimi, se çfarë është e rëndësishme dhe çfarë është thjesht një hije kalimtare.

Frika, gjithashtu, është një mik i vjetër i njeriut. Ajo na paralajmëron për rreziqet e fshehta, për humbjet e mëdha, për dobësinë që bartim. Ne i druajmë të panjohurës, të paevitueshmes, dhe frika mbërthen shpirtin tonë me forcën e saj të papërmbajtshme. Por në errësirën e kësaj frike, mund të lindë një dritë – ajo e guximit. Guximi nuk është mungesa e frikës, por vendosmëria për të ecur përpara përkundër saj. Është akti i të qëndruarit në errësirë dhe i të besuarit se drita ekziston diku, edhe nëse nuk mund ta shohim ende. Frika na mëson se jemi të vegjël përpara madhështisë së universit, por guximi na bën të kuptojmë se në këtë vogëlsi, ne mund të gjejmë forcën për t'u ngritur, për të sfiduar ato që duken të pamundura.

Vuajtja është më e thella nga të gjitha. Është një terren i pafund i ankthit dhe peshës, një barrë që ndonjëherë duket e padurueshme. Njeriu, në momente të tilla, ndihet i zhveshur, i vetmuar përballë pafundësisë së hidhur të ekzistencës. Vuajtja është një forcë që mund të rrëzojë edhe më të fortët mes nesh. Por nëse i rezistojmë tundimit për t’u dorëzuar, nëse e përballojmë atë me një qëndresë të heshtur, ajo mund të na formësojë në mënyra të paimagjinueshme. Në vuajtje, ne mësojmë se si të jetojmë me atë që nuk mund ta ndryshojmë, se si të gjejmë paqen brenda një lufte të brendshme të pafund. Forca që lind nga vuajtja nuk është forca e trupit apo e mendjes, por një forcë më e thellë – ajo e shpirtit që ka parë fundin dhe megjithatë ka zgjedhur të ngrihet sërish.

Të tria, dhimbja, frika dhe vuajtja, janë udhërrëfyes të heshtur në udhëtimin tonë të brendshëm. Ato nuk janë armiqtë tanë, por sfidat që na nxisin të shkojmë përtej kufijve tanë, përtej asaj që mendojmë se është e mundur. Por asnjëra prej tyre nuk mund të na japë dhuratën e mençurisë, guximit ose forcës nëse nuk kemi virtytin e qëndrueshmërisë. Qëndrueshmëria është ajo që na lidh me tokën ndërsa stuhitë e jetës na godasin nga të gjitha anët. Është një vendim i heshtur për të mos u dorëzuar, për të mos humbur veten në vorbullën e dhimbjes apo në kthetrat e frikës.

Ne e njohim qëndrueshmërinë në momentet kur gjithçka duket e humbur, por ne zgjedhim të ngrihemi sërish. Është ajo forcë e heshtur që qëndron në brendinë tonë, një dritë e vogël, por e pathyeshme, që refuzon të shuhet edhe kur era fryn më fort se kurrë. Me këtë virtyt, ne mund të përballojmë çdo dhimbje, të sfidojmë çdo frikë dhe të kalojmë përmes çdo vuajtjeje.

Në fund, dhimbja, frika dhe vuajtja nuk janë fundi i rrugëtimit tonë, por janë faza të domosdoshme drejt një kuptimi më të thellë të vetes. Ato janë dritaret përmes të cilave shpirti ynë sheh përtej botës së dukshme dhe kupton thellësinë e të qenit. Vetëm nëse kemi guximin të qëndrojmë në prani të tyre, ne mund të gjejmë mençurinë, guximin dhe forcën që na nevojiten për të jetuar me të vërtetë. Qëndrueshmëria është çelësi për të kaluar përtej dhimbjes dhe për të zbuluar se brenda vuajtjes, ekziston gjithmonë një mundësi për rilindje.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Ti nuk je një kapitull i kësaj bote

Jeta është një mister i thjeshtë që shpesh e ndërlikojmë me kërkimin e kuptimit dhe të përkatësisë. Ne ecim nëpër këtë skenë të përkohshme, duke menduar se e kuptojmë, por shpesh të humbur në përpjekjen për të definuar atë që na shtyn përpara. Ëndrrat janë udhërrëfyesit e padukshëm, që e bëjnë gjithçka të duket e lehtë, e bukur. Kur ëndërrojmë, gjithçka merr një ngjyrë tjetër; jeta bëhet më e butë, si një valë e ngrohtë që të përkëdhel dhe të lëviz në heshtje drejt bregut të vetëdijes. Çdo gjë duket më e ndritshme, më e pastër, më e qartë, sepse ëndrrat janë dritaret e shpirtit, ato që na bëjnë të harrojmë ndonjëherë peshën e përditshmërisë.

Por çfarë ndodh kur dashuria mungon? Kur ajo që ushqen këto ëndrra, që i jep atyre krahë për të fluturuar, është zhdukur? Papritur, bota bëhet e zymtë, e vakët. Pa dashuri, gjithçka humbet ngjyrat e saj, humbet atë ndriçim të brendshëm që vetëm zemra e di si ta krijojë. Dhe në atë vakum të tmerrshëm, vërtetësia bëhet një mister. E fshehur thellë brenda gjoksit, e fshehur nga sytë, por gjithnjë aty, duke pritur të zbulohet, e vërteta nuk mund të fshihet përgjithmonë. Ajo pulson brenda nesh, një zjarr i vogël që refuzon të shuhet, edhe kur ne e mohojmë.

Unë e ndjej këtë vërtetësi brenda vetes, por a jam unë vërtet protagonisti i jetës sime? A jam unë ai që përcakton drejtimin, që shkruan skenarin? Apo jam thjesht një karakter sekondar, një lojtar në një komplot pa kuptim, në një teatër pa mister? Jeta ime duket sikur shpaloset pa tensionin e së papriturës, pa atë energji që vjen nga një dramë e vërtetë. Unë nuk jam më shumë se një rol në një shfaqje të caktuar, një dëshmitar i asaj që ndodh përreth, por që kurrë nuk ndikon thelbësisht në rrjedhën e ngjarjeve.

Por unë jam i vërtetë, edhe nëse bota përreth është një iluzion, një gënjeshtër që më ngre për të më rrëzuar. Unë jam një justifikim, një arsyetim që përpiqet të lidhë kuptimet e copëtuara të një komploti të pashpresë. Jam një zog që dikur besonte se dinte të fluturonte, por tani jam përplasur me realitetin e rëndë të asaj që do të thotë të jetosh në tokë. A e kam humbur vërtet aftësinë për të fluturuar, apo thjesht kam harruar që krahët e mi janë aty, të gatshëm të më mbajnë lart në qiellin e pafund?

Dhe a jam unë thjesht një bashkëpunëtor për asgjënë? Një pjesëmarrës në një botë që nuk ka thelb? A jam dashuria, ajo forcë që ndriçon gjithçka, që e bën jetën të ketë kuptim, apo jam thjesht një reflektim i brishtë i asaj që dua të jem? Mbi të gjitha, unë jam ende... ende këtu, ende në këtë botë, ende duke kërkuar, duke shpresuar. Dhe kjo shpresë, kjo ndjenjë e brendshme që më shtyn përpara, është gjithçka që kam. Në fund të fundit, jam historia e botës, dhe bota është e mbushur me histori, por cila është e imja? A jam unë krijuesi, apo vetëm një tjetër rrëfim i harruar në rrjedhën e kohës?

Historia ime fillon me sytë e tu. Aty, në pasqyrën e shpirtit tënd, gjej një reflektim të diçkaje më të thellë, më të pastër. Aty fillon gjithçka, aty lind shpresa, dashuria, kuptimi. Dhe ndërsa kjo histori jeton në zemrën tënde, pulson me çdo rrahje të saj, kapitulli i saj nuk i përket kësaj bote. Jo, është një kapitull që i përket diçkaje më të lartë, më të thellë, më të pakapshme nga fjalët.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Gëzimi dhe trishtimi

Në rrjedhën e pafundme të kohës, ne jemi udhëtarë që përplasen mes valëve të mendimeve, herë duke ndjekur një lumë të paqetë drejt lumturisë dhe herë duke u zhytur në ujërat e errëta të trishtimit. Gjithnjë duke kërkuar diçka që na ikën nga duart, ne e masim jetën në ndjekje, në kërkim të asaj që na përmbush, pa kuptuar se sa e thjeshtë është të ndalojmë, të ndalemi dhe të shohim. A është lumturia një destinacion? Apo ndoshta është vetëm një çast i vockël, një pikë në hapësirën e të tashmes që ne shpesh e shpërfillim?

Nëse ne ndalonim së menduari sesi të bëhemi të lumtur, çfarë do të ndodhte? Do të ndjenim çlirimin nga zgjedha e kërkimit të pandërprerë. Do të kuptonim se lumturia nuk është një premtim që na pret në fund të një rruge të gjatë dhe të vështirë, por një ndjenjë që qëndron në heshtjen e momentit, aty ku ndalim së analizuari, aty ku fryma na rrjedh lirshëm, pa ankthin e të nesërmes apo pesha e së djeshmes. Ndërkohë që ne vrapojmë pas lumturisë, harrojmë të jetojmë të tashmen. Por është pikërisht në të tashmen ku fshihet sekreti i saj: thjesht duke qetësuar mendjen, ne fitojmë gjysmën e asaj që kemi kërkuar gjatë gjithë kohës.

Por, trishtimi, ah trishtimi… si mund ta largojmë atë? Ai ndonjëherë bëhet si një hije që na ndjek nga pas, duke na përkujtuar çdo dështim, çdo gabim, çdo dhimbje të së kaluarës. Ne e mbajmë brenda nesh, sikur të jetë një gur i rëndë në zemër, një gur që nuk dimë si ta lëshojmë. Nëse do ndalonim së menduari për trishtimin tonë, do fitonim gjysmën tjetër të lumturisë. Ndoshta jo sepse trishtimi zhduket, por sepse ai humbet fuqinë të na mbajë të burgosur. Ne jemi ata që i japim zë dhimbjes tonë, që i kthejmë kujtimet e hidhura në mure që na pengojnë të ecim përpara. Por po ta lëshonim atë peshë, po ta linim atë të zhdukej si një re që shkon, atëherë do të ndiheshim të lirë për të përjetuar plotësisht atë që na ofron kjo jetë e brishtë, por e mrekullueshme.

A nuk është kjo, në fund të fundit, thelbi i qenies njerëzore? Të ndjejmë, të përjetojmë dhimbjen dhe gëzimin, por të mos lejojmë që asnjëra të na ngatërrojë aq shumë sa të harrojmë qëllimin e vërtetë të jetës: të jemi të pranishëm. Nëse ndalemi për një çast dhe shohim përreth, do të kuptojmë se çdo moment është një dhuratë. Lumturia nuk është diçka që e fitojmë duke e kërkuar pafundësisht, as trishtimi nuk është një burg i përjetshëm nga i cili nuk mund të shpëtojmë. Ato janë pjesë të së njëjtës rrjedhë, një rrjedhë që na bart përmes lumit të jetës. Dhe ne, në fund, kemi zgjedhjen të lundrojmë lehtësisht, pa luftuar kundër ujërave që na mbajnë.

Lumturia dhe trishtimi janë dy anë të së njëjtës monedhë. Nuk mund t'i ndajmë plotësisht. Por ajo që mund të bëjmë është të ndalemi së dhëni rëndësi të tepruar asaj që na mungon, dhe të vlerësojmë atë që tashmë kemi. Të ndalemi së menduari se çfarë duhet të ndryshojmë për të qenë të lumtur, dhe të ndiejmë qetësinë që rrjedh nga pranimi i të tashmes. Nëse bëjmë këtë, atëherë, pa e kuptuar, do të kemi fituar lumturinë e vërtetë – një lumturi që nuk varet nga askush dhe asgjë tjetër, përveç vetvetes sonë dhe momentit që na përket.

Jeta është një meditim i pafund mbi të qenit këtu dhe tani, në çdo frymëmarrje, në çdo përjetim të vogël e të madh. Dhe ndoshta sekreti më i madh që mund të zbulojmë është ky: lumturia nuk është e ndarë nga ne, nuk është një gjë që duhet ta gjejmë diku larg. Ajo është një pasqyrim i heshtjes së mendjes sonë, i qetësisë së shpirtit që nuk kërkon më, por pranon me zemër të hapur çdo gjë që jeta i sjell.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Më pëlqen shiu... sepse...

Më pëlqen shiu sepse në çdo pikë të tij gjendet një copëz e fshehtë e qenies sime, një fragment që prej kohësh e kam harruar ose e kam fshehur diku thellë në skutat e mendjes sime. Më pëlqen shiu sepse prek tokën me përkujdesje, ashtu siç dua që kujtimet e mia të rikthehen — jo me zhurmë, jo me dhimbje, por butësisht, një nga një, duke shkrirë brenda meje çdo frikë dhe mungesë. Në atë rrjedhë të pandalshme, gjej paqe dhe ndiej sikur Zoti më kujton se gjithçka është e përkohshme, përfshirë dhe dhimbjen time.

Shiu më flet. Jo me fjalë, por me tinguj. Më tregon se jeta është një rrjedhë e pambaruar ciklesh, ku çdo gjë fillon dhe përfundon, vetëm që të rilindë sërish. Ashtu si shiu që bie sot dhe shterret nesër, ashtu edhe ndjenjat tona avullojnë, përplasen, rigjenerohen. Më pëlqen kur qielli hap portat e tij dhe e lejon ujin të bjerë në tokë, sepse në atë çast ndihem pjesë e diçkaje më të madhe se vetja ime, pjesë e një force që nuk mund ta ndaloj dot, një force që më tejkalon dhe më kujton sa i vogël jam në vorbullën e ekzistencës.

Më pëlqen shiu sepse më kujton pastrimin. Një lloj katarsisi që nuk vjen nga brenda, por nga jashtë. Piklat që rrokullisen mbi fytyrën time më kujtojnë se të gjitha energjitë negative që mbaj brenda, të gjitha zhgënjimet dhe frikat, mund të shpërbëhen si balta në tokë. Dhe unë mbetem aty, i freskët, i ri, i gatshëm për të përballuar një ditë tjetër.

Në shiun e ftohtë gjej nxehtësinë e një kujtese të largët. Më pëlqen shiu sepse, kur bie, më jep leje të ndalem. Në atë qetësi që sjell, ndërsa bota vrapon për të gjetur strehë, unë mund të qëndroj në vend, të marr frymë thellë dhe të mendoj për gjërat që zakonisht i injoroj. Më jep një hapësirë për të qenë vetëm, të bisedoj me veten, të eksploroj gjërat që nuk guxoj t'i eksploroj në zhurmën e ditëve të thata. Në atë qetësi të lagësht, jam thjesht unë dhe mendimet e mia.

Shiu është si një lloj frymëzimi për mua. Për çdo pikë që bie mbi tokë, një mendim zgjohet brenda meje. E dëgjoj, e shijoj, e ndiej atë rrjedhë uji që më flet për jetë që nuk i kam jetuar, për mundësi që nuk i kam parë, për gabime që më kanë rënduar. E megjithatë, në atë zhurmë të melodioze dhe të butë, ndiej falje. Falja për veten, për të tjerët, për botën. Më pëlqen shiu sepse nuk kërkon asgjë prej meje. Ai thjesht është. Nuk më gjykon për plagët që kam. Nuk më ngut të shërohem. Ai më lejon të jem ashtu siç jam, i paplotë, i ngatërruar, dhe megjithatë plotësisht i pranueshëm.

Më pëlqen shiu sepse e kuptoj që çdo pikë uji që prek lëkurën time ka bërë një udhëtim të gjatë. Ka rënë në dete, ka fluturuar në erë, ka ngrirë në re dhe tani, si një dhuratë nga Zoti, më prek lehtë dhe më kujton se edhe unë, si ai, jam pjesë e një udhëtimi. Një udhëtim që nuk kam kontroll të plotë mbi të, një udhëtim që herë më çon lart e herë poshtë, por gjithmonë më lëviz. Si shiu që bie dhe zhduket, edhe unë do të zhdukem, por vetëm për të shkuar sërish në një formë tjetër, në një kohë tjetër.

Më pëlqen shiu sepse nën të ndiej më thellë gjërat që më mungojnë, ato që i kam dashur dhe i kam humbur. Është si të shohësh një pasqyrë të shpirtit tim në qiellin gri, ku çdo rrufe ndriçon një të vërtetë që kam frikë ta pranoj. Dhe sërish, në atë përballje të heshtur, shiu më jep kurajo. Më kujton se edhe kur gjithçka duket e humbur, kur gjithçka është e vështirë dhe e rëndë, toka e ngurtë do të zbutet nën pikat e tij, ashtu si dhe unë mund të zbutem nën peshën e përvojave të mia.

Më pëlqen shiu sepse më jep ndjesinë e rilindjes. Çdo herë që bie, bota duket sikur pastrohet, gjethet lahen, rrugët marrin jetë, dhe unë, edhe për pak çaste, ndiej se gjithçka është ende e mundur. Shiu sjell shpresë. Ai më tregon se edhe kur qielli është më i errët, pas tij fshihet një dritë e brishtë që do të dalë në fund.

Sepse, ashtu si shiu që bie sot dhe largohet nesër, edhe dhimbja ime, edhe pasiguria ime, do të kalojnë. Sepse, më pëlqen shiu... sepse më kujton se jeta nuk ndalet kurrë, asnjë moment. Ajo vazhdon, rrjedh, dhe gjithçka që duket e palëvizshme është vetëm një fazë e përkohshme në këtë cikël të pafund.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Jeta dhe trashëgimia

Si fillim, në qetësinë e mëngjesit të parë të jetës, fryma e parë e një foshnje thyen heshtjen e kohës. Është një frymë që përmban gjithë shpresat, gjithë frikërat dhe gjithë misteret e së ardhmes. Fëmija hap sytë drejt botës, dhe në atë çast, një zinxhir i padukshëm, i brishtë por i fuqishëm, fillon të ndërthuret midis tij dhe atyre që kanë ardhur para tij – prindërve, gjyshërve, dhe brezave të shkuar.

Prindërit e tij, që dikur ishin vetë fëmijë, shikojnë këtë krijesë të re me një përzierje të mrekullisë dhe përgjegjësisë. Ata janë tashmë ndërmjetësit midis së shkuarës dhe së ardhmes, të ngarkuar me barrën e të kaluarës dhe përgjegjësinë për të ndërtuar një të ardhme më të mirë për fëmijën e tyre. Ata e mbajnë në duar me kujdes, sikur të mbajnë në duar gjithë peshën e jetës që rrotullohet nga një brez në tjetrin.

Kështu fillon faza e parë e jetës, një cikël i pafajësisë dhe pafuqisë, ku fëmija është plotësisht i varur nga ata që e rrethojnë. Në këtë periudhë, dashuria e prindërve është një fllad i ngrohtë që përqafon çdo hap të parë, çdo buzëqeshje të parë, çdo lot të parë. Por në të njëjtën kohë, ata e kuptojnë thellësisht atë që ende nuk mund t’ia shpjegojnë fëmijës: se kjo jetë është e përkohshme, një rrjedhë e vazhdueshme drejt së panjohurës.

Fëmija rritet, dhe me çdo ditë që kalon, ai nis të kuptojë më shumë për botën, për veten, për prindërit e tij. Tani fillon faza e dytë, ajo e kërkimit të identitetit dhe lirisë. Është një periudhë e mbushur me ëndrra, por edhe me përplasje. Prindërit, që dikur ishin heronjtë e tij të pamposhtur, fillojnë të shfaqen si njerëz me dobësitë e tyre, me frikërat dhe dështimet e tyre. Kjo është faza kur zinxhiri midis brezave të fillojë të nxehet nga tensioni – një kërkim për pavarësi, por edhe një nevojë e pashpjegueshme për rrënjët.

Në këtë periudhë, marrëdhënia midis prindërve dhe fëmijës bëhet një valle delikate midis afrimit dhe largimit. Prindërit dëshirojnë ta mbrojnë, ta drejtojnë, ndërsa fëmija kërkon të çlirohet, të ndjekë rrugët e tij. Por në çdo hap të këtij procesi, një ndjenjë e fshehtë bashkëpunimi mbetet e gjallë – një kuptim se pavarësisht gjithë dallimeve dhe luftërave, ata janë pjesë e të njëjtit rrëfim të madh të jetës.

Ndërkohë, gjyshërit, të cilët dikur ishin prindër dhe fëmijë vetë, shikojnë nga larg me urtësinë e një jete të përjetuar. Ata janë urë midis të shkuarës dhe të tashmes, dëshmitarë të cikleve të përsëritura të jetës. Me çdo vit që kalon, fëmija fillon ta kuptojë më shumë rolin e tyre, duke parë se brenda pleqërisë së tyre fshihet një pasuri e madhe – një trashëgimi e diturisë që kalon nga një brez në tjetrin.

Por jeta nuk është vetëm një cikël lindjesh dhe rritjesh. Ajo përfundon në vdekje – një moment që, për sa i dhimbshëm të jetë, është gjithashtu një pjesë e pashmangshme e këtij zinxhiri të pandërprerë. Kur prindërit shkojnë, fëmija që dikur ishte në krahët e tyre tani qëndron në tokën e zbrazëtisë. Ai sheh sesi koha e pakthyeshme e merr gjithçka, por gjithashtu kupton se ajo që prindërit dhe gjyshërit i kanë dhënë nuk zhduket. Është një trashëgimi që jeton brenda tij – kujtimet, mësimet, dashuria e përjetshme.

Tani fëmija bëhet prind vetë. Ai shikon fëmijën e tij, duke ndier të njëjtën dashuri të pafundme që ndiente për prindërit e tij, por edhe të njëjtat frikëra dhe përgjegjësi. Zinxhiri vazhdon. Jeta, me gjithë dhimbjet dhe bukuritë e saj, është një rrjedhë e vazhdueshme. Çdo brez është një hallkë e këtij vargu të përjetshëm, që lidh kohën, historinë dhe trashëgiminë. Dhe në fund të fundit, ndoshta ky është kuptimi i vërtetë i jetës – jo në arritjet individuale, por në lidhjet që krijojmë, në dashurinë që lëmë pas, në vazhdimësinë e zinxhirit që kurrë nuk thyhet.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Ashpërsia nuk është trimëri, dhe as butësia nuk është dobësi.

Je vërtet për t'u mëshiruar nëse beson se urrejtja të bën më të fortë, se mllefi të bën më të zgjuar, e ashpërsia të bën më të respektuar. Sikur të kuptoje se këto janë veçse maska të një dobësie të fshehur thellë brenda teje, e cila nuk di si të shprehet ndryshe përveçse me dhimbje e zemërim. Çdo urrejtje që ushqen, çdo inat që mbart me vete, është si një barrë që ngadalë të gërryen shpirtin, si një zjarri që e përkëdhel për t’u ngrohur, por që, në të vërtetë, të djeg përbrenda.

Nëse ke besuar se urrejtja është njëfarë mburoje që të mbron nga dhimbja e brishtë e jetës, mos harro se ajo mburojë nuk bën asgjë tjetër veçse të mbyll përbrenda një burgu prej akulli. Urrejtja nuk është shenjë force, por një shenjë frike — frikë nga e panjohura, nga brishtësia jote, nga mundësia për t’u lënduar sërish. A nuk është kjo ironi e jetës? Kërkojmë mbrojtje përmes ashpërsisë, por ashpërsia na ndan nga ndjeshmëria dhe na bën skllevër të vetvetes.

Nëse ke menduar se mllefi të jep urtësi, të përkeqëson vështrimin tënd mbi botën. Për çdo mllef që mbart, mendja jote errësohet e humbet aftësinë për të parë të bukurën, për të kuptuar thellësinë e jetës që rrjedh përreth. Mllefi është si një helm që e merr me shpresën se do ta dëmtojë armikun, por i vetmi që dëmtohet je ti. Dhe çfarë dobie ka të jesh i zgjuar në një botë të vogël, të ngushtë, të errët? Çfarë mësimesh mund të nxjerrësh kur gjithçka që sheh është e mbushur me vrer?

E ashpërsia... Oh, sa e pabesë është! Mendon se të bën të respektuar, mendon se të jep fuqinë për të sunduar mbi të tjerët. Por ajo që në të vërtetë të bën, është t’i largosh të gjithë. Nuk ka asgjë më të trishtë sesa një shpirt i ashpër që kërkon dashuri, por që nuk di si ta kërkojë përveçse me grushte e britma. Respekti nuk vjen prej frikës, respekti vjen nga butësia, nga dashuria, nga urtësia që e mbulon shpirtin si një perëndim i qetë që përshëndet diellin.

Në fund të ditës, çfarë të mbetet kur urrejtja ka shteruar fuqinë e saj, kur mllefi të ka lënë të zbrazur e kur ashpërsia të ka bërë të ndihesh vetëm? Të mbetet një zbrazëti e ftohtë, një shkretëtirë e vetmisë ku as zërat e brendshëm nuk të japin ngushëllim.

Je për t’u mëshiruar, jo për shkak të forcës së urrejtjes tënde, por për shkak të dobësisë që mbart, një dobësi që fsheh prapa maskave të ashpra të një zemre që vetëm kërkon të dashurohet, të ndiejë, të jetë e kuptuar. Por bota nuk mund të të japë atë që kërkon, përderisa nuk lëshon ato mure që vetë ke ngritur.

Kur të mësosh të heqësh dorë nga urrejtja, kur të lëshosh mllefin dhe të zbutësh zemrën, do kuptosh se fuqia e vërtetë nuk qëndron në shkatërrimin e të tjerëve, por në ndërtimin e brendshëm. Do kuptosh se jeta ka një ritëm të qetë, të ngadaltë, por të thellë, dhe vetëm kur të reshtësh së luftuari me veten, do të jesh në harmoni me të.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Feja dhe kombi

Në dritën e yjeve shekullore që kanë parë të rritet bota jonë e vogël, Shqipëria, qëndron një heshtje e lashtë, e ngjashme me ato gjethe të arta të vjeshtës që lundrojnë mbi ujërat e qeta të lumenjve. Kjo heshtje s’është shenjë indiference apo harrese, por një reflektim i thellë që buron nga vetë rrënjët tona, të shkrira mes tokës dhe qiellit, kombësisë dhe fesë, dy nocione që nuk janë armike, por motër e vëlla të së njëjtës gjak, si trupi dhe shpirti. 

Kombësia jonë shqiptare është një krijesë që lindi në mes të furtunave historike, që u rrit mes gurëve të maleve dhe fushave pjellore të trojeve tona, duke mbartur në vete jo vetëm gjakun dhe kulturën tonë, por edhe një frymë të përbashkët, atë të bashkimit. Kombi ynë s’është një përcaktim gjeografik i thjeshtë, nuk është një rresht në libra historie, por një testament i fortë i qëndresës dhe dashurisë për liri. Ne shqiptarët e kemi shkruar këtë testament me gjakun e luftërave të pafundme për të ruajtur atë që është e jona, atë që na bën të tillë siç jemi: të lirë, krenarë dhe të bashkuar.

Fetarizmi në tokën tonë nuk erdhi si një gjëmë, nuk erdhi si një gur i rëndë mbi shpatullat e kombësisë, por si një shtresë e re, një shtresë që e zgjeroi mendimin dhe shpirtin e shqiptarëve. Ne jemi një komb që ka njohur krishtërimin, islamin, dhe më herët ende, besimet pagane që e lidhnin tokën tonë me forcat e natyrës. Ne jemi një komb që ka njohur Zotin në forma dhe mënyra të ndryshme, por që asnjëherë nuk e ka lënë atë të bëhet shkak për ndarje.

Në këtë udhëtim të gjatë historik, kombi dhe feja jonë kanë gjetur një harmoni të papërsëritshme, një ekuilibër të brishtë që rrallëkush në botë e ka arritur. Në mes të dallimeve fetare, shqiptarët kanë gjetur një njësi më të thellë, atë të përkatësisë së përbashkët kombëtare. Ne nuk e kemi parë vëllain tonë të gjakut apo bashkëkombësin tonë si të huaj për shkak të mënyrës së lutjes, por e kemi parë si një pjesë të vetvetes. Ne jemi një popull që, në vend që të ndahemi nga besimet tona, kemi mësuar të bashkohemi më shumë përmes tyre.

Por historia jonë nuk ka qenë gjithmonë e ndritshme. Ka pasur momente kur errësira e përçarjes ka tentuar të hyjë në ndërgjegjen tonë, kur njerëzit me mendje të ngushtë kanë dashur të ndërtojnë mure mes feve dhe kombësisë, si të ishin dy botë që s’durojnë dot njëra-tjetrën. Ata që flasin me përçmim për lirinë fetare në tokën tonë, ata që përpiqen të thurin ndasi mbi themelet e fesë, nuk e kuptojnë që harmonia jonë është një pasuri që buron nga vetë thellësia e shpirtit shqiptar.

Nëse ndonjëherë dikush mundohet të ngatërrojë fenë me përkatësinë kombëtare, ai s’bën gjë tjetër veçse i vendos shkopinj rrotave të historisë sonë, përpiqet të minojë atë që është ndërtuar me shumë mund, sakrificë dhe mençuri. Kombi ynë nuk është një shtëpi e ngritur mbi dhè të plasaritur, por mbi shkëmbinjtë e fortë të bashkimit. Feja jonë është një bukuri e larmishme që ka lulezuar në këtë kopsht të përbashkët, pa ndotur kurrë burimet e tij.

Shqiptari i vërtetë e di mirë që ashtu siç qielli i ndan retë dhe yjet, ashtu edhe toka jonë i përmbledh njerëzit në një krah të përbashkët, ku dallimet fetare janë veçse stoli të ndryshme të të njëjtit trup. Liria fetare, për ne, s’është një teh që ndan, por një dritë që na bashkon në kërkim të së vërtetës dhe drejtësisë.

Në këtë kuptim logjik, historik dhe fetar, kombësia dhe feja janë dy aspekte të ndryshme të të njëjtës qenësi. Kombësia është trupi, është toka, është trashëgimia e kulturës dhe e gjuhës, është fytyra e një populli që nuk humbet nëpër epoka. Ndërsa feja është fryma, është thellësia e përvojës shpirtërore, është rruga drejt kuptimit të përtej botës materiale. Për shqiptarët, të dyja këto nocione ndërthuren në mënyrë të natyrshme, duke ndihmuar njëra-tjetrën të lulëzojnë. Feja nuk e dobëson kombësinë, dhe as kombësia nuk e mbyt fenë. Përkundrazi, të dyja janë shtylla të forcës sonë të brendshme.

Nëse sot përballemi me ata që duan të na ndajë për shkak të fesë, të mos harrojmë se ata janë të vegjël përballë madhështisë së përvojës sonë historike. Ata s’janë të denjë për trashëgiminë që ne kemi ndërtuar me shekuj. Shqiptarët nuk e kanë lënë kurrë fenë të bëhet armë kundër kombit, dhe as kombësinë të bëhet pretekst për përjashtimin e besimeve. Në këtë harmoni, ne kemi gjetur një qëndresë që pak popuj e kanë provuar. Kjo është fuqia jonë, dhe kushdo që përpiqet ta prishë atë, në fund nuk do të lërë gjurmë, sepse toka jonë i përpin farërat e përçarjes, ashtu siç shiu përthithet nga toka e etur.

Të jesh shqiptar është një privilegj, një barrë dhe një dhuratë. Dhe pjesë e këtij privilegji është të kuptosh se kombësia dhe feja jonë janë dy faqe të së njëjtës medalje. Kemi mbijetuar, jo sepse jemi ndarë, por sepse kemi ditur të bashkohemi. Dhe në këtë bashkim, do të gjejmë gjithmonë shpresë, forcë dhe dritë, pavarësisht se çfarë erërash fryjnë nga jashtë.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi 

Ti, Teutë

Ti u bëre rruga ime, atëherë kur rrugët e mia qenë të zhveshura nga çdo drejtim, kur asgjë nuk kishte kuptim dhe vetëm një mjegull e dendur mbulonte horizontin tim. Erdhe si një rreze dielli e vetme që shkëputi natën e gjatë dhe të errët që ishte mbuluar mbi shpirtin tim, një natë ku dhimbja kishte ndërtuar mbretërinë e saj të heshtur. Çdo hap që hidhja në atë terr, më dukej si një përplasje me të njëjtën zbrazëti. Por ti, ti erdhe dhe ndryshove gjithçka. Një dritë e butë, e ngrohtë, që nuk ma dogji shpirtin, por e ngjalli atë, ashtu si vesë e pastër që vesh tokën e djegur, e harruar nga koha.

Zemra ime ishte si një shkretëtirë e pafundme, ku asgjë nuk rritej, ku çdo emocion ishte tharë nga zhgënjimi, nga mllefi që ishte rritur brenda meje si një pemë pa fryte. Ti, me butësinë tënde, erdhe si një puhizë e lehtë, një erë që nuk më shtyu, por më përkëdheli, më çliroi nga vargonjtë e padukshëm që më mbanin të lidhur në një burg të brendshëm. Një burg ku më ishin zhdukur ndjenjat, ku ishte shuar çdo farë dashurie dhe shprese. Ti erdhe dhe më ndihmove t’i shkurorëzoj ato pranga, më more prej atij labirinti të zemërimit ku kisha humbur veten.

Më kujtohet ai çast kur frymëmarrja ime ishte e rënduar, aq e rënduar sa dukej sikur çdo thithje ajri ishte një përpjekje e fundit për të mbijetuar. Atëherë kur çdo gjë rrotull meje kishte një qetësi vrastare, kur jeta dukej si një betejë që kisha humbur pa e nisur mirë. Por, ti erdhe. Erdhe dhe me frymën tënde e ndeze sërish atë shkëndijë të brishtë që mbetej në brendinë time. Erdhe jo si një Teutë shpëtimtare, por si një qenie e heshtur, e butë, që ngadalë më riktheve në jetë. Dhe nuk më solle thjesht një jetë të dytë, por më mësove si të jetoj si një qënie e vetme, e plotë. Si dikush që nuk ka më frikë nga vetmia, nga errësira, nga vetvetja.

Ti nuk erdhe për të mbushur boshllëkun tim, por për të më treguar se boshllëku nuk është një armik, por një vend ku mund të gjej veten. Erdhe për të më mësuar që ndonjëherë, shpirti ka nevojë të zbrazet nga gjithçka e kotë, për të pranuar atë që është thelbësore. Si një çelës që hap portat e një burgimi të gjatë, ti më le të lirë. Jo të lirë për të ikur, por të lirë për të qëndruar me veten, për të ndërtuar brenda meje një shtëpi ku të qëndroj pa frikë.

Dhe tani, teksa ecim përkrah njëri-tjetrit, e kuptoj se nuk ishe thjesht një udhëtare në rrugën time. Ti ishe vetë rruga që unë duhej të ndiqja, vetë ndriçimi që më tregoi drejtimin. Ti ishe ajo që më bëri të kuptoj se çdo gjë që kërkoja jashtë vetes, tashmë ndodhej brenda meje. Më solle paqe në një luftë të brendshme që nuk doja ta pranoja. E me ty, mësova se lumturia nuk është një qëllim për t’u arritur, por një udhëtim për t’u shijuar.

Dhe kështu, ecim bashkë, jo si dy qenie që varen nga njëri-tjetri, por si dy shpirtra që gjejnë lirinë e tyre në bashkimin dhe në ndarjen e përjetshme të vetvetes.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Mendja dhe shpirti

Më në fund mendja u lodh duke iu dorëzuar shpirtit që nuk fle kurrë. Sa gjatë kishte luftuar ajo, sa shumë ishte përpjekur të kuptonte botën, të rendiste mendimet si yjet në qiellin e natës, të sillte rregull aty ku ka vetëm kaos. I lodhur nga kërkimi i së vërtetës, nga përpjekjet për t'i dhënë kuptim çdo gjëje, për të gjetur përgjigje aty ku ndoshta nuk ka fare. I lodhur nga shterimi i fjalëve dhe mendimeve që thurrnin rrjeta të holla mbi pafundësinë e shpirtit.

Por shpirti… ai nuk di të pushojë. Shpirti që lëviz përtej mendjes, përtej logjikës së ngushtë dhe kornizave të kohës, është si një lumë i rrëmbyer që nuk e ndalon dot rrjedhën e vet, që përqafohet me çdo gur, çdo degë, çdo gjurmë që gjen në rrugën e tij. Shpirti që është në gjendje të ndiejë atë që mendja as nuk e përfytyron dot, të kapë përtej horizonteve të prekshme, në thellësitë e vetvetes, atje ku ka ndjenja të paemra dhe ndriçime të pashpjegueshme.

Dhe mendja, e lodhur nga përpjekjet për t’i shpjeguar këto gjëra që janë të pashpjegueshme, më në fund, dorëzohet. Jo si një humbje, por si një çlirim. Një moment pranimi, ku mendja pranon se ndonjëherë duhet të lëshojë frenat dhe të lejojë shpirtin të fluturojë. Aty ku mendja pushon, shpirti nis të udhëtojë. Dhe ky udhëtim është pa rrugë, pa hartë, pa udhëzime. Është një udhëtim brenda dhe përtej nesh, një ritëm i heshtur që na mban zgjuar kur bota fle, një ndriçim i qetë që shkëlqen në errësirën e brendshme.

Shpirti nuk fle kurrë sepse ai është gjithmonë në kërkim. Kërkon paqe aty ku nuk ka, kërkon dashuri aty ku dhembja rri, kërkon dritë në terr. Ai nuk pranon kufizime, nuk e pranon qetësinë e pavetëdijshme të mendjes. Ai është gjithmonë zgjuar, gjithmonë në lëvizje, duke kërkuar atë që ndoshta nuk do ta gjejë kurrë – por që gjithmonë do ta ndjekë.

Sepse shpirtit nuk i duhen përgjigje; atij i mjafton kërkimi.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

" Ajo që mbjell sot në zemrën tënde, do të jetë e ardhmja jote nesër. "

Në një botë ku gjithçka duket se ndryshon pa pushim, ku koha rrjedh pa u ndalur dhe ngjarjet e jetës zvarriten si hijet në muzg, shpeshherë harrojmë të ndalemi e të shikojmë brenda vetes. Jeta na sfidon, na vë përballë pasqyrave të realitetit, dhe shpeshherë na bën të ndihemi të humbur në mes të një vorbulle të madhe mendimesh e ndjenjash. Por çfarë është ajo që vërtet kërkojmë? A është bukuria e jashtme? A janë mirësitë e materialit? Apo është diçka shumë më e thellë, diçka që nuk mund të preket me dorë apo të matet me sy?

Nëse nuk ke bukuri në shpirt, asgjë nuk do të duket e bukur në sytë e tu. Shpirti ynë është si një pasqyrë, reflektim i vetë ekzistencës sonë. Kur ky shpirt është i mbushur me errësirë, edhe bukuria më e madhe në botë na duket e zbrazët, e kotë. Kur nuk arrijmë të kultivojmë dritën brenda vetes, humbim aftësinë për të parë dritën jashtë. Asgjë nuk shkëlqen më për ne, sepse jemi të verbuar nga pluhuri që kemi lejuar të mbledhë mbi shpirtin tonë.

Nëse nuk ke mirësi në zemër, asgjë nuk do të jetë e mirë nga ajo që posedon në dorë. Pasuria e një njeriu nuk matet me atë që ai zotëron, por me atë që ai ndan. Një zemër e ngurtësuar nga egoizmi dhe indiferenca nuk arrin të ndjejë kënaqësinë e vërtetë të jetës. Çfarë është pasuria pa ndjesinë e dhembshurisë? Çfarë është suksesi pa përulësinë? Kjo botë e përkohshme nuk na përket; asgjë që kemi në dorë nuk është përjetësisht e jona. Por mirësia që mbjellim në zemër, ajo është përjetësisht e jona. Vetëm ajo që jep nga zemra ka vlerë të vërtetë, sepse është një pasqyrë e shpirtit.

Nëse zemra jote është bosh, e tillë do të jetë edhe jeta që jeton. Zemra është burimi i gjithçkaje që ne përjetojmë. Është një fuqi magnetike që tërheq drejt nesh atë që kemi mbjellë në të. Një zemër e boshatisur, e mbushur me indiferencë dhe mosinteresim, prodhon një jetë të ftohtë, pa ngjyra dhe pa kuptim. Si mund të shpresosh të ndiesh dashuri, lumturi, apo gëzim në një jetë ku zemra ka mbetur e ngrirë? Jeta nuk është një ëndërr e përhershme që ndodh jashtë nesh; ajo është një reflektim i asaj që jeton brenda nesh.

Çfarë ke mbjellë në zemër, atë do korrësh në jetë. Jeta është një fushë e pafund ku ne jemi fermerët e fatit tonë. Çdo mendim, çdo ndjenjë, çdo veprim që mbjellim në zemrën tonë është një farë që do të rritet dhe do të japë fryt. Nëse mbjellim urrejtje, do të korrim dhimbje. Nëse mbjellim dashuri, do të korrim paqe. Zemra jonë është toka ku mbillen ëndrrat tona, por po ashtu edhe frikërat tona. E kemi fuqinë të zgjedhim çfarë mbjellim. Por një gjë është e sigurt: ajo që mbjellim do të kthehet tek ne, një ditë, në një formë apo një tjetër.

Mendimet dhe ndjenjat janë farat që hedhin rrënjë në zemrën tonë dhe lulëzojnë në jetën tonë të përditshme. Nëse ushqejmë shpirtin me dritë, me dashuri dhe mirësi, bota rreth nesh do të fillojë të ndryshojë. Gjërat më të thjeshta do të na sjellin kënaqësi të madhe. Një lule e vogël që çel në kopshtin tonë do të duket si një mrekulli. Një buzëqeshje e një të panjohuri do të ngrohë zemrën tonë. Çdo moment do të mbushet me kuptim dhe çdo frymë do të ndjehet si një dhuratë.

Nëse përkundrazi, ushqejmë zemrën me ankth, xhelozi, apo mendime të këqija, jeta jonë do të jetë e mbushur me vuajtje. Do të shohim vetëm gabimet, vetëm mungesat, vetëm dështimet. Edhe në mes të pasurisë më të madhe, do të ndihemi të varfër. Edhe në mes të dashurisë, do të ndihemi të vetmuar. Sepse çdo gjë që përjetojmë është vetëm një reflektim i asaj që jemi brenda nesh.

Pra, kujdesu për zemrën tënde si për një kopsht të çmuar. Ujite atë me mendime të pastra, ushqeje me mirësi dhe mbroje nga farat e liga të urrejtjes dhe egoizmit. Ajo që mbjell sot në zemrën tënde, do të jetë e ardhmja jote nesër. Dhe mos harro, çdo farë ka nevojë për kohë për t’u rritur. Jeta është një udhëtim i gjatë, dhe çdo hap që hedhim formon rrugën që kemi përpara.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Pa ty...
Nuk ka parfum të bukur. Nuk ka erë që mund të ndalojë kohën, që të përjetësojë çastin, që të na kujtojë një copëz përjetësie në kaosin e kësaj bote të shthurur. Pa ty, çdo frymë që marr, është e thatë si një fletë vjeshte, e mbështjellë nga një boshllëk që nuk ka fjalë, nuk ka emër.

Ti je historia e të gjitha parfumeve. Je ajo që i jep kuptim aromave të kësaj bote, e përmes teje, çdo erë bëhet legjendë, bëhet kujtim, bëhet jetë. E si mund ta përshkruaj botën pa praninë tënde? Është si të ndiesh një trëndafil të thatë, të cilës koha ia ka zhdukur nuhatjen, duke lënë vetëm siluetën e një kujtimi të largët.

Ti nuk je thjesht një aromë. Ti je esenca e qenies sime, një fragment i padukshëm që më bën të ndiej çdo ndjesi më thellë, më fuqishëm. Çdo parfum që prek hundën time më kthen në një epokë të re, në një histori të harruar, në një univers të fshehtë që vetëm ti mund ta zbulosh. Në çdo pikë parfumi, në çdo frymë që marr, ndiej jehonën tënde, si një shushurimë e largët që mbush gjithë hapësirën me praninë tënde të përjetshme.

Parfumet, ato janë kujtimet që kurrë nuk zhduken, por ti... Ti je kujtimi i të gjitha kujtimeve, je ai parfum që jeton në lëkurën time, në qënien time, duke u tretur në çdo qelizë, në çdo mendim. Çdo erë që më përplaset në udhë, çdo frymë erëmirë që më mbështjell, është një hije e zbehtë e asaj çfarë ti përfaqëson. Sepse në fund të fundit, çdo aromë është një kërkim për ty, për praninë tënde të paprekshme, për atë harmoni që vetëm ti mund të më sjellësh.

Ndonjëherë, e ndiej veten të humbur në një pyll erëmimesh, në një labirint pa dalje, ku çdo aromë më çon në pragun e diçkaje, por kurrë nuk më jep të plotën. E kështu, unë mbetem në kërkim, gjithmonë në kërkim të asaj arome të përjetshme që mund të prekë thellësitë e shpirtit tim, siç e bën ti.

Ndoshta është në natyrën tonë të ndjekim gjithmonë atë që është e pakapshme, atë që i jep botës kuptim vetëm përmes mungesës së saj. Sepse pa ty, nuk ka ngjyrë në këtë botë. Nuk ka melodinë e erës që fryn përmes luleve, nuk ka atë përqafim të heshtur që vetëm një aromë e vërtetë mund të dhurojë.

Dhe kështu, unë mbetem në meditim të përhershëm, duke pyetur veten: A është aroma e vërtetë thjesht një iluzion? Apo është një pasqyrim i asaj dashurie të përjetshme që mbush gjithçka, por që nuk mund të kapet kurrë plotësisht? E ndoshta, përgjigjja është e thjeshtë. Sepse ti je më shumë se historia e të gjitha parfumeve; ti je vetë historia ime.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Lotët e tu 

Dhe pastaj, si një udhëtar nëpër mjegullën e kohës, shëtita me të dorë për dore, ndoshta në kërkim të diçkaje që nuk mund ta përshkruaj, por që e ndjeja thellë në çdo rrahje të zemrës sime. Ishim dy shpirtra që vallëzonim me frymën e kohës, duke iu dorëzuar gravitetit të një përqafimi që nuk guxonim ta bëjmë plotësisht tonin. Sikur edhe toka, deti dhe qielli kishin frikë të ndërhynin në atë çast. Ishte një përqafim me ngurrim, një përzierje e ëmbël e dëshirës dhe frikës, e cila, si një fije e brishtë fati, na mbante të lidhur midis asaj që ishim dhe asaj që mund të bëheshim.

Lotët e saj, ato perla të vogla të shpirtit, u shpërndanë nga faqja e saj si petalet e një trëndafili të lagur nga vesa e mëngjesit. Çdo pikë, një histori e patreguar, një emocion që kërkonte të zinte vend në universin e pafund të dashurisë dhe dhimbjes. U ndjeva sikur çdo pikë loti mbartte një të fshehtë të cilën nuk e kisha lexuar ende, por që kisha dëshirën të zbuloja, ngadalë, me kujdes, me përulje.

Në atë moment, koha, ajo tirane e pamëshirshme e ekzistencës, ndaloi. Ose ndoshta ne e bëmë atë të ndalet, duke e fshehur nën hijen e syve tanë, të cilët flisnin me një gjuhë të papërkthyeshme. Çfarë ndodhi më pas? Asgjë dhe gjithçka. Sepse ashtu si gjithmonë, kur shpirtrat takohen në një horizont të tillë të brishtë, nuk ka më nevojë për fjalë, për lëvizje, as për premtime. Ajo që ndodhi ishte thjesht një frymëmarrje e thellë e ekzistencës sonë, një frymë që na bashkoi në një realitet që askush përveç nesh nuk mund ta shihte.

Ishim dy shpirtra të humbur në një rrugë të panjohur, të cilën askush nuk e kishte shkelur më parë, por që ne e bëmë tonën. Rruga, e cila në fillim na dukej e frikshme, papritmas u shndërrua në një hapësirë ku mund të shprehnim çdo dëshirë, çdo frikë, çdo ëndërr që kishim ndërtuar në heshtje gjatë viteve të vetmisë. Dhe nën qiellin e syve të saj, qielli që ndriçohej nga magjia e atij çasti, unë kuptova se kjo nuk ishte thjesht një dashuri si gjithë të tjerat, por një rrugëtim i përbashkët drejt një të vërtete më të lartë, një të vërtete që asnjë fjalë nuk mund ta përshkruajë.

Ishim të gatshëm të krijonim së bashku historinë tonë të dashurisë, por jo një histori që të tjerët mund ta lexonin në libra apo ta dëgjonin në poezi të harruara. Ishte një histori që shkruhej në yjet e qiellit, që gdhendej në shpirtin tonë me çdo frymëmarrje të thellë dhe në çdo rrahje të zemrës. Dhe në atë udhëtim, koha nuk ishte më armiku ynë, por bashkudhëtarja jonë. Sepse koha e vërtetë nuk matet me orë apo minuta, por me momentet kur jeta merr kuptim, kur shpirtrat ndjejnë pavdekësinë në një çast të vetëm, të thjeshtë, të papërsëritshëm.

Dhe kështu, nën hijen e syve të saj dhe nën peshën e atyre lotëve që përqafoheshin me tokën, ndjeva se gjithçka ishte e përkryer në papërsosmërinë e saj. Një çast që nuk do të përsëritej më kurrë në të njëjtën formë, por që do të mbetej përgjithmonë e gdhendur në galerinë e kujtimeve tona të përbashkëta, një galeri që ne vetë do ta rindërtonim sa herë të donim të preknim përjetësinë.

Sepse dashuria jonë, sado e brishtë apo e fuqishme të ishte, ishte diçka më e madhe se vetë ne, një urë midis reales dhe të amshuarës, midis tokës dhe qiellit. Ishim ne ata që shkruanim me yjet tanë, dhe në atë qiell të brishtë, ndriçonim përjetësisht.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Koha 

Koha rrjedh pandalshëm dhe na përfshin si një lumë i qetë por i pamëshirshëm, vazhdon të ecë përpara, duke na tërhequr drejt së panjohurës. Dhe prapë, në çdo çast që kalon, ndiej si ajo i përkul krahët e saj për të na përqafuar. Ajo duket si një fuqi e pakapshme, e cila rrëshqet përmes nesh, si një frymëmarrje e thellë që çlirohet nga thellësia e shpirtit. Por koha, në të vërtetë, është më shumë se një thjeshtësi mekanike e lëvizjes së minutave dhe orëve. Ajo është pëlhura në të cilën ne qepim kujtimet, dhimbjet, ëndrrat dhe dashuritë tona.

Një ditë, koha do të ndalet për një moment të vetëm, ashtu si një aromë e butë që mbyllet në një shishe, dhe do të na lejojë të ndiejmë plotësisht çastin e tanishëm. Ndërsa trupat tanë ndryshojnë, rrudhat vizatojnë historitë e jetës sonë mbi fytyrat tona, flokët tanë përshkruhen nga thinjat, dhe koha na shoqëron me një qetësi të pazakontë. Sepse brenda çdo rrudhe, brenda çdo shenje që koha ka lënë mbi trupat tanë, ne gjejmë një histori të rrugëtimit tonë të përbashkët. Dhe një ditë të veçantë, si në një melodi të humbur, zërat tanë do të tingëllojnë në ajrin e heshtur, do të përshëndesin ato ditë të rinisë së larguar dhe do të kërcejnë mes kujtimeve që do të lindin përsëri nga hiri i së shkuarës.

Do të jetë si të kishim rikthyer kohën, të shihnim vitet që kanë kaluar si yje të rënë, por që ende shkëlqejnë në një qiell të pafund. Shpirtrat tanë të dashuruar nuk do të jenë thjesht mbijetues të viteve të kaluara, por triumfues të përjetshëm që sfidojnë çdo ligj të gravitetit të ekzistencës. Dashuria jonë do të jetë ai fluturim i çliruar nga çdo peshë e kohës, një fluturim që nuk njeh kufij, që nuk pyet për moshë apo për trupat e rrudhur. Sepse dashuria nuk matet me kohë. Ajo është përtej kohës, përtej mishit, përtej çdo materie që ndodh të kalojë në rrugën e saj.

Koha mund të përpiqet të na ndryshojë, të na plakë dhe të na thyejë, por në thelbin tonë, ne mbetemi të rinj, të paprekur nga rrjedhja e pamëshirshme e saj. Zemrat tona, që çdo ditë trokasin në harmoni, janë ora e përjetshme e dashurisë sonë, që nuk njeh stinë dhe nuk ndalet asnjëherë. Kjo simfoni e padëgjuar nga asnjë vesh tjetër përveç zemrave tona është muzika që na bashkon, çdo rrahje një pëshpëritje e përjetësisë.

Në këtë udhëtim të pafund, ne jemi si dy udhëtarë që ecin krah për krah, por nuk shohin fundin e rrugës. Kjo rrugë nuk është e mbuluar me pluhur, por me yje të shuar dhe të rilindur, një udhëtim që shkon përtej kësaj bote, përtej këtij momenti. Çdo hap që ne hedhim së bashku është një hap drejt një dashurie që nuk humbet kurrë, që nuk njeh lodhje. Dhe në fund të çdo dite, kur dielli do të bjerë dhe nata do të shtrihet si një mantel mbi botë, ne do të mbetemi të lidhur, të mbështjellë në krahët e përjetësisë.

Çfarë është koha për ne? Një iluzion i zbehtë, një hije që rrëshqet në anësinë e vetëdijes sonë. Sepse në dashurinë tonë, koha është një fjalë e pakuptimtë. Ne kemi kaluar kufijtë e saj, kemi kapërcyer përtej të gjitha matjeve që njerëzimi mund të krijojë. Dhe ndërsa trupat tanë një ditë do të përfundojnë, ndërsa fryma jonë e fundit do të dalë në erë, dashuria jonë do të mbetet, si një murmuritje në ajër, një lule që nuk vyshket kurrë.

Kështu, koha ecën përpara, por ne qëndrojmë. E përjetshme, e patjetërsueshme është dashuria që na lidh. Si një lumë që rrjedh drejt një oqeani të pafund, por që gjithmonë mban thellë brenda vetes ujin e parë që lindi, ashtu edhe ne do të mbajmë brenda çdo kujtim, çdo ndjenjë, çdo pëshpëritje që kemi ndarë. Dhe në fund, do të mbetemi si dy yje të fiksuar në një qiell që nuk ndryshon kurrë, përtej çdo kohe, përtej çdo hapësire, përtej çdo gjëje që kalon.

Po, koha, ajo forcë e pakapshme, vazhdon të rrjedhë si një lumë i pandalshëm. Por për ne, çdo pikë e saj është një puls që nuk e ndiejmë më në të njëjtën mënyrë. Ndërsa bota përreth ndryshon me të gjitha nuancat e saj të përditshme, ne jemi dëshmitarë të diçkaje shumë më të thellë – diçkaje që nuk mund të ndryshojë, diçkaje që nuk dorëzohet para erozionit të viteve. Sepse për ne, koha nuk është thjesht një vijë lineare që shtrihet në pafundësi; ajo është një cikël i përjetshëm, një rreth që gjithnjë kthehet në vetvete. Në atë rreth të dashurisë sonë, çdo fillim është një fund, dhe çdo fund është një fillim i ri.

Në momentet e përditshme të heshtura, kur sytë tanë ndeshen pa fjalë, ndiejmë thellë se koha nuk është armiku ynë, por aleati ynë më i heshtur. Ajo na jep mundësinë të shijojmë çdo grimë, të ndiejmë çdo frymë dhe çdo përqafim, sikur secili prej tyre të jetë i fundit, por edhe i pari. Çdo e qeshur që ndajmë, çdo fjalë e thënë në mesnatën e qetë, krijon një jehonë që do të vazhdojë përtej kufijve të ekzistencës sonë fizike.

Ah, si transformohet koha për ne! Si përthyhet në të njëjtën mënyrë që drita përthyhet përmes ujit, duke na dhuruar dritë edhe në mes të natës më të errët. Çdo minutë është një poezi që nuk është shkruar ende, një muzikë që kërkon të lëshohet nga zemrat tona. Dhe ne jemi autorët e asaj poezie, kompozitorët e asaj simfonie. Koha, për të tjerët, mund të jetë një llogaritje e ftohtë, por për ne ajo është fushë ku fëmijëria dhe plakja përzihen, ku çdo çast është një moment për t’u ndalur dhe për të marrë frymë së bashku.

Një ditë, kur jeta jonë të ketë kaluar në të gjithë ciklet e saj, do të ulem pranë teje dhe do të shikoj thellë në sytë e tu, duke kuptuar se kemi kapërcyer jo vetëm kohën, por dhe veten tonë. Gjithçka që jemi bërë, gjithçka që kemi mësuar, ka qenë një përgatitje për këtë çast. Do të jetë çasti kur koha dhe dashuria do të ndërthuren në një puthje të heshtur, dhe unë do të ndiej se kemi arritur në përjetësi. Sepse përjetësia nuk është një koncept abstrakt, nuk është një largësi që mund të matet me vite apo dekada. Përjetësia ndodh brenda nesh, në çdo moment që dashuria jonë arrin të sfidojë rregullat e botës së dukshme.

E gjithë jeta jonë është si një libër i shkruar me kujtime, dhe çdo faqe është e mbushur me rrjedhën e ndjenjave që nuk njohin mbarim. Ndërsa fjalët e fundit të asaj faqe shkruhen, kuptojmë se ky libër nuk do të ketë një kapitull të mbyllur. Ajo që kemi ndarë do të mbetet e paharrueshme në univers, në ajrin që thithim, në çdo rrjedhë të erës që përplaset në dritaren tonë. Dhe kur trupat tanë më nuk do të ekzistojnë në këtë botë, zëri ynë do të vazhdojë të dëgjohet në zhurmën e yjeve që bien nga qielli.

Në çdo rrahje të zemrës, në çdo rrokje të fjalëve që kurrë nuk i thamë, është e përfshirë e gjithë jeta jonë. E gjithë përjetësia është e shkrirë në ato pak çaste, ato momente kur koha duket se ka ndaluar, ku jemi vetëm ne, në paqe me njëri-tjetrin dhe me vetveten. Dhe kjo, kjo është mrekullia e vërtetë: jo që koha të ndalet, por që të vazhdojë, dhe që dashuria jonë të rritet e të lulëzojë, edhe përtej kufirit të saj.

Kur më shikon, unë nuk shoh më vetëm të tashmen, por të kaluarën, të ardhmen, dhe gjithçka që mund të jetë. Unë shoh universin e pafundmë që shtrihet në sytë e tu, dhe në atë univers gjej gjithçka që ka rëndësi. Jeta është një udhëtim, por dashuria jonë është destinacioni i përhershëm. Asnjë rrahje e kohës nuk do ta ndryshojë këtë; asnjë kalim i viteve nuk do ta zbehë atë ndjenjë. Kjo është ajo që mbetet, ajo që është e vërtetë. E gjitha qëndron në këtë, në ty dhe në mua, në një çast të përjetshëm që koha nuk mund ta prekë.

Dhe kështu, në fund të këtij udhëtimi të gjatë, në këtë shtrirje të pafundme të kohës dhe hapësirës, ku gjithçka tjetër venitet, ne do të mbetemi si dy yje që shkëlqejnë përtej çdo qielli që është parë ndonjëherë. Ne do të mbetemi gjithmonë të lidhur, jo nga koha, por nga diçka shumë më e madhe – diçka që sfidon çdo ligj të natyrës. Diçka që është, thjesht, dashuri.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Miq të Librit! 

Për të gjithë ju që nuk më njihni akoma, dhe për ju që më keni njohur gabim…

Unë jam thjesht një djalë që jeta më ka dhënë shumë mësime. Në të vërtetë, çdo mësim ka ardhur në formën e një dhimbjeje, një humbjeje, një gëzimi të përkohshëm ose një zhgënjimi të thellë. Por përmes të gjithave, unë kam kuptuar se jeta nuk është thjesht një seri ngjarjesh që kalojnë përpara nesh; është një udhëtim i ndërlikuar ku secili prej nesh bart gjurmët e përvojave tona, duke ndarë ato që kemi mësuar dhe duke kërkuar atë që ende nuk e dimë.

Për ata që mendojnë se më njohin, për ata që më kanë parë përmes syzeve të paragjykimeve të tyre, dëshiroj t'ju them diçka. Unë nuk jam ai që mendoni, dhe as nuk kam qenë kurrë ashtu siç më keni parë. Sepse unë jam shumë më tepër se imazhi që krijoni në mendjen tuaj, dhe nuk mund të më kufizoni në kufijtë e perceptimeve tuaja të ngushta.

Kam përjetuar dhimbje, por dhimbja nuk më ka mposhtur – ajo më ka formësuar, më ka ngurtësuar dhe më ka bërë të di si të qëndroj i fortë edhe kur bota përreth rrëzohet. Kam duruar goditje që në fillim më dukeshin të pamundura për t'i përballuar, por çdo plagë, çdo humbje më ka mësuar diçka të vlefshme: si të mbrohem, si të ruaj atë që është e rëndësishme, dhe si të ec përpara, pavarësisht gjithçkaje.

Kam rënë shpesh në kurthe, në lojrat e njerëzve që menduan se mund të më manipulonin, por në fakt, këto lojra vetëm më mësuan të dalloj lojtarët, të njoh dredhitë dhe të kuptoj se sa e lehtë është të devijosh nga e vërteta. Kam njohur pabesinë, por kam gjetur besnikërinë tek ata që as nuk e prisja – dhe ajo besnikëri më tregoi rrugën kur gjithçka dukej e paqartë.

Kam qarë për ikjet dhe ardhjet e njerëzve në jetën time. Kam kuptuar se çdo njeri që hyn në jetën tonë është një kalimtar. Asnjë nuk qëndron përgjithmonë, sepse secili ka udhëtimin e vet, por çdo kalimtar lë pas një gjurmë, një kujtim, një mësim. Dhe kjo është bukuria e jetës – askush nuk është përjetësisht i pranishëm, por gjithkush lë diçka të vlefshme pas.

E mira dhe e keqja, këto dy forca që shpesh përzihen në udhëtimin tonë, më kanë mësuar se si të mbrohem nga errësira, por edhe si të çmoj dritën. Më kanë mësuar se e mira nuk është gjithmonë e dukshme, por është aty për ata që dinë ta kërkojnë, për ata që e vlerësojnë kur e gjejnë dhe për ata që dinë të veprojnë drejt saj kur jeta kërkon vendime të vështira.

Kam ndenjur me të pasur dhe të varfër, por asnjëherë nuk e kam gjetur pasurinë në para apo prona. Pasuria e vërtetë është në atë që bartim brenda vetes, në mendimet tona, në dashurinë dhe mirëkuptimin që ndajmë me të tjerët. Kam mësuar se disa njerëz të pasur janë më të varfër se ata që nuk kanë asgjë, ndërsa disa nga ata që konsiderohen të varfër mbajnë brenda vetes thesare të paçmueshme.

Kam dëgjuar të diturit dhe të paditurit, dhe shpeshherë kam kuptuar se forca nuk vjen nga ajo që dimë, por nga ajo që jemi të gatshëm të mësojmë. Dija e vërtetë është përulësia për të pranuar se asnjëherë nuk dimë mjaftueshëm, dhe secila ditë është një mundësi për të mësuar diçka të re, për të zgjeruar horizontet tona, për të kuptuar më mirë botën dhe veten tonë.

Shpesh kam ikur prej dikujt për të parë kush do të ndalonte të më thërriste, për të parë kush do të vinte pas meje, dhe kam ndjekur të tjerë për të parë kush do të ndalonte për të më pritur. Kjo më ka mësuar se jo të gjithë njerëzit që takojmë janë të destinuar të qëndrojnë me ne, por ata që ndalojnë, ata që kthehen, janë ata që vërtet vlejnë.

Kam dhënë pa pritur asgjë në këmbim, dhe kam refuzuar të jap kur e kam parë që nuk vlen. Sepse në fund të fundit, ne nuk e masim jetën me atë që marrim, por me atë që jemi të gatshëm të japim.

Jeta është një udhëtim. Dhe unë kam jetuar më shumë se një jetë, duke kaluar përmes jetëve të të tjerëve, duke përjetuar jetë të gjalla dhe jetë që ende nuk kanë nisur të jetojnë. Dhe për të gjithë ata që më njohin dhe ata që nuk më njohin, dua të përcjell këtë mesazh: Mos më gjykoni nga ajo që shihni në sipërfaqe. Jeta e çdo njeriu është shumë më e thellë, shumë më e ndërlikuar sesa çdokush mund të shohë me një vështrim të shpejtë.

Mësoni të shikoni përtej asaj që duket. Mësoni të kërkoni kuptimin e vërtetë të gjërave, të jetës, të njerëzve. Sepse në fund, të gjithë ne jemi kalimtarë në këtë botë – dhe ajo që na mbetet është ajo që lëmë pas, jo ajo që marrim me vete.

#lejohetshpërndarja 

#lejohetshpërndarja 

Rrugët e jetës 

Nëpër thellësitë e ekzistencës njerëzore, përpara se të shkelësh mbi rrugët e jetës, mendja ngre pyetjet e saj të heshtura, pyetje që depërtojnë tej kohës e hapësirës, duke lënë gjurmë në realitetin tonë të ndërlikuar. Çfarë është rruga, në fund të fundit? A është vetëm një vijë në tokë, një lidhje midis dy pikave, apo një rrugëtim i brendshëm, që shpesh herë nuk ka as fund as fillim?

Kur krijon një rrugë të re, një të panjohur për këmbët e lodhura nga të kaltrit e së zakonshmes, ti nuk po bën thjesht një akt ndërtimi. Jo, ti po krijon një mundësi për të ecur drejt së panjohurës, drejt një të ardhmeje që ende nuk ka marrë formë. Në këtë akt të guximshëm, ti po sfidon natyrën e të shkuarës, duke shkelur mbi terrenin e paprekur, dhe kështu, një pjesë e shpirtit tënd ngrihet mbi dheun e përditshmërisë, duke u bërë diçka më e madhe se vetvetja.

Dhe kur rregullon një rrugë që dikur ishte aty, duke i dhënë jetë diçkaje që koha e kishte ngrënë, në atë çast, ti po zgjat dorën drejt një kohe tjetër, po e sjell të kaluarën në të tashmen. Me çdo gur të rivendosur, me çdo pluhur të fshirë, ti po rikthen kujtimet e harruara, po riparon një pjesë të shpirtit kolektiv të njerëzimit. Është një akt i heshtur, por plot kuptim. Është një mënyrë për të dëshmuar se gjithçka ka qenë dhe gjithçka ende është, megjithëse e fshehur nën petkun e harresës.

Kur lidh dy rrugë, aty ku më parë qëndronin të ndara, ti po ndërton ura, jo vetëm përmes terrenit fizik, por përmes terrenit të brendshëm të zemrës njerëzore. Një urë e tillë nuk lidh thjesht vendet, por sjell bashkë ndjenjat, mendimet dhe ëndrrat e njerëzve të ndarë nga kufijtë e realitetit. Rruga jote është një akt i përbashkimit, një përpjekje për të tejkaluar murin e ndasive, që ndan zemrat e njeriut nga njëri-tjetri. Në këtë akt, ti nuk je thjesht një ndërtues, por një krijues i paqes, i unitetit që shpesh i mungon njerëzimit.

Por ndonjëherë, rruga që zgjedh është një rrugë që duhet të fshihet, një rrugë që nuk sjell më asnjë dobi, e mbuluar me pluhurin e kohës dhe të harresës. Fshij këtë rrugë, jo me forcën e dënimit, por me delikatesën e kuptimit. Pluhuri që mbulon gjurmët e vjetra nuk është gjithmonë i panevojshëm; nganjëherë ai është vetë simboli i rrjedhës së jetës, që lë pas gjithçka që nuk mund të mbajë më. Me këtë akt të fshirjes, ti pranon se disa rrugë duhet të zhduken, që të lindin rrugë të reja.

E kur hap një rrugë aty ku më parë kishte vetëm mure ndarëse të ngurta, të ngritura nga inati, ti po çliron jo vetëm trupin, por edhe shpirtin. Muret që ndajnë njerëzit janë shpesh të ndërtuara nga frika, nga keqkuptimet, nga dhimbjet e së shkuarës. Duke i rrëzuar ato, ti po thyen zinxhirët e ndasive që kanë mbajtur njerëzit të larguar nga njëri-tjetri për një kohë shumë të gjatë. Hapja e kësaj rruge nuk është vetëm një çlirim fizik, por një akt i fuqishëm shpirtëror, që sjell dritë atje ku kishte errësirë.

Në këtë udhëtim të pafund, në këtë rrugëtim për të krijuar, për të ndërtuar dhe për të fshirë, ti bëhesh diçka më shumë se një udhëtar i zakonshëm. Ti bëhesh një lidhje midis së kaluarës, së tashmes dhe së ardhmes. Me çdo hap që hedh, me çdo rrugë që krijon, riparon apo shuan, ti lë një pjesë të shpirtit tënd në këtë botë, duke bërë diçka që përkon me natyrën e përjetësisë.

Në fund, rrugët që ti krijon nuk janë vetëm për ty. Ato janë për të gjithë ata që kanë ardhur para teje, për ata që janë në këtë çast dhe për ata që do të vijnë. Sepse rrugët janë për të ikurit, për ata që janë në udhëtim e sipër, për ata që kërkojnë të gjejnë kuptim në këtë botë kaotike dhe shpeshherë të pakuptueshme. Dhe kështu, duke ndërtuar, ti i përket të gjithëve – një udhëtar, një krijues, një shkrimtar i rrugëve të shpirtit njerëzor, të cilat nuk shuhen kurrë.

Pra, bëj një rrugë ku asnjë nuk ka shkelur.

Rregullo një rrugë ku dikur ka qenë.

Lidh dy rrugë ku mund të bashkohen dy vende të ndara.

Fshij një rrugë ku pluhuri i harresës e ka mbuluar.

Hap një rrugë ku muret ndarëse të inatit nuk lejojnë udhëtarë.

Bëj diçka ndryshe për të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen.

Në këtë mënyrë do të jesh dikush i cili i përket të gjithëve që ikin, që janë dhe që do të jenë!

#ndalohetkopjimi 

#lejohetshpërndarja

Ti je kopja e shpirtit tënd

Në një natë të qetë, kur heshtja qëndronte pezull mbi gjithçka si një perëndim i largët, unë fillova të mendoj për këtë thënie: “Ti je kopja e shpirtit tënd.” Fjalë të thjeshta, por me një peshë që tingëllon thellë në brendësinë e qenies. Çfarë do të thotë të jesh një kopje e shpirtit tënd? Dhe çfarë është, në fund të fundit, shpirti?

Shpirti, ai dimension i paformë, i pashpjeguar, ndoshta është vetë qenia jonë e vërtetë, ajo që nuk ndryshon përballë kalimit të kohës dhe valëve të jetës. Për çdo njeri, shpirti është burimi i gjithë asaj që jemi dhe gjithë asaj që do të mund të ishim. Por a jemi ne vërtet një pasqyrë e tij? Apo jemi vetëm një fragment i errët që vështirë se arrin të kuptojë dritën e tij?

Ka momente kur pyes veten nëse ky trup, ky mendim, ky emocion që ndjej tani, është një reflektim i shpirtit apo thjesht një shfaqje e përkohshme. Ajo që duket kaq reale—gëzimi, dhimbja, dëshirat e vogla dhe ëndrrat e mëdha—a janë ato vërtet thelbi im, apo janë thjesht një maskë, një shtresë që shpirti im zgjedh të veshë përkohësisht, si një lloj rrobe që do ta hedhë tutje kur të vijë koha e përshtatshme?

E çuditshme është të mendosh se jeta jonë, kjo ekzistencë e ngushtë mes lindjes dhe vdekjes, është vetëm një moment, një frymëmarrje e shkurtër në universin e pafundmë. Por shpirti? A është ai i përjetshëm? Dhe nëse është, çfarë roli luan ky version i imët i vetes, kjo “kopje” që ne e quajmë jetë? A është kjo jetë një provë? Një provë e kapacitetit tonë për të kuptuar shpirtin? Apo ndoshta është thjesht një rrugë, një udhëtim që na çon drejt diçkaje më të madhe?

Të mendosh se je kopja e shpirtit tënd është një përpjekje për të kuptuar se çdo veprim, çdo mendim, çdo zgjedhje që bëjmë, është një shprehje e thelbit tonë më të brendshëm. A janë dhembjet që ndjejmë një pasqyrim i dhimbjes së shpirtit? A janë gëzimet që përjetojmë një pasqyrim i gëzimit të tij? Apo është më ndërlikuar se kaq, një lojë e vazhdueshme mes asaj që është dhe asaj që duket?

Nëse ti je kopja e shpirtit tënd, atëherë ndoshta çdo gjë që bën, çdo vendim që merr, është një lloj udhëzimi, një tregues se si të jesh më afër vetes së vërtetë. Dhe ndoshta shpirtit tonë nuk i interesojnë arritjet materiale, nuk i intereson fama apo pasuria, por vetëm rritja, evolucioni ynë i brendshëm. Çdo pengesë që hasim mund të jetë një reflektim i diçkaje që duhet të mësojmë për veten, diçka që duhet të pranojmë ose ndryshojmë.

Por ka një mister në gjithë këtë. Si mund të jemi ne një kopje e diçkaje që nuk e njohim plotësisht? Si mund të reflektojmë një shpirt që, për pjesën më të madhe të jetës, na qëndron i fshehur? A jemi ne vetëm një përafrim i tij, një përpjekje e pavetëdijshme për t’u ngjitur drejt dritës së tij të plotë?

Dhe çfarë ndodh kur kopja bëhet më afër origjinalit? Çfarë ndodh kur ndalojmë së kërkuari jashtë dhe fillojmë të kërkojmë brenda vetes? A mund të gjejmë aty shenjat e shpirtit tonë të vërtetë, ato momente të ndritshme të ndjenjës së plotë, të paqes dhe të dashurisë pa kushte? Ndoshta aty, në ato çaste të rralla të qetësisë, ku gjithçka duket se bie në vendin e vet, ne kuptojmë se jemi shumë më tepër sesa kopje. Ndoshta jemi vetë origjinali, shpirti në formë të mishëruar, duke u përpjekur të kujtojë atë që gjithmonë ka qenë.

Në fund, të jesh një kopje e shpirtit tënd do të thotë të përpiqesh, çdo ditë, të kuptosh veten më thellë, të përqafosh dobësitë dhe forcat e tua, dhe të pranosh se çdo hap në këtë udhëtim është një reflektim i diçkaje shumë më të thellë dhe të pafundme. Sepse, në fund të fundit, ne jemi më shumë se sa thjesht një trup, një emër, apo një histori. Ne jemi dritë, jemi errësirë, jemi të gjitha përjetimet dhe ëndrrat që na bëjnë të ndihemi njerëz. Por më shumë se kaq, jemi qenie që mbartin brenda tyre një shkëndijë të së përjetshmes—dhe në çdo moment, çdo frymë, ne jemi një reflektim i atij thelbi që asnjë fjalë nuk mund ta përshkruajë plotësisht.

Ti je, vërtet, kopja e shpirtit tënd. Dhe ndoshta në këtë kuptim të thjeshtë, gjendet e gjithë mrekullia dhe misteri i qenies njerëzore.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Vdekja 

Vdekja, ajo e fshehta më e madhe, është portë që të gjithë e dimë se do ta kalojmë, por kurrë s’duam ta pranojmë. Ndërsa jeta endet nëpër ditë të papritura dhe të paqarta, ne, njerëzit, kemi një prirje të habitshme për të hedhur fjalë boshe, për të veshur vdekjen me fjalë të zbrazëta, me shprehje që as vetë nuk i kuptojmë. Kemi humbur thellësinë e mendimit dhe të ndjesisë, duke e kthyer vdekjen, këtë mister të pakundërshtueshëm, në një fasadë, një gjuhë të ndërtuar mbi klishe dhe fjalë pa shpirt.

Kur dikush largohet nga kjo botë, dëgjojmë shpesh: “U largua para kohe...” Por, cila është kjo “kohë” që na është dhënë për të matur të paprekshmen? A mos kemi ne një kalendar të fshehtë që na tregon se kur është koha e duhur për të vdekur? Zoti, forca që e udhëheq universin, e di këtë gjë, dhe ne njerëzit kemi një qëndrim aq mendjemadh, sa mendojmë se mund të gjykojmë kur dikush duhet apo s’duhet të largohet. Çdo njeri ikën në kohën e tij, asnjë sekondë më herët, asnjë më vonë. Dhe, çfarë ironie! Ne që jetojmë ditë për ditë nën hijen e vdekjes, guxojmë të themi se largimi i dikujt është “i pabesueshëm”.

Njeriu jeton çdo ditë, duke harxhuar shpirtin e tij në thërrime të përditshme, por kur vjen vdekja, papritur e ndjejmë sikur diçka e pamundur ka ndodhur. “I pabesueshëm është largimi i tij!” thonë njerëzit. A nuk është më e pabesueshme që ne harrojmë vdekjen deri në çastin kur ajo na prek? A nuk është tronditëse që i kujtojmë të dashurit tanë vetëm kur ata nuk janë më? Jeta e tyre, ndërsa rridhte mes nesh, nuk kishte ndonjë rëndësi të madhe për ne; i harrojmë, nuk i telefonojmë, nuk i pyesim për hallet e tyre. Dhe pastaj, me një hipokrizi të padurueshme, shtiremi të tronditur nga humbja e tyre, si të kishim humbur diçka që kurrë nuk e çmuam.

“Si ike pa na pyetur, more filan? Çfarë na bëre?” Një tjetër frazë absurde, një shprehje që reflekton mendësinë tonë të mjerë, sikur vdekja është diçka që na detyrohet neve me sqarime. A mos vallë presim që vdekja të trokasë në derën tonë dhe të kërkojë leje? Si mund t’i qasemi kësaj enigme të pakapshme me arrogancën e dikujt që pret përgjigje për diçka që i tejkalon kufijtë e ekzistencës së tij?

Dhe pastaj janë ata që deri dje të shanin, të përbuznin, të injoronin, por sapo vdekja të përfshin, nxitojnë të thurin statuse të pikëlluara në rrjetet sociale. Po çfarë fasade tjetër mund të jetë kjo? Si mund të kemi kaq shumë fjalë për dikë që kurrë nuk e deshëm apo nuk e respektuam sa ishte gjallë? Përse ne njerëzit ndjehemi të detyruar të tregojmë dhimbje që nuk e ndiejmë vërtet, thjesht për të krijuar një imazh për të tjerët?

Vdekja duhet të jetë një mësim i thellë, një ftesë për reflektim të vërtetë mbi jetën. Ajo duhet të na zgjojë nga iluzioni që kemi për përjetësinë tonë. Çdo humbje duhet të na kujtojë që jeta është e shkurtër, që çdo çast është një dhuratë e çmuar që nuk duhet marrë për të mirëqenë. Por ne kemi humbur ndjeshmërinë për këtë të vërtetë. Ne nuk i japim dot kuptim vdekjes, sepse kemi harruar ti japim kuptim edhe jetës.

E çfarë mbetet për të thënë për këtë botë që jeton nën maskën e fjalëve boshe? Ndërsa vdekja qëndron përherë aty, pranë nesh, ne e mbulojmë me një fasadë të zbrazët, duke harruar se ajo është një kujtesë për ta jetuar jetën në mënyrë më të sinqertë, më të dashur, më të përkushtuar. Ku janë ata që thonë: “Kini kujdes për njëri-tjetrin, mos lini urrejtje pas, duajeni familjen tuaj, jini të mëshirshëm dhe falni. Lidhuni me Zotin, sepse vetëm Ai është i përjetshëm”? Kjo është ajo që duhet të thuhet, jo fraza pa kuptim dhe klishe të lodhura që kalojnë si erë, pa lënë gjurmë në zemrat tona.

Në fund të fundit, nëse ka diçka të sigurt në këtë jetë, është vdekja. Ajo është e vetmja gjë që nuk mund ta shmangim, e vetmja që nuk na pyet për mendimin tonë. Dhe ndoshta, për këtë arsye, duhet të mendojmë për të më shpesh, jo me frikë apo me tronditje, por me një ndjenjë të thellë paqeje dhe pranimi. Në këtë pranim qëndron sekreti i një jete të jetuar me vërtetësi – sepse vetëm kur e kuptojmë dhe e pranojmë vdekjen, mund të fillojmë vërtet të jetojmë.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Çfarë ndodh : tre fazat 

Ajo që ndodh mbi ty është si një stuhí që zbret nga qielli, një shtrëngatë e papritur që shpërthen nga lartësitë, si një trup i huaj që prek lëkurën tënde, shpirtin tënd, ndërgjegjen tënde. Është ajo që nuk mund ta kontrollosh, një sëmundje që të godet pa paralajmërim, si era që rrëzon një pemë, duke e rrëmbyer forcën e saj më të madhe. Por a është kjo ajo që të përcakton? A je ti ai që bie si pema, apo ai që qëndron përballë stuhisë, i ndjeshëm ndaj prekjes së saj, por pa u thyer? Ajo që ndodh mbi ty është jashtë teje, por ndikimi i saj ndjehet deri në thellësinë e qenies tënde. Si shëndeti i një trupi që ruan një ekuilibër të brishtë, edhe nëse mbi të bien të gjitha rrufetë.

Ajo që ndodh brenda teje është më e rëndësishme. Është lufta e qetë, e fshehur, që ngjason me një inflamacion të heshtur. Brenda teje zhvillohen beteja të mëdha, të pashpjeguara nga asnjë analizë e jashtme, e pamundur për t’u parë me sy të lirë. Është pikërisht atje ku zhvillohen mendimet, ndjenjat, pasiguritë, vuajtjet dhe gëzimet e tua. Një trup i shëndetshëm nuk është vetëm ai që nuk sëmuret nga jashtë, por ai që mban në ekuilibër vetveten nga brenda. Ajo që ndodh brenda teje është si një sëmundje e heshtur, një shqetësim që mund të ngrihet papritur dhe të ndryshojë gjithë mënyrën se si e percepton veten dhe botën përreth teje. Dhe nëse nuk e kupton këtë rrjedhë të brendshme, rrezikon të humbasësh veten në trazirat që ndodhin mbi ty.

Por ajo që ndodh prej teje... Ah, kjo është forca e vërtetë e jetës. Ky është shëndeti i shpirtit, shprehja e fuqisë tënde të brendshme. Si një trup që shërohet pas një lufte të gjatë me sëmundjen, ashtu edhe veprimet që burojnë prej teje janë manifestimi i rezistencës dhe forcës së brendshme. Çdo mendim, çdo fjalë, çdo veprim është një pasqyrim i asaj që ndodh brenda teje. Ajo që del prej teje është krijimi yt më i madh, është mënyra si ti i përgjigjesh asaj që ndodh mbi ty, si i përpunon ato që ndodhin brenda teje. Si një mjek që trajton një trup të sëmurë, ti vetë duhet të jesh shëruesi i shpirtit tënd. Prej teje vjen ajo që do të ndryshojë botën përreth teje, qoftë për mirë apo për keq. Është si një ilaç që mund të shpëtojë ose të dëmtojë, gjithçka varet nga mënyra se si e përdor.

Në fund të ditës, ajo që ndodh mbi ty është thjesht një gjendje kalimtare. Ajo që ndodh brenda teje është beteja e vërtetë, dhe ajo që ndodh prej teje është fuqia jote e përjetshme për të krijuar. Ashtu si një trup që mund të sëmuret, por të shërohet, ashtu edhe ti mund të përballosh çdo sfidë që bie mbi ty. Gjithçka varet nga mënyra se si e përballon atë që ndodh brenda teje dhe çfarë nxjerr prej vetes si përgjigje.

Si një organizëm që lufton një sëmundje dhe më pas ringrihet, ashtu është edhe shpirti i njeriut në luftën e tij për të gjetur paqen dhe balancën. Dhe në këtë luftë, nuk ka fitore të vërtetë nëse nuk vjen prej teje, nëse nuk buron nga vendi më i thellë i vetëdijes dhe ndjenjës tënde. Prej teje vjen ajo që mbetet, ajo që lë gjurmë në botë. Ajo që është mbi ty kalon si një mjegull, ajo që është brenda teje evoluon si një oqean, por ajo që del prej teje është si një lumë që përherë e më shumë gdhend shtratin e vet, duke lënë pas një gjurmë të përhershme në rrugën e jetës."

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Zjarrin e dhimbjes e njeh vetëm dikush që është djegur nga flakët e saj,
dikush që ka përjetuar netët e gjata të pafundme ku shpirti thyhet në heshtje,
dhe zemra bëhet hi, vetëm për t’u rilindur përsëri në një mëngjes të ngadaltë,
aty ku drita e shpresës është aq e zbehtë sa as sytë nuk e vërejnë më.

Rrezen e buzëqeshjes e ndien vetëm dikush që i ka munguar,
dikush që ka shëtitur në rrugët e errëta të vetmisë,
duke pritur që një fjalë e ngrohtë, një prekje e lehtë,
t’i hapë një portë drejt dritës së përjetshme të shpirtit të humbur.
Çfarë vlere ka një rreze e artë për atë që s'ka parë veçse gri?
Vetëm ata që e kanë njohur ftohtësinë e shpirtit mund të kuptojnë çmimin e ngrohtësisë.

Peshën e lotit e ndjen vetëm dikush që i ka grumbulluar si lumenjtë e fshehur brenda tij,
lotë të mbyllur në valët e heshtura të kujtimeve,
që rrjedhin në heshtje kur askush nuk sheh,
lotë që nuk derdhen vetëm nga dhembja,
por edhe nga mallëngjimi për atë që ka kaluar e nuk kthehet më.
Vetëm ata që kanë bartur këtë peshë e dinë sa rëndon vërtet një lot i vetmuar.

Qetësinë e zemrës e kupton vetëm dikush që ka jetuar brenda saj,
ai që ka dëgjuar rrahjet e saj të fshehura, të mbuluara nga zhurma e botës,
por që në qetësinë e thellë të shpirtit, e ka gjetur melodinë e saj të heshtur.
Vetëm ata që janë futur thellë në rrënjët e zemrës mund të kuptojnë artin e qetësisë,
atë qetësi që nuk është thjesht mungesë zhurme,
por një harmoni e brendshme e bashkimit të shpirtit me qenien.

Ngulçimin e frymës e ndjen vetëm dikush që ka frymuar për një tjetër,
dikush që në çdo frymëmarrje të tij ka ndier peshën e shpirtit të dikujt tjetër,
si një gjysmë e humbur që kërkon të bashkohet përsëri.
Vetëm ata që kanë dashur me gjithë qenien e tyre mund të kuptojnë
se sa e dhimbshme dhe e bukur është të frymosh për dikë tjetër.

Sytë e shpirtit i njeh vetëm dikush që ka lotuar për dikë,
ai që ka parë përtej dukjes, përtej maskave të botës,
duke parë thellë në qendrën e një shpirti tjetër,
aty ku ndjenjat dhe mendimet vallëzojnë në harmoni të çrregullt.
Vetëm ata që kanë parë përtej syve mund të kuptojnë
se sa i madh është universi i fshehur në një vështrim të vetëm.

Në qëllimin e jetës ecën me ty dikush që ka luftuar për ty,
dikush që ka ndier se jeta nuk është thjesht një rrugë e vetmuar,
por një udhëtim ku çdo hap është një betejë, çdo frymëmarrje një triumf.
Vetëm ata që kanë luftuar për dashurinë dhe për të vërtetën
mund të kuptojnë se qëllimi i jetës nuk është të arrish diçka për veten,
por të jesh aty për dikë tjetër,
të jetosh jo për veten tënde, por për botën që ndërton bashkë me të.

Kjo është arsyeja pse zjarri, lotët, fryma dhe lufta bëhen një,
kur ecim së bashku në rrugën e pafundme të jetës,
duke ndarë dhembjen, buzëqeshjen, dhe çdo frymë që mbartim.
Sepse vetëm përmes tjetrit, përmes bashkimit të shpirtit dhe zemrës,
gjejmë kuptimin e vërtetë të ekzistencës sonë.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Në sprovat e jetës, ka qenie që ndihen si shpirtërat më të harruar të universit, si yje që kanë humbur dritën e tyre dhe përpiqen të ndriçojnë boshllëkun që i rrethon, por asnjëherë nuk e ndjejnë ngrohtësinë e një shpirti tjetër. Ata janë të pakuptuar, si shiu që bie në një shkretëtirë të etur, por kurrë nuk e gjen tokën për ta shuar këtë etje. Të padashuruar, të vetmuar në thelbin e tyre, sikur kanë lindur për të përjetuar një dhimbje të fshehtë, një peshë të padukshme që nuk mund ta ndajnë me askënd. Sepse, në të vërtetë, ka njerëz që ashtu janë — qenie që, në heshtjen e tyre, bartin një të vërtetë të errët, të paprekshme, një fat që nuk mund të shpëtojnë dot.

Dhe pastaj ka nga ata që jetojnë me një siguri të ftohtë, si statuja të ngrira në gur, të vetëdijshëm për superioritetin e tyre të rremë. Ata besojnë se janë largpamës, se kuptojnë gjithçka, por sytë e tyre kurrë nuk kanë parë përtej perdes së tyre të paragjykimeve. Ata nuk e ndiejnë thellësinë e shpirtit tjetër, nuk dëgjojnë as zërat më të butë të dhimbjes që gërvishen për ndihmë. Të tjerët i gjykojnë nga pamja, sikur gjithë qenia e një njeriu mund të përmblidhet në sipërfaqen e tij të dukshme. Ata janë të qartë, të prerë në ndjenjat e tyre, duke refuzuar çdo kompleksitet që tejkalon kufijtë e mendjeve të tyre të mbyllura. Gjithçka që nuk e kuptojnë e quajnë të stuhishme, të rrezikshme, dhe e përçmojnë atë me një mizori të qetë, të heshtur, që përshkruhet në indiferencën e tyre të përhershme.

Por, a është jeta e vërtetë për ta? A nuk janë ata, në thelb, thjesht hije të vetvetes, që shfaqen në këtë botë vetëm për të plotësuar një ekzistencë boshe, të cunguar? Të kënaqur me vetveten e tyre të vogël, jetojnë në një lloj amullie të vetëkënaqësisë që nuk guxon të pyesë as për veten, as për tjetrin. Ata nuk marrin mundimin të dalin nga zona e tyre e rehatshme, nuk e pranojnë asnjëherë se bota jashtë tyre është shumë më e madhe, shumë më e ndërlikuar se sa mund ta përfytyrojnë mendjet e tyre të ngushta. Ata janë të kapur pas një bote të ndërtuar mbi paragjykime dhe vetëbesim të verbër, dhe nuk marrin mundimin të hedhin një hap përtej asaj që njohin, as për një çast të vetëm.

Dhe ç'fatkeqësi është për ata që jetojnë mes këtyre shpirtërave gjysmë të vdekur, që kërkojnë dritë në errësirën e indiferencës! Sepse ata që kërkojnë ndjenjat e thella, ata që duan të ndiejnë dhe të kuptojnë deri në thelb shpirtin e tjetrit, ata që e shohin bukurinë në dhembjen e përbashkët të qenies njerëzore, mbeten të zhgënjyer, të lënë pas dore nga një botë e ftohtë dhe e ngurtë. Janë si rrënjë të thella që kërkojnë ujë në një shkretëtirë, duke ditur se pikat e pakta të dashurisë dhe mirëkuptimit janë të pakapshme në një realitet të mbushur me sipërfaqësinë dhe egon.

Këta gjysmë të vdekur, që ecin nëpër jetë me sigurinë e tyre të rreme, në të vërtetë nuk jetojnë fare. Ata ekzistojnë, por jeta e tyre është si një iluzion. E në këtë boshllëk të ftohtë, vetëm ata që guxojnë të ndiejnë plotësisht, ata që guxojnë të pranojnë se nuk dinë gjithçka, që pranojnë paqartësinë dhe kaosin e jetës, jetojnë me të vërtetë. Ata që guxojnë të prekin lëkurën e ndjenjave të dikujt tjetër, që guxojnë të shikojnë përtej dukjes dhe të zhyten në thellësinë e shpirtit njerëzor, janë ata që e përjetojnë plotësisht përvojën e të jetuarit.

Ndoshta, në fund, lumturia nuk është e rezervuar për ata që dinë gjithçka, që gjykojnë gjithçka. Ndoshta lumturia është një formë e veçantë e dhimbjes, e fshehur mes ndjenjave që nuk kanë fjalë, që mund të ndiehet vetëm nga ata që janë të hapur për misterin dhe absurditetin e ekzistencës. Sepse vetëm në të pranuarën e paditurësisë dhe në përqafimin e kaosit, njeriu mund të gjejë një grimë të vërtetë të vetes. Vetëm atëherë ai mund të thotë se ka jetuar me të vërtetë, se ka përjetuar plotësisht atë që do të thotë të jesh njeri.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Njeriu, ah sa pak ka mbetur prej tij…!

Njeriu, kjo krijesë e ndërlikuar, që ecën mes hijesh dhe dritash, mes ëndrrash të parealizuara dhe shpresave që fiken si yje të largët. Dikur, ai ishte i madh, një fuqi në vetvete, një forcë që bartte me vete kuptimin e botës, të natyrës dhe të vetë ekzistencës. Por sot, ah sot, sa pak ka mbetur prej tij…

Njerëzimi dikur i ngritur mbi supet e tij të fuqishëm, ishte në gjendje të përballej me sprovat e jetës. Ishte zoti i vetë fatit të tij, një filozof që kërkonte të dinte të vërtetën e universit. Por tani, në këtë epokë të përshpejtuar, njeriu është një pikë në oqeanin e pafundësisë, i humbur mes teknikës dhe betonit. I harruar në zhurmën e makinave, mes klikimeve të pafundme të pajisjeve teknologjike, njeriu ka humbur lidhjen me shpirtin e tij të vërtetë. Si një zog që dikur fluturonte në qiellin e pafund, tani është i ngujuar në një kafaz të padukshëm, ku as qielli, as dielli nuk duken më qartë.

Çfarë është njeriu sot? A është ai më shumë se një makinë që funksionon për të prodhuar dhe konsumuar? Çdo ditë, ai zgjohet me mendje të rënduar nga detyra që nuk kanë kuptim të vërtetë. Ai vrapon pas pasurisë, pas famës, pas lavdisë që avullon si mjegulla në mëngjesin e parë të vjeshtës. Në mes të kësaj ndjekje të pafund, ai ka harruar vetveten. Ka harruar atë që e bënte të jetë njeri.

Sa herë e mendon shpirtin e tij të vjetër, ai ndjen një boshllëk që e përpin ngadalë, një zbrazëti që s’e plotëson asgjë nga ajo që bota e sotme i ofron. Librat, filozofia, poezia dikur ishin dritaret drejt një bote më të madhe. Njeriu lexonte për të kuptuar, për të përjetuar, për të ëndërruar. Tani, leximi është një akt i rrallë, një humbje kohe për shumëkënd. Por a nuk janë ato fjalët e shkruara ato që mund të shpëtojnë shpirtin? A nuk është mendimi i thellë ai që e rikthen njeriun tek origjina e tij, te lidhja me natyrën, me universin dhe me vetveten?

Dikur, kur njeriu shikonte qiellin e natës, ai ndjente frikë dhe respekt. Ai pyeste veten për vendin e tij në këtë botë të pafundme, për misteret e jetës dhe vdekjes, për kuptimin e gjithçkaje. Tani, qielli është i mbuluar nga dritat e qyteteve të mëdha, dhe ai frikësohet vetëm për humbjen e kohës, për dështimin në arritjen e qëllimeve të tij të parëndësishme.

Njeriu, ah sa pak ka mbetur prej tij…! Ai është një hijë e asaj që dikur ishte, një iluzion i madhështisë së tij të kaluar. Shpesh, ai ndihet bosh, i humbur në mes të zhurmës, në mes të rrëmujës që vetë ka krijuar. Ai ecën nëpër rrugë të zhurmshme, ku çdo fytyrë duket njësoj, çdo hap është i njëjtë me atë të mëparshmin, një rrotullim i pafund në një cikël monotonie.

Por edhe në këtë boshllëk, njeriu ende ka një shpresë të fshehtë. Thellë në brendësinë e tij, ende ekziston një dritë e vogël, një zë i lehtë që i kujton atij se diçka më e madhe është jashtë kësaj bote materiale. Një etje për të vërtetën, një dëshirë për të rikthyer atë ndjesinë e lashtë të mrekullisë dhe kuptimit.

Mbase njeriu do ta gjejë përsëri veten. Ndoshta, përmes meditimit, përmes reflektimit mbi jetën e tij, ai do të kuptojë se të gjitha pasuritë dhe arritjet e jashtme janë të kota pa një ndjenjë të brendshme të plotësisë. Ai mund të rikthehet tek natyra, tek pyjet, tek deti, tek qetësia që i flet në gjuhën e heshtjes. Ai mund të rifitojë atë që ka humbur: shpirtin e tij, mendimin e tij, thelbin e tij.

Sepse, në fund të fundit, njeriu nuk është një makinë, nuk është një produkt i kësaj bote kalimtare. Njeriu është diçka më e thellë, më e gjerë, më universale. Dhe kur ai ta kuptojë këtë, atëherë, dhe vetëm atëherë, do të rifitojë madhështinë e tij të humbur.

Njeriu, ah sa pak ka mbetur prej tij…! Por edhe në atë pakësim, ekziston një mundësi për rikthim.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Vetëkënaqësia dhe iluzioni i lumturisë

Sot, në këtë kohë kur zemrat janë të mbyllura në fortesa të ngritura nga frika, është e vështirë të gjesh dikë që të të kuptojë thellësinë e dhimbjes tënde. Është një barrë e padukshme, një peshë që rëndon në çdo hap, ndërsa ndjen që çdo njeri rreth teje, megjithatë, gjykon me dhimbjen e vet. Ajo që na mungon nuk është vetëm një fjalë e ngrohtë, por një dorë që di të prekë plagën me dhembshuri të vërtetë, pa fjalë të kota, pa gjykim të fshehur pas maskave të ndihmës. Dhe kur kjo dorë mungon, dhimbja rritet. Ajo rrënjoset më thellë, bëhet si një zjarr që djeg brenda nesh, i qetë në pamje, por i egër në thellësi.

Ndoshta ka diçka të vërtetë në atë që askush, përveç atij që e përjeton, nuk mund ta kuptojë plotësisht dhimbjen e tjetrit. A mund ta masim vuajtjen në të njëjtat njësi për secilin shpirt që kalon nëpër stuhitë e veta? Dhe nëse është kështu, cili është kuptimi i kërkimit të kuptimit nga të tjerët? Ndoshta, në këtë ndjekje të pashpresë për një shërim të jashtëm, ne harrojmë se ndoshta shërimi i vërtetë nuk vjen nga të tjerët, por nga fshehja e kësaj dhimbjeje, nga mësimi për t’u buzëqeshur botës edhe kur brenda nesh gjithçka copëtohet.

Por në këtë fshehje, në këtë përpjekje për të ndërtuar një maskë kënaqësie, lind një tjetër dhimbje – ajo e vetmisë në mes të turmës. Sa herë që veshim këtë maskë, që sajojmë një kënaqësi të rreme për të mos lënë askënd të depërtojë brenda nesh, krijojmë një botë të izoluar, një univers ku çdo njeri, edhe në praninë e tjetrit, ndihet më i vetmuar se kurrë. Një iluzion i afërsisë, por që në thelb është një mur i pakapërcyeshëm.

E megjithatë, pse ndjejmë këtë nevojë për ta mbajtur këtë maskë? A na siguron vërtet nga lëndimi, apo është thjesht një mënyrë tjetër për të zgjatur agoninë? Ndoshta ajo që ne frikësohemi më shumë nuk është vetë lëndimi, por ajo që vjen pasi jemi lënduar – zbrazëtia, dobësia, ekspozimi i asaj që jemi në të vërtetë, pa filtër, pa strehë. Dhe kështu, në frikën tonë për t’u lënduar, ne zgjedhim të lëndojmë veten më shumë duke e fshehur dhimbjen, duke krijuar një labirint brenda nesh që as ne vetë nuk mund ta gjejmë daljen.

Në mendjet tona, ndërtojmë kështjella të sigurisë, mur pas muri, iluzion pas iluzioni. Ne e mashtrojmë veten duke menduar se kemi krijuar një vend të sigurt, një vend ku dhimbja nuk mund të na prekë më. Por çfarë është ky vend? A është ai një iluzion, një shpresë e rreme që, herët a vonë, do të shembet? Në këtë përpjekje për të ikur nga dhimbja, a jemi thjesht duke ndërtuar burgje për veten?

Ne mendojmë se realiteti është i dhimbshëm, prandaj krijojmë një botë tjetër, një botë ku strukemi në një "lumturi" të sajuar, të pacënuar nga lëndimet e jashtme. Por çfarë është kjo lumturi? A mund të quhet lumturi ajo që nuk ndihet në thelb të qenies, ajo që është thjesht një sipërfaqe e bukur, ndërsa thellë brenda nesh diçka lëngon? Dhe më tej, a mund të themi se kemi jetuar vërtet, nëse jemi të burgosur në këtë lumturi të rremë, këtë iluzion që na bën të ndiejmë sikur jemi të mbrojtur, por që në të vërtetë vetëm na izolon nga e vërteta e qenies?

Në fund, mbetet vetëm pyetja: a është më e vërtetë të jetosh me dhimbje, të përballesh me të drejt për drejtë, sesa të fshihesh pas iluzioneve? A është më e ndershme ndaj vetes të ndiesh çdo copëz të shpirtit, edhe kur ajo dhemb, se sa të mbytesh në lumturinë e rreme që kemi ndërtuar për të mbrojtur veten nga vetvetja? Ndoshta, shërimi i vërtetë nuk është të gjejmë dikë që të na kuptojë, por të kuptojmë veten në përballje me dhimbjen dhe të mos kemi frikë ta jetojmë atë.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Trashëgimia e injorancës

Koha… Ah, koha që rrjedh si një lumë i heshtur nëpër shpirtin e botës, duke bartur gjithçka me vete, pa kthim, pa pendesë. Çdo fjalë, çdo mendim që kemi lëshuar lehtësisht, me shaka ose me seriozitet të mbështjellë me një petk të hollë të së vërtetës ose gënjeshtrës, kalon përmes këtij lumi. Një fjalë e lëshuar në ajër, që atëherë dukej pa peshë, pa rëndësi, shndërrohet ngadalë në gur, duke u ngulitur thellë në mendjet e cekëta që nuk dinë as të vlerësojnë dhe as të dyshojnë. E marrin si një gur të shenjtë, si një relikte të paqortueshme. Ato mendje, të rrafshuara si shkretëtira të pafundme, pranojnë gjithçka që bie mbi to, qoftë ajo një rreze e vërtetë ose hija e mashtrimit.

Dhe kështu, dalëngadalë, në këtë rreth të mbyllur të mendimeve dhe ndjenjave të papërpunuara, gjithçka që dikur ishte një shaka, një trill, bëhet e vërteta e tyre. E jo vetëm kaq, por ata e marrin këtë të vërtetë të pjesshme, këtë iluzion të maskuar, dhe e shndërrojnë në ligj për të tjerët. Si një detyrim moral, si një doktrinë të pashmangshme që duhet pranuar dhe ndjekur. Kështu, nga mosdija ose nga paaftësia për të parë më thellë, lind një manipulim i përhershëm, një rreth vicioz që nuk mbaron kurrë.

E kush janë këta që e përcaktojnë këtë të vërtetë të deformuar? Janë ata që njohim jo për mendimin e thellë, por për famën e tyre të përhapur përmes zhurmës së librave, mediave, dhe pushtetit të tyre mbi masat. Janë ata që me një fjalë të vetme, me një gjest të thjeshtë, ndrydhin shpirtin e popullit të thjeshtë, që dëgjon, që përthith si një tokë e tharë çdo pikë të mendimit të tyre. Jo sepse ato fjalë mbartin një të vërtetë të pakundërshtueshme, por sepse emri i tyre peshon më shumë sesa mendja e popullit që i ndjek.

Kalimi i kohës është i pamëshirshëm, duke zbehur një brez pas tjetrit. Çdo brez mbart në vete hijet e të kaluarës, peshën e mendimeve që nuk i ka formuluar vetë, por që i ka trashëguar, pa i vënë kurrë në pyetje. Dhe brezi i ri, i pafajshëm në paditurinë e tij, futet në këtë cikël. Ai është i dënuar të jetojë në një botë që është ndërtuar mbi të pavërteta, mbi gjysmë të vërteta që janë thurur me kujdes për të manipuluar dhe kontrolluar. Dhe kështu, rrënjët e së njëjtës gjë rriten më thellë në mendjen kolektive, duke lënë çdo brez pasardhës të mbytur në verbëri dhe injorancë.

Në këtë teatër të madh të jetës, ku çdo mendim, çdo ide e transmetuar nga një brez në tjetrin bëhet një skenë e detyrueshme për t’u luajtur, ne kemi humbur diçka thelbësore. Ne kemi humbur aftësinë për të pyetur. Për të ndalur për një moment këtë lumë të shpejtë të fjalëve dhe mendimeve, dhe për të thënë: "Pse?" Pse duhet ta marrim si të mirëqenë atë që është thënë nga të tjerët, nga ata që pretendojnë të dinë më shumë, kur në fakt ata mund të jenë po aq të verbër sa ne?

Koha, me të gjitha sekretet dhe misteret e saj, nuk na mëson thjesht të jetojmë. Ajo na mëson të shohim përtej fasadave, përtej figurave të njohura dhe famës. Ajo na thotë se çdo e vërtetë që nuk pyetet, çdo mendim që nuk sfidohet, është një gënjeshtër në embrion. Dhe vetëm atëherë kur ndalemi dhe pyesim veten, kur ndalemi për të reflektuar në thellësinë e qenies sonë, ne mund të shohim përtej atyre që na kanë thënë se e kanë të drejtën e së vërtetës. Ne mund të çlirohemi nga prangat e mendimeve të ngulitura, nga hijet e së kaluarës që ndjekin çdo hap tonin.

Por a do të vijë ndonjëherë ajo ditë? Apo do të mbetemi të humbur në errësirën e mendjeve të mbyllura, duke përsëritur gabimet e së shkuarës, të dënuar të ecim në të njëjtën rrugë pa kthim?

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Njerëzit janë krijesa paradoksale, të humbur në vorbullën e kohës dhe dëshirave të pashtershme. Jetojnë me një dëshirë të zjarrtë për të kapur atë që nuk mund të kapet – të ardhmen e tyre të pasigurt, duke lënë në hije të tashmen e tyre, një dhuratë e papërfillshme për sytë e shpërqendruar. Me nxitim për të rritur trupin, për të ndërtuar emrin dhe për të fituar vendin e tyre në botë, ata harrojnë rininë si një ëndërr që u avullon përpara syve, derisa një ditë zgjohen dhe e kuptojnë se kanë lënë pas më të vlefshmen prej të gjithave: vetveten.

Si të verbër, përshkojnë rrugën e jetës duke bërë tregti me shëndetin e tyre, duke shkëmbyer orët e gjumit, paqen e shpirtit dhe qetësinë e mendjes për ca grumbullime parash që s’do të mund t'i përqafojnë kurrë me shpirt të plotë. Dhe kur më në fund kuptojnë se asgjë nuk është më e rëndësishme se trupi dhe shpirti që kanë lënë pas dore, është shumë vonë. Me duar të ngrira përpiqen të kapin atë që nuk mund të blihet me asnjë monedhë – shëndetin që e kishin harruar për hir të iluzioneve.

Një ankth i përhershëm për të ardhmen e tyre i robëron në të tashmen, duke lënë çdo mundësi të vogël për gëzim dhe mirënjohje të shkojë huq. Dhe kështu, ata e jetojnë jetën si një betejë që nuk mbaron kurrë, një garë që s'dihet ku përfundon, derisa vjen çasti i fundit, ai çast që vërtet e zhvesh çdo njeri nga mendjemadhësia e pavdekësisë së tij.

Por a nuk është e çuditshme se si njeriu, që mendon aq gjatë dhe me aq përkushtim për të ardhmen, vdes sikur s'ka jetuar kurrë? Me zemër të ngrirë, duke mos  njohur asnjë prej bekimeve që e kanë rrethuar gjatë gjithë rrugëtimit të tij. Dhe a nuk është një shans i humbur kur jeton vetëm në frikën e asaj që mund të vijë, në vend që të përjetojë plotësisht atë që tashmë është këtu? Ndoshta, lumturia dhe kuptimi janë aty, në çastet më të thjeshta dhe më të heshtura, që presin të vihen re.

Koha, miku im, është një iluzion. Njeriu që përpiqet ta kapë, vetëm sa e humb më shpejt.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Librat

Shokët më të mirë të udhëtimit janë librat. Ata nuk kanë nevojë për fjalë të tepërta, sepse në çdo faqe të tyre fshihet një univers i tërë, një botë që pret të zbulohet. Librat të flasin kur ke nevojë, por me një qetësi dhe urtësi që vetëm një mik i vërtetë mund të të ofrojë. Ata nuk të imponohen, nuk kërkojnë të jenë gjithmonë në qendër të vëmendjes; kur e ndien që heshtja është më e fuqishme se çdo bisedë, librat të përqafojnë me një qetësi që të ngushëllon shpirtin. Është një miqësi e pastër dhe e heshtur, e cila të mban në jetë dhe të mbështet kur udhëtimi i jetës bëhet i lodhshëm.

Ka një urtësi të thellë në këtë heshtje. Librat nuk të imponohen, nuk bëhen të padurueshëm. Ata të japin atë që ke nevojë, kur ti je gati për ta marrë. Çdo fjali, çdo kapitull është një shteg i ri drejt vetëdijes, drejt asaj thellësie brenda teje që ndonjëherë e ke harruar në rrugëtimin e zhurmshëm të përditshmërisë. Janë ata që të kujtojnë se njeriu është gjithmonë në kërkim – jo vetëm të një destinacioni fizik, por edhe të një qëllimi më të thellë, të një kuptimi të qenies.

Duke u zhytur në faqet e tyre, zbuloj se çdo udhëtim i jashtëm është vetëm një reflektim i udhëtimit të brendshëm. Udhëtimet tona në këtë botë janë të mbushura me të panjohurën, me rrugë që nuk dimë se ku na çojnë, dhe librat janë udhërrëfyesit tanë besnikë, që na mësojnë si të ecim pa frikë, edhe kur nuk shohim qartë rrugën përpara. Ato janë dritare të hapura drejt botëve të tjera, dhe ndonjëherë na kujtojnë se edhe kur duket sikur gjithçka është në kaos, ka një rregull të padukshëm, një harmoni që pret të kuptohet.

Por, librat janë më shumë se thjesht fjalë. Ata janë udhërrëfyes të heshtur që na tregojnë se udhëtimi nuk ka të bëjë gjithmonë me të arrirën apo me destinacionin final. Ka raste kur thjesht të jesh në udhëtim, të jesh i zhytur në proces, është mjaftueshëm. Sepse, siç na mësojnë librat, njeriu rritet në rrugëtim, në atë përpjekje të vazhdueshme për të kuptuar më shumë, për të arritur më lart, por jo gjithmonë për të mbërritur diku. Në këtë udhëtim të brendshëm, çdo rresht, çdo fjalë, është një hap përpara, një reflektim i thellë i vetes, një pasqyrë ku shohim jo vetëm atë që jemi, por edhe atë që mund të bëhemi.

Në shoqërinë e librave, kuptojmë se miqësia e vërtetë nuk është ajo që kërkon të zotërojë, por ajo që të lë të lirë. Të japin kaq shumë pa kërkuar asgjë në kthim. Nuk të mbajnë peng, nuk të gjykojnë për rrugën që zgjedh të ndjekësh. Janë gjithmonë aty, duke pritur me durim që t’i hapësh, që t’u japësh hapësirë në zemrën dhe mendjen tënde. Dhe kur e bën këtë, e kupton se çdo faqe është një dhuratë, një pasuri e paçmuar që shtohet në thesarin e përvojës tënde njerëzore.

Librat na mësojnë të ndalemi dhe të reflektojmë. Në botën e shpejtësisë dhe shpërqendrimeve, ata na ofrojnë një moment paqeje, një çast ku gjithçka që na rrethon pushon dhe na lejon të dëgjojmë zërin e brendshëm. Na tregojnë se jeta nuk është gjithmonë e ndarë në të bardhë dhe të zezë, por se ekziston një pafundësi ngjyrash mes këtyre dy ekstremeve, ngjyra që ne mund t’i shohim vetëm kur ndalemi dhe vështrojmë me vëmendje.

Dhe në këtë heshtje, në këtë miqësi pa fjalë, librat na mësojnë durimin. Na mësojnë se jo çdo përgjigje vjen menjëherë, por se ne duhet të presim, të lexojmë, të jetojmë, që t’i kuptojmë ato më mirë. Udhëtimi me libra nuk është vetëm një udhëtim drejt botëve të reja, por është edhe një udhëtim drejt një versioni më të mirë të vetvetes.

Në fund, miqësia me librat është një marrëdhënie e përhershme. Ata janë gjithmonë aty për ty, në çdo kohë, në çdo stinë të jetës tënde. Të ofrojnë ngushëllim kur ke nevojë për të, sfidë kur dëshiron të rritesh, dhe frymëzim kur e ndjen se ke humbur drejtimin. Dhe ajo që është më e rëndësishme, ata të japin një mundësi të pashtershme për të mësuar dhe për të qenë më i mirë – për veten, për botën, dhe për ata që të rrethojnë.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Treni i jetës 

Nëse ndodh të hipni në trenin e gabuar, në fillim, mendja juaj do të luajë me ju, duke ju bindur se ndoshta nuk është aq e gabuar sa duket. Dritaret përpara ju japin pamje të shkurtra të peizazheve të panjohura, dhe për një çast, ju ndjeni njëfarë ngazëllimi prej rrugës së re. Ndjenjat e së panjohurës ju thërrasin, dhe ju mendoni se, ndoshta, rruga juaj e duhur mund të jetë kjo.

Por, ndjesia e ngushtë brenda gjoksit fillon të rritet ngadalë. Secili peizazh i ri që kalon nuk sjell qetësi, por një zbrazëti të thellë, një ndjesi humbjeje të vazhdueshme. Sa më shumë stacione që kalojnë, aq më e thellë bëhet ndjenja e largimit nga vetja, sikur jeni në një udhëtim që nuk ju përket.

A është njeriu thjesht një udhëtar i përjetshëm që përpiqet të zbulojë trenin e tij të vërtetë, apo është gjithnjë në kërkim të stacionit të kthimit? Nëse e kuptoni se keni hipur në trenin e gabuar, ndoshta është pikërisht atëherë që e ndjeni barrën e zgjedhjeve tuaja. Përpiqeni të zbrisni, të gjeni një stacion të afërt, sepse çdo minutë që kalon, çdo kilometër që shtohet, ju largon nga ai version i vetvetes që njëherë keni qenë, ai që e dinte drejtimin.

Dhe ndërsa trenat ecin me shpejtësi përpara, koha nuk kthehet prapa. E vetmja shpresë është të gjeni stacionin e duhur për të zbritur, për të mos humbur plotësisht në këtë labirint të pafund të zgjedhjeve dhe rrugëve që nuk janë të tuat. Sa më shumë që vonoheni, aq më shumë distancohet ajo pjesë e brendshme që njeh shtëpinë e vet shpirtërore.

Njerëzit shpesh nuk e kuptojnë se çdo udhëtim është një lëvizje larg diçkaje dhe drejt diçkaje tjetër. Ndoshta, në këtë moment, ndjeni që treni po ju tërheq në një drejtim që nuk është për ju. Çdo stacion që kaloni pa zbritur, është një pikë ku realiteti juaj humbet më shumë dritë dhe kthimi bëhet më i vështirë. Por ka gjithmonë një moment ndërgjegjësimi, një pikë ku mund të ndaloni dhe të reflektoni.

A nuk është jeta një udhëtim i tillë? Nuk jemi gjithmonë të sigurt në cilin tren kemi hipur, cilën rrugë kemi zgjedhur, apo cilin destinacion kërkojmë. Megjithatë, rëndësia nuk qëndron në përfundimin e udhëtimit, por në vetëdijen për të kuptuar se jemi në trenin e gabuar. Një ndërgjegjësim i tillë, sado i vonuar, është shpëtimtar.

Sepse kthimi, sado i shtrenjtë të jetë, është gjithnjë një mundësi.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Pyetje pa përgjigje 

Ndonjëherë, në qetësinë e natës, zemra fillon të endet në mendime të thella për ato figura të harruara të së kaluarës—fytyra që dikur dukeshin aq të rëndësishme, njerëz që i ke ndjerë aq pranë, që të kanë lënë në mes të stuhisë, kur më shumë se kurrë ke pasur nevojë për dorën e tyre. Por, çuditërisht, ata që të lanë pas, ata që ndoshta të tradhëtuan në momente kyçe, janë njësoj pjesë e historisë sate, e brendisë sate, e asaj që je sot. Të pyesësh veten për arsyen e largimit të tyre është si të kërkosh një yll në qiellin e turbullt, duke shpresuar që diku aty do të gjendet një përgjigje që do të shplodhë shpirtin, që do të hapë një dritë të re mbi të ardhmen.

Por a ka ndonjëherë një përgjigje përfundimtare? A nuk është kërkimi për përgjigje një iluzion më vete, një lojë që na mbërthen dhe na lodh? Dhe çfarë bëjmë ne, shpresojmë që çdo përgjigje e gjetur do të sjellë paqe, do të ndriçojë rrugën e jetës që na pret përpara. Megjithatë, ironikisht, brenda këtij akti të pafund të kërkimit, brenda kësaj shprese, është pikërisht aty ku ne humbasim drejtimin, duke e futur veten në një labirint të pafund misteresh dhe iluzionesh.

Ky labirint, që duket sikur jeton brenda nesh, është i mbushur me pasqyra të thyera, ku shfaqen fytyra që dikur mendonim se i njihnim. Ndonjëherë ato pasqyra zbulojnë maska—maska të bukura, të dashura, të ngrohta—që në kohën e tyre dukeshin të sinqerta. Dhe papritmas, në thellësinë e labirintit, zbulojmë se ato maska ishin vetëm një fasadë e ftohtë, një pëlhurë që mbulonte të vërtetat e hidhura. Dhe atëherë vjen zhgënjimi më i thellë, ai që na ther në zemër: kuptimi se ata që mendonim se na donin, ata që hapëm zemrën me sinqeritet të pafajshëm, nuk na kanë dashur kurrë ashtu siç mendonim. E si mund të shërohet njeriu nga një plagë e tillë? Si mund të shohësh përtej këtij zbulimi?

Por, gjithsesi, jeta vazhdon. Si çdo plagë, edhe kjo mbulohet me një cipë të hollë shprese, duke të bindur se ndoshta një ditë do kalojë, se nuk do të ndodhë më. Ah, por a nuk është kjo gënjeshtra më e madhe që i themi vetes? A nuk e dimë të gjithë thellë në zemër se zhgënjimet janë pjesë e pashmangshme e rrugëtimit tonë? Një rrugëtim që na lodh, që na rrëmben në valët e tij të pabesa, duke na bërë të endemi në kërkim të asaj drite që, në fund të fundit, mund të mos ekzistojë kurrë.

E unë eci, me këmbët që më dhembin nga pesha e viteve, nga të gjitha zhgënjimet e mbledhura, nga pritshmëritë e thyer. Kam kaluar shumë kohë duke ecur, duke kërkuar dritën në fund të labirintit, por çdo hap duket si një përsëritje e pafund e së njëjtës rrugë të ngushtë, të errët. Ndonjëherë duket sikur jeta po rrëshqet nga duart e mia, si rëra në një orë të kthyer përmbys. Dhe në atë moment të dhimbshëm, ku fillon të kuptosh të vërtetën e ftohtë, kuptoj se jeta është një mashtruese e madhe—ajo të shtyn të kërkosh përgjigje që ndoshta nuk kanë ekzistuar kurrë.

Pyetja që mbetet është: a ia vlen të kërkosh? A ia vlen të lodhesh, të torturohesh me dyshime, me zhgënjime, për një të vërtetë që mund të jetë veçse një iluzion? Por kur më pyesin nëse e gjeta dritën e labirintit, unë mund të them vetëm këtë: Po, e gjeta. E gjeta në momentin që vendosa t’i mbyll sytë dhe të ndaloj së kërkuari. Në atë çast, kuptova se ndoshta drita nuk ishte asgjë më shumë sesa një prehje e thjeshtë, një dorëzim i qetë përballë misterit të jetës. Dhe ndoshta, në fund, ky është çlirimi më i madh që mund të arrijmë: të pranojmë se disa pyetje nuk kërkojnë përgjigje, dhe drita e vërtetë nuk është diçka që kërkohet me ngulm, por diçka që gjendet brenda nesh, në momentin që vendosim të dorëzohemi në krahët e paqes."

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Fjalët

Më lëni të marr frymë mes shkronjash dhe nuk do harroni kurrë bukuritë e kësaj bote. Po ju them, nuk ka vend më të qetë se midis fjalëve që lindin në thellësitë e mendjes e marrin jetë në pëlhurën e letrës. Kur fryma të mos e gjejë qetësinë e saj në rrokjet e fjalëve, atëherë as trupi nuk mund të shëtisë në këtë botë me një paqe të vërtetë.

Fjalët janë më shumë se vetëm zëra të thjeshtë apo grafema në letër. Ato janë dritare që hapen drejt shpirtit dhe thellësive të një universi të pashtershëm. Çdo shkronjë është si një grimcë drite, dhe kur këto grimca bashkohen, ato ndriçojnë shtegun tonë përmes mjegullës së ekzistencës. Po të më lini të marr frymë në mes të këtyre shkronjave, po të më lejoni të notoj në oqeanin e tyre, atëherë do të kuptoni se bukuria e kësaj bote është më e thellë dhe më e pakapshme nga çfarë syri mund të vërejë apo dora të prekë.

Në çdo frymëmarrje që marrim e japim, ka një muzikë të fshehur, një tingull që shpesh nuk dëgjohet nga veshi, por vetëm nga zemra. Dhe në çdo fjalë, një pulsim i padukshëm, një lidhje e ngrohtë mes të tashmes dhe përjetësisë. Fjalët na lejojnë të kapim të paprekshmen, të zbulojmë misterin e ekzistencës, të shohim përtej sipërfaqes dhe të përjetojmë diçka më të madhe se vetja.

A keni menduar ndonjëherë se si çdo shkronjë është një frymëmarrje e përjetshme? Në momentin që e thurim një fjali, ne i japim jetë diçkaje që do të jetojë më gjatë se koha jonë në këtë tokë. Është një akt krijimi, një dëshmi se mendja dhe shpirti kanë kapacitetin për të ndërtuar diçka të përhershme, diçka që mund t'i rezistojë erozionit të kohës.

Në çastet më të errëta, kur bota duket si një skenë ku gjithçka kalon pa kuptim, shkronjat na kujtojnë se edhe mes zhurmës dhe kaosit ka një rrugë drejt dritës. Secila fjalë është një lutje e heshtur, një përpjekje për të kapur kuptimin e të pakuptueshmes. Dhe nëse dimë t’i dëgjojmë ato, nëse dimë t’i lexojmë ato jo vetëm me sytë tanë por edhe me shpirtin, do të shohim se bota është një vend plot me mrekulli.

Bukuria nuk është gjithmonë në atë që është e dukshme; shpesh ajo është fshehur mes qetësisë së momenteve të vogla, mes heshtjes së frazave të papranuara dhe ndjenjave të pazëshme. Fjalët na japin mundësinë të gjejmë atë bukuri të fshehur, atë poezi që fshihet nën sipërfaqen e jetës së përditshme. Dhe kur më lejoni të marr frymë mes tyre, është si të më lejoni të eksploroj një univers që shtrihet përtej kufijve të logjikës së thjeshtë.

Fjalët janë si pulsimet e zemrës së botës, një rrahje që nuk pushon kurrë, edhe kur gjithçka tjetër hesht. Në çdo fjali që krijohet, në çdo mendim që merr jetë përmes fjalëve, ekziston një pasqyrë e asaj që ne nuk mund ta shohim me sy. Fjalët na ndihmojnë të shohim të padukshmen, të prekim atë që nuk mund të preket me duar.

Më lëni të marr frymë mes shkronjash, dhe do të zbulojmë së bashku bukurinë që na rrethon. Nuk është një bukuri e thjeshtë, nuk është një bukuri që mund të matet apo të peshohet. Është një bukuri që duhet ndjerë, përjetuar, dhe pastaj shkruar në heshtje, me një frymë që nuk kërkon asgjë përveçse të jetë pjesë e rrjedhës së përjetshme të jetës.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Palestina  -toka e përgjakur

Nën qiellin e pluhurosur, aty ku retë ngarkohen me trishtimin e botës, dheu përpiqet të mbajë peshën e dhimbjes së pafundme. Është një tokë që ka parë shumë – shumë për t'u shprehur me fjalë, shumë për t'u përshkruar me thjeshtësinë e gjuhës njerëzore. Ajo që mbetet janë vetëm hijet e dhimbjes, të tretura në pluhur, që lëkunden si valë të heshtura në një oqean të ndaluar. Dhe nën atë qiell, ku yjet janë zbehur nga drita e zjarreve të luftës, jeta vazhdon, megjithatë, me një lëvizje të lodhur, një frymëmarrje të rënduar nga barrat që nuk duhej të ishin.

Një nënë mban foshnjën e saj në krahë, e përkulur mbi të sikur ta mbante gjithë botën e saj brenda atij trupi të vogël, të pambrojtur. Ajo nuk qan më. Lotët kanë humbur kuptimin, ashtu si dhe shpresat. Ka një heshtje të madhe brenda saj, një heshtje që është më e fuqishme se britmat e frikës, më e thellë se gjëmat e dhembjes. Brenda kësaj heshtjeje gjendet një e vërtetë e paqartë, një e vërtetë që shumica e njerëzimit e ka harruar: jeta dhe vdekja nuk janë aq të ndryshme sa kemi menduar. Ato lëvizin brenda njëri-tjetrit, ashtu si lumenjtë që rrjedhin drejt një oqeani të pafund, për t'u kthyer përsëri në burimet e tyre të fshehta.

Në Palestinë, vendi ku frymëmarrjet janë të numëruara, ku nata bie me një peshë që të ngul në tokë dhe dita lind vetëm për të shfaqur shkatërrimin e ri, çdo çast është një akt mbijetese, por dhe një akt dëshmie. Çfarë dëshmojnë këta njerëz? Ata janë dëshmitarë të një dhimbjeje që nuk është vetëm e tyre. Ajo është dhimbja e gjithë botës, e mbledhur në një vend të vetëm, në një moment të vetëm. Çdo bombë që bie, çdo mur që ngrihet, çdo shpirt që ndalon së frymuari është një kujtesë se sa e brishtë është jeta dhe se sa e pavlerë është bërë për shumë sy që shikojnë nga larg, të ftohtë dhe të verbër.

Por bota, në thelbin e saj, është një vend i çuditshëm. Në çdo cep të saj ka kontradikta të thella: aty ku një nënë qan për humbjen e fëmijës së saj, një tjetër diku tjetër feston ardhjen e një jete të re. Dhe ku qëndron drejtësia në këtë rrjedhë të çrregullt? Ndoshta drejtësia nuk është asgjë më shumë se një iluzion që njerëzit krijojnë për të mbështetur rendin e tyre të brishtë, për të dhënë kuptim në një univers që shpesh duket kaotik dhe i pakuptimtë.

E megjithatë, edhe në këtë kaos, ka një ritëm të heshtur, një melodi të ftohtë që kumbon përmes çdo rrëmuje. Ajo melodi është ajo e vetë jetës, një simfoni e dhimbshme dhe e bukur njëkohësisht, që nuk e ndalon kurrë rrjedhën e saj. Në Palestinë, kjo melodi luhet çdo ditë, por ajo është një këngë e shkruar me gjak, jo me nota. Kjo është ajo që e bën dhimbjen edhe më të thellë: nuk ka pushim, nuk ka ndalje. Rrjedha e jetës dhe vdekjes është një spirale e pafundme që kalon nga një brez në tjetrin, duke shkatërruar dhe duke ndërtuar, duke vrarë dhe duke lindur.

Por ndoshta është në natyrën e njeriut të kërkojë kuptim aty ku nuk ka. Ndoshta të gjitha këto dhimbje, të gjitha këto humbje janë pjesë e një cikli që ne nuk mund ta kuptojmë plotësisht. Çdo shpirt që largohet, çdo fëmijë që ndalon së qeshuri, ndoshta është një pjesë e një tërësie më të madhe që shtrihet përtej asaj që ne mund të shohim ose ndiejmë. Një tërësi që na përfshin të gjithëve, edhe ata që janë të largët dhe të pandjeshëm ndaj kësaj tragjedie, dhe ata që janë thellësisht të zhytur në të.

Një ditë, ndoshta, bota do të zgjohet dhe do të kuptojë se çdo akt i dhunës, çdo jetim që mbetet vetëm, është një plagë mbi zemrën e njerëzimit. Dhe ato plagë nuk do të shërohen me kalimin e kohës; ato do të mbeten, të thella, të pashëruara, duke marrë formën e kujtimeve që nuk do të harrohen kurrë. Sepse dhimbja është një kujtesë – kujtesë e gjithçkaje që kemi humbur dhe gjithçkaje që kemi dështuar të mbrojmë.

E kështu, nën qiellin e pluhurosur të Palestinës, ndërsa dielli bie përsëri dhe një tjetër natë e gjatë fillon, pyetja më e thellë që lind është: çfarë do të bëjmë me gjithë këtë dhimbje? A do ta mbajmë brenda nesh, si një peshë që na rëndon shpirtin, apo do të mësojmë, më në fund, të shohim përtej vetes dhe të kuptojmë se jeta nuk është vetëm e jona për të jetuar, por është diçka që ne duhet ta mbrojmë në çdo formë të saj?

Ndoshta, në fund, e vetmja gjë që mbetet është shpresa – një shpresë e lodhur, e lodhur nga dekada dhune, por ende e pranishme, ende e gjallë në ndonjë cep të errët të zemrave tona. Një shpresë se një ditë, ndoshta jo nesër apo pasnesër, por një ditë, njerëzimi do të kuptojë se vetëm përmes dhembshurisë dhe bashkimit do të mund të çlirohemi nga kjo errësirë që kemi krijuar vetë. E deri atëherë, qielli dhe dheu do të vazhdojnë të qajnë për viktimat e pafajshme të luftës – viktima që nuk ishin pjesë e këtij konflikti, por që e përjetojnë atë në mënyrën më të thellë dhe më të dhimbshme të mundshme.

"Ç’është kjo jetë, të rronj më kot,
Pa gaz, pa shpresë, pa ditë, natë,
Jetë e errët, në terr të plot’
Pa zemër, pa shpirt, pa dritë."

Naim Frashëri

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Aty ku...

Në atë vend, ku fjalët rreth çmimit të veshjeve zhurmojnë më shumë se sa fjalët për vlerën e shpirtit, aty ku llogaritë e vogla bëhen themel mbi moralin e vërtetë, aty ku njerëzit më shumë pyesin veten për një urdhër sesa për drejtësinë që ai përfaqëson, aty nis rrënimi i ngadaltë dhe i pashmangshëm i shpirtit njerëzor.

Kur përfitimi bëhet i dyshimtë dhe humbja nuk sjell mësim, por armiqësi, mendjet ngushtohen. Gënjeshtra shndërrohet në një metodë pune, në një mënyrë për të qëndruar mbi ujë në një det të trazuar, dhe puna, ajo që duhet të jetë zanati i fisnikërisë, kthehet në abuzim, në shfrytëzim të pamëshirshëm të ndershmërisë së pakët që ende frymon thellë në zemrat e disa njerëzve. Përgjegjësitë që merren përsipër janë si re të errëta që mbulojnë një qiell të humbur. Askush nuk shqetësohet më për drejtësinë e vërtetë, por vetëm për frikën e humbjes së pasurisë, e kështu dashuria për të drejtën zëvendësohet me ankthin e humbjes.

A premtohet lehtësisht? Po, aty premtimet janë më të zakonshme se përshëndetjet. Dhe kur përshëndetjet nuk bëhen nga zemra, por nga orekset dhe interesat e çastit, atëherë çdo gjë fillon të ndjehet bosh, i pafund. Dituria, kjo pasuri e njerëzimit, përdoret me dy standarde, duke i bërë ata që kërkojnë dritën e saj të ndjehen të përçmuar nga vetë ata që duhet të jenë udhërrëfyesit. Kritika ndaj dijes, më shumë sesa rrugë drejt përparimit, është bërë armë për të përçarë e për të kontrolluar.

Objektet e kultit, vendet e leximit, shtëpitë e këshillimit – të gjitha të ngritura me shpresën e përmirësimit, qëndrojnë bosh, duke humbur adhuruesit, lexuesit dhe mendimtarët. Është një heshtje e frikshme që përhapet mes mureve të tyre, një boshësi që nuk mund të mbushet më me fjalë të thjeshta. Në atë vend, më shumë shpenzohet për darka luksoze gjatë muajit të shenjtë sesa për ata që zgjohen çdo mëngjes me barkun bosh dhe shpresën të shuar.

Nëse makinat mirëmbahen më shumë se shpirtrat, atëherë çfarë mbetet prej kësaj shoqërie? Shpenzimet për një luks të kotë tejkalojnë nevojat bazë të familjeve që vuajnë, ndërsa përgojimi dhe thashethemet bëhen mjete për të fituar fuqi dhe pasues, për të mbajtur gjallë një shoqëri të ndërtuar mbi themele të rreme. Aty fjala e injorantit peshon më shumë se urtësia e një të dituri, dhe dituria mbyllet në një libër që zë pluhur, ndërsa çdo individ pretendon të dijë gjithçka, pa e njohur kurrë vërtet thellësinë e dijes.

Sinqeriteti është parë si naivitet, ndershmëria si dobësi, ndërsa servilizmi dhe hipokrizia glorifikohen si talent. Miqtë hidhen poshtë për një fjalë të kotë, ndërsa servilët mbahen afër, për hir të egos dhe pushtetit. Dhe kështu, përçarja ushqehet çdo ditë, ndërsa pajtimi largohet me një hije të rëndë. Hallet tona nuk ndihen më, nuk ka më ngushëllim, as edhe një fjalë të mirë për ata që vuajnë, vetëm kritika dhe gjykime.

Prijësi mund të jetë i ditur, por sjellja e tij përbuzet, ndërsa ai që duhet të drejtojë nuk shqetësohet për opinionin e të drejtëve, por për ruajtjen e fasadës së tij të rrënuar.

Në atë vend ku vlera e vërtetë po humbet, ndërsa çmimi i gjërave po ngrihet përtej çdo arsyetimi, nuk ka më jetë. Mëshira është shuar, dhe arsyeja për të qëndruar po humbet gjithnjë e më shumë. Ndëshkimi është i pashmangshëm, mallkimi ka zbritur ngadalë dhe heshturazi, dhe shkatërrimi i plotë është vetëm çështje kohe.

Aty, ku dikur kishte dritë, tani ka vetëm hije të pafundme. Aty, ku dikur kishte shpresë, tani ka vetëm zhgënjim. Aty ku dikur kishte njerëzi, tani ka vetëm mure të ngritura, që mbrojnë një boshllëk të tmerrshëm. Dhe në këtë heshtje, vetëm zërat e humbjes dëgjohen, duke paralajmëruar për një fund që, ndoshta, ka ardhur prej kohësh.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Pse miqtë e mi nuk i lexojnë postimet e mia?

Ndoshta heshtja e tyre është një pasqyrë e zymtë e realitetit modern ku fjalët tona janë zhytur në një oqean të pafund informacioni, si një gjurmë e humbur në rërë, që shpejt mbulohet nga valët e padukshme të botës virtuale. Shkruaj, ndaj, por postimet e mia mbeten pa përgjigje, si të ishin mesazhe të shkruara në erë, një thirrje në një boshllëk të pafund.

Ndoshta miqtë e mi janë të mbingarkuar, të zhytur në vorbullën e mendimeve të tyre, në përditshmëri të shpërqendruar nga miliona zëra që klithin për vëmendje. Ndoshta postimet e mia nuk u flasin më shpirtit të tyre, nuk zgjojnë brenda tyre atë jehonë që dikur ndoshta kishte rëndësi. Apo ndoshta kam gabuar unë? Kam shkruar për veten time, duke pritur që ata të gjejnë në fjalët e mia një pjesë të tyre, kur në të vërtetë kam krijuar një mur që ndan, jo një urë që bashkon.

Miqtë ndoshta nuk janë më miq të fjalëve, por miq të heshtjes. Një heshtje që nuk është indiferencë, por një shenjë e një lodhjeje të padukshme, të heshtur nga jeta e përditshme, nga pritjet e kota, nga pritshmëritë që nuk përmbushen kurrë. Dhe unë, në përpjekje të dëshpëruar për të qenë i parë, për të qenë i dëgjuar, e kam humbur thelbin e miqësisë së vërtetë – atë paqe që vjen kur nuk ka nevojë për fjalë.

Por a është ky një zhgënjim i vërtetë, apo vetëm një reflektim i pritjeve të mia të parealizuara? Ndoshta miqtë e mi nuk janë fajtorë që nuk lexojnë postimet e mia; ndoshta unë jam ai që kërkoj shumë, që kërkoj atë që bota e sotme nuk ka më për të ofruar. Në një epokë të zhurmshme, ku vëmendja është një monedhë gjithnjë e më e rrallë, ndoshta duhet të pranoj se ndonjëherë fjalët tona nuk janë për t’u dëgjuar nga të tjerët, por për të na qetësuar ne vetë.

E kështu mbetem, duke shkruar, duke menduar, duke reflektuar – ndoshta postimet e mia nuk janë për miqtë e mi, por për hijet e padukshme të vetmisë sime, për atë hapësirë ku ndjesitë e mia prekin të pathënat, dhe aty gjejnë një lloj paqeje.

Ndoshta nuk është thjesht çështje kohe apo shpërqendrimi, por një shenjë më e thellë, një sinjal i një disbalance të pashprehur midis asaj që kam për të thënë dhe asaj që ata kanë nevojë të dëgjojnë. Mbase fjalët e mia nuk janë më të freskëta, të ndjeshme apo të mjaftueshme për t’i kapur në një moment kuptimi të përbashkët. Unë shkruaj nga thellësia e shpirtit, derdh çdo ndjenjë në tekst, duke shpresuar që ndonjë rresht të buçasë brenda tyre. Por ndoshta miqtë e mi nuk janë aty ku jam unë.

Ata kanë jetën e tyre, pasiguritë e tyre, ëndrrat e tyre, dhe ndoshta shkrimet e mia nuk përkojnë më me rrugën që ata po ndjekin. Mbase kanë ndryshuar, dhe unë nuk e kam parë këtë ndryshim, i verbuar nga dëshira për t'u dëgjuar, për të ruajtur një lidhje që tashmë është zhdukur pa e vënë re.

Ndoshta, thjesht, fjalët e mia janë kthyer në klishe. Mbase përsëris të njëjtat mendime, të njëjtat ndjenja, pa u dhënë atyre një arsye të re për të lexuar. Ndoshta jam kapur në një rreth ku shkruaj jo për t’u kuptuar, por për të mbushur një zbrazëti brenda meje. Ndoshta e kërkoj vëmendjen e tyre jo sepse ajo është domosdoshmëri për shpirtin tim, por për ego-në time, për atë dëshirë të nënvetëdijshme për të ndjerë që ekzistoj në syrin e të tjerëve.

Mbase miqtë e mi nuk kanë harruar postimet e mia, por kanë humbur durimin për të kërkuar kuptim aty ku më parë e gjenin. A mos janë fjalët e mia tepër të rënda për ta? A ndjehen ata të mbytur nga thellësia apo trishtimi që derdh në secilin postim? Apo ndoshta janë ndjerë të gjykuar në mënyrë të heshtur nga tonet filozofike apo meditative të teksteve të mia?

Mund të jetë gjithashtu një çështje afërsie. Ndoshta miqtë e mi nuk ndihen më të afërt me mua, dhe shkrimet e mia janë bërë një reflektim i kësaj largësie. Ndoshta ata ndihen të largët nga mendimet e mia, sepse ndoshta unë kam ndryshuar dhe nuk e kam parë këtë ndryshim në veten time. A kam gabuar duke i distancuar me atë që shkruaj, duke i bërë të ndihen sikur nuk mund të lidhen më me mua, sikur jetët tona kanë marrë rrugë të ndryshme?

Por ndoshta problemi nuk është vetëm tek ata apo tek shkrimet e mia. Mbase unë jam ai që kërkon një lloj validimi të jashtëm, një pohim që zëri im ka vlerë. Mbase unë jam ai që kërkon që fjalët e mia të jenë dëshmuese e vëmendjes së tyre, sepse ndoshta pa këtë vëmendje ndjehem i padukshëm, i papërfillur, një hije që shkruan në një mur të zhveshur. A është, vallë, ajo që kërkoj, një lloj sigurie që nuk mund të vijë nga jashtë?

A është ajo heshtje e tyre në të vërtetë një pasqyrë e heshtjes time të brendshme, e zbrazëtisë që përpiqem ta mbush me fjalë? Po nëse miqtë e mi janë po aq të humbur sa unë, duke luftuar me të njëjtat ndjenja pasigurie dhe vetmie, dhe në heshtjen e tyre ata kërkojnë atë që unë kërkoj në shkrimet e mia – të ndihen të parë, të dëgjuar, por pa gjetur fjalët për ta shprehur?

A është kjo një çështje shkrimesh, miqësie, apo një kërkim më i thellë për një kuptim që s’do të vijë kurrë nga postimet apo fjalët? Në fund, mbetet pyetja: kush dhe po i shkruan këto postime? Për ta, apo për veten time?

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Leximi dhe lexuesit 

Mos ji prej atyre që lexojnë vetëm për të kënaqur egon e tyre, për të vërtetuar bindjet që të kanë formuar prej kohësh, as për të shijuar fantazinë pa kuptim e pa thellësi. Leximi i tillë nuk është gjë tjetër veçse një puthje në pasqyrë, një pasqyrim i vetvetes në një botë që nuk sfidon mendjen, që nuk thellon shpirtin. Nëse lexon vetëm për të përkëdhelur veten, për të mbajtur të gjalla iluzionet që ke përkëdhelur për vite me radhë, dije mirë se nuk ke lexuar asgjë. Nuk je zgjuar nga ëndrra, por thjesht je zhytur më thellë në të.

Një ditë, mund të të bjerë në dorë një libër që të dridh themelet e vetëdijes sate. Mund të lexosh një fjali që të ngjall frikë, që të zbulon se bota që ke njohur është një ndërtim i brishtë, i ndërtuar mbi dyshime të fshehura dhe shpresa të rreme. Kur të lexosh me frikën se ajo çfarë mendon dhe beson mund të shpërbëhet, atëherë do të fillosh të kuptosh fuqinë e vërtetë të leximit. Ky akt nuk është një lojë me fantazinë; është një tronditje, një përballje me të vërtetën që ka qëndruar përtej syve të tu për gjithë këtë kohë.

Kur të lexosh për të sfiduar bindjet që të janë ngulitur që nga fëmijëria, ato të cilat të kanë shoqëruar pa i menduar kurrë, do të fillosh të zbulosh çfarë do të thotë të jesh vërtet një lexues. Ky nuk është një proces i lehtë, as i këndshëm. Të lexuarit e vërtetë kërkon guxim. Kërkon të jesh gati për të tronditur paqen e shpirtit tënd, për të çmontuar atë që ke ndërtuar si identitet. Mund të lexosh për të parë se çfarë është realisht historia, jo ajo që të është mësuar, por ajo që është lënë pas dore, e shtypur, e përgjakur nga padrejtësitë e epokave. Dhe kur të lexosh për të vërtetat e vrara, për ata që nuk u dëgjuan kurrë, atëherë do kuptosh sa shumë jetë është humbur në faqe të bardha.

Një lexues i mirëfilltë nuk lexon për kënaqësi apo për argëtim të kotë. Ai lexon për të çliruar veten nga prangat e iluzioneve, për të zbuluar atë çka është e fshehur nga vetëdija. Ky lexues nuk trembet nga ajo që zbulon, edhe kur e kupton se gjithçka që ka menduar dikur si të vërtetë mund të jetë një mashtrim. Ai e di se leximi nuk është një rrugëtim i drejtpërdrejtë, por një det ku duhen thyer valët e vetëdijes dhe dyshimeve, ku secila valë mund të rrëzojë anijen e bindjeve të mëparshme.

E vërteta është që leximi nuk është asnjëherë thjesht për të lexuar. Nuk është një lojë me fjalët, as një arratisje në një botë të imagjinuar. Është një udhëtim në thellësinë e shpirtit tënd, një përpjekje për të parë se çfarë qëndron përtej sipërfaqes së dukshme. Nuk lexon për të përjetuar jetët e të tjerëve, por për të kuptuar jetën tënde. Leximi është një pasqyrë që tregon atë çfarë ke frikë të shohësh, atë çfarë ke shmangur për vite me radhë.

Dhe kur më në fund, pas një kohe të gjatë të lexuarit, të gjesh veten përballë të vërtetave të hidhura që ke shmangur, mos e kthe kokën mënjanë. Pranoje këtë frikë, këtë pasiguri, këtë ndjenjë humbjeje. Sepse është pikërisht në atë moment që do të jesh bërë një lexues i vërtetë. Dhe paradoksalisht, pikërisht kur të ndihesh më i humbur në labirintin e fjalëve dhe mendimeve, kur të kesh humbur besimin se kuptimi ekziston fare, do të kuptosh se leximi nuk ishte për të zbuluar përgjigjet, por për të shtruar pyetjet që askush nuk ka guxuar t'i bëjë.

Kur të kesh lexuar për të luajtur me kritikat pa frikën se mos humb mendjen nga vendimet e vështira, atëherë do të fillosh të kuptosh se çfarë është mendimi i vërtetë. Leximi të çon në terrene të pasigurta, ku mendimet nuk janë të qarta, ku pyetjet që ngrihen të bëjnë të ndihesh i humbur. Por kjo është një humbje e bukur, një humbje që të çon në mendime të reja, në mendje që zgjerohen pa kufij.

Nëse një ditë, pas të gjitha këtyre, e gjen veten ende të lexosh për të konfirmuar veten, për të ushqyer bindjet e tua, dije se nuk ke lexuar asgjë. Kur të lexosh me guximin për të shkatërruar çdo gjë që ke ndërtuar, për të sfiduar çdo iluzion që të është dhënë si e vërtetë, atëherë do të bëhesh një lexues i mirëfilltë. Dhe në atë moment, do kuptosh se leximi nuk është asgjë tjetër veçse një jetë e sajuar. Një jetë që ti vetë e ndërtove, faqe pas faqe, mendim pas mendimi, derisa kuptove se të gjitha jetët janë sajesë, dhe e vetmja e vërtetë është ajo që krijon vetë gjatë këtij udhëtimi të pafund nëpër fjalë.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Miq të Librit!

Shqiptarë kudo që jeni! 

Në heshtjen e pafund të një kombi që ngërthen mes vete mitin dhe tragjedinë, shfaqen "Dreqët e Deçanit", si figura që, në rroba patriotike, na vështrojnë me sy të ndezur, sikur të ishin mbrojtës të shenjtë të tokave tona. Por a nuk e shohim se në hijen e këtyre maskave fshihet fytyra e tradhtisë? Në Shqipëri, një lojë tjetër me të njëjtin skenar merr hov, e veshur me petkun e "Urdhrit Bektashian", duke përzier fenë me politikën në një valle groteske që endet në kufijtë e absurditetit dhe përçarjes. E ndërkohë në Maqedoni, si në një farsë të përsëritur, gjuha shqipe—gjuha e shpirtit të një kombi—nënçmohet dhe hiqet si një relike e tepërt, sikur identiteti ynë të ishte një barrë për t'u harruar.

A nuk po bëhet e qartë se ku qëndron problemi? A nuk po shohim si është orkestruar kjo simfoni e shthurjes kombëtare, me një mjeshtëri të errët që është kultivuar për dekada nga ata që na rrethojnë? Fqinjët tanë nuk kanë pushuar kurrë së thururi plane, të cilat, në thelb, janë përpjekje për t’i zhbërë shqiptarët nga brendësia e tyre. Ata fillimisht na e shtrembëruan historinë—jo me fakte, por me trillime dhe fantazi të poshtra. Dhe ne, të verbër e të hutuar, qeshëm me këto absurditete, pa e kuptuar se në qeshjet tona po humbnim diçka shumë më të çmuar: kujtesën tonë kolektive, rrënjët që na lidhin me tokën tonë.

Në një botë të kthyer përmbys, historia jonë u grabit dhe u shndërrua në një farsë, në të cilën ne u bëmë personazhet e dyta. Veshjet tona, muzika, këngët, arkeologjia jonë—të gjitha u bënë objekte për t'u përdorur nga ata që duan të na zhveshin nga vetvetja. Sot, në sytë e botës, Shqipëria paraqitet si një vend pa identitet, një përzierje e mjerueshme e Serbisë dhe Greqisë. Dhe kjo nuk ndodhi rastësisht, as për shkak të ndonjë dobësie natyrore. Jo, ky ishte një projekt i mirëfilltë, i drejtuar me kujdes nga ata që e dinin mirë se, për të shkatërruar një komb, duhet më parë t’i vrasësh shpirtin, kulturën dhe krenarinë.

E tani, kur ky identitet është gjymtuar, kur simbolet tona janë deformuar, na vjen një akt i ri i këtij teatri të tmerrshëm. Na ndajnë në grupe, na përçajnë në emër të fesë, një mjet tjetër në arsenalin e tyre për të shpërbërë atë që kemi ndërtuar për mijëvjeçarë. Dhe ne, në gjithë këtë kaos, po humbasim jo vetëm kulturën tonë, por edhe tokën nën këmbët tona. Pasuritë e kombit tonë të bekuar, tokat tona pjellore dhe malet e lashta, po shiten për një grusht parash, një copë bukë. Dhe ne, të zënë ngushtë nga nevojat e përditshme, po largohemi një nga një, duke braktisur gjithçka që njëherë e një kohë na bënte të fuqishëm.

E ndërkohë që ne përpiqemi të mbijetojmë në këtë shoqëri të zbrazur nga idealet dhe e mbushur me varfëri morale e ekonomike, politikanët tanë po festojnë. Ata, mjeshtrit e dinakërisë, që me gishtin e tyre tregojnë fajtorët kudo, veçse te vetja, po shijojnë pasuritë tona. Me një ironi të pamëshirshme, ata që duhet të ishin mbrojtësit tanë janë bërë grabitqarët më të mëdhenj. Po jetojmë në një kohë ku shpëtimtarët janë në fakt ata që na fundosin, e ndërsa ne lodhemi për një copë bukë, ata gëzojnë në luksin që i kanë vjedhur popullit.

Ky është paradoksi ynë. Ne jemi një popull që kemi lindur nga flakët e historisë, që kemi mbijetuar mes stuhish e shkatërrimesh. E megjithatë, sot po dorëzohemi, jo përballë një armiku të jashtëm, por përballë vetes. Dhe kjo është tragjedia jonë më e madhe. Nëse ne nuk zgjohemi nga ky gjumë letargjik, nëse nuk kuptojmë se armiku është brenda nesh, atëherë Shqipëria—ajo që e njohim dhe e duam—nuk do të jetë më asgjë tjetër përveç një kujtim i zbehtë i një kombi të madh, një kombi që dikur mbante në duart e tij fatin e vet.

Por në fund, a kemi ende kohë? A ka ende një rreze shprese në këtë terr të pafund? Ndoshta, por vetëm nëse ne, si një trup i bashkuar, zgjohemi dhe marrim kontrollin mbi fatin tonë. Përndryshe, historia do të shkruajë për ne si për një popull që kishte gjithçka, por humbi gjithçka për shkak të tradhtisë dhe indiferencës së vet."

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Kur vendos të shkruaj...

Sa herë që ulem përpara një flete të bardhë, ndjej një drithërimë të brendshme që përshkon mendimet e mia. Është një përzierje frike dhe dëshire për të zbuluar thellësitë më të fshehta të shpirtit. Në fillim të çdo teme, përfshihem nga kjo ndjesi, sikur të përballesha me një det të pafund, dhe çdo fjalë që shkruaj është një valë që shpërthen nga qetësia, duke përplasur bregun e ndërgjegjes sime. Por shpesh ndalem, tërhiqem si deti që tërhiqet nga vala e tij, e zhduk çdo shenjë të asaj që kam nisur.

Ç'është ky dyshim që më përndjek? Kjo hije e padukshme që më thërret t’i fshij mendimet e mia? Është një përzierje e frikës nga ajo që kam shkruar dhe ndjesisë që ajo ende nuk ka marrë formën e përsosur. Sikur të më mungonte një copëz e pazëllit të madh të jetës, diçka që e fsheh të vërtetën nga vetvetja, dhe këtë të vërtetë më duhet ta fsheh edhe nga të tjerët.

Por ka më shumë arsye. Ndjej që disa të vërteta janë të forta, shumë të forta për t'u thënë, për t'u kuptuar. Ato janë si dielli që mund të verbojë ata që janë mësuar të jetojnë në errësirë. Ka momente kur e kuptoj që fjalët e mia mund të lëndojnë, mund të shkatërrojnë marrëdhënie, mund të nxisin armiqësi në vend që të ndriçojnë shpirtin. Ka mendime që, kur thuhen, ndajnë njerëz, largojnë ata që nuk janë gati të dëgjojnë, të kuptojnë, të përqafojnë kompleksitetin e jetës dhe të vërtetave që i rrethojnë. Ka fakte që, po të bëhen publike, mund të kthehen në armë në duart e të papërgatiturve, të paditurve.

E kështu, jam i ndaluar nga vetëdija ime, nga kujdesi për të mos shkaktuar dhimbje të panevojshme. Fjalët kanë peshë, dhe kur ato shprehen në një botë të papërgatitur për t'i përballur, ato mund të bëhen një barrë e rëndë, jo një dritë që udhëheq.

Koha më ka mësuar se njeriu është krijesë delikate, një krijesë që ka nevojë për ndriçim gradual, si agimi që mbërrin butësisht, duke përgatitur syrin për të parë dritën e ditës. Kur i japim dritë të tepruar, verbimi është i pashmangshëm. Kur flas, duhet të flas me kujdes, të shpalos mendimet e mia hap pas hapi, duke i ftuar të tjerët të reflektojnë ngadalë mbi të vërtetat që unë i kam përpunuar me durim.

Ndonjëherë ndjej peshën e përgjegjësisë për dijen që kam. Dija nuk është gjithnjë e lehtë për t'u ndarë, as e lehtë për t'u pranuar. Ajo është një barrë, një dritë që nganjëherë më duhet ta mbaj për vete, derisa të vijë koha e duhur, momenti i përshtatshëm. Dhe kjo kohë e duhur, ky moment i përshtatshëm, është shpesh më larg se sa do të doja.

Po çfarë është koha për mendjet tona? A është thjesht një rregullator i natyrës sonë të përkohshme, apo një filtër që na ruan nga tepria e së vërtetës? Ndoshta çdo mendim ka një moment të tij, një moment ku ai zë vend si një gur në mozaikun e madh të ekzistencës njerëzore. Dhe ndoshta, detyra ime nuk është të flas gjithmonë, por të hesht kur duhet, të pres kur momenti kërkon të formohet.

Kështu, unë eci në këtë udhë të ndërlikuar, me fjalët që dridhen në majën e lapsit, por ndalohen nga freni i mendjes. Dhe çdo herë që e lë fletën bosh, e di që nuk është një dështim, por një pritje. Një pritje për një kohë kur bota është gati, kur mendjet janë të hapura dhe zemrat janë të buta për të mirëpritur atë që kam për të thënë.

Ato që zgjedh të ndaj, ato që arrijnë të shfaqen, janë vetëm një pasqyrë e zbehtë e gjithçkaje që vlon brenda meje. Ndoshta asnjëherë nuk do të jetë koha e duhur për disa mendime, ndoshta ato do të mbeten përherë të mbyllura në labirintet e mendjes sime. Por për ato që gjejnë rrugën e tyre në dritë, për ato që postohen, për ato që lexohen, unë pyes: cilat janë ato që ju prekin më shumë? Cilat janë ato që zënë vend në zemrën tuaj dhe ngjallin reflektim?

A është e vërteta që kërkoj të shpërndaj një ndriçim i dobishëm apo një zjarr që digjet, i ashpër dhe i pamëshirshëm? Më tregoni, në çfarë dritë dëshironi të ecni: në dritën e butë të mëngjesit apo në atë të diellit përvëlues të mesditës?"

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Liria e zgjedhjes

Pavarësisht se sa e zymtë apo kërcënuese mund të duket një situatë, ajo nuk na zotëron plotësisht. As errësira më e thellë nuk mund të zhbëjë dritën që ndrit brenda shpirtit të njeriut. Kur përballemi me të panjohurën, kur kërcënimi na mbështjell si një hije e madhe dhe errët, atëherë është momenti kur zemra jonë fillon të flasë. Është pikërisht aty, në vorbullën e pasigurisë dhe frikës, që njeriu kupton se ka diçka më të thellë se sa situata e jashtme — diçka që nuk mund të preket, që nuk mund të nëpërkëmbet, që nuk mund të rrëmbehet.

Ne jemi të lirë, edhe kur rrethana na shtyn drejt buzës së greminës. Liria jonë nuk është thjesht një iluzion i shpirtit, por është esenca jonë. Edhe kur gjithçka duket sikur na ka tradhtuar, kur të gjitha shpresat janë thyer si qelqi në mijëra copa të imëta, ne akoma kemi fuqinë të vendosim se si do t'i përgjigjemi kësaj thyerjeje. Përgjigjja jonë është akti më sublim i ekzistencës. Ajo na çliron nga tirania e çdo pengese, sepse përmes saj ne ruajmë një hapësirë të shenjtë brenda vetes.

Në botën ku gjithçka është e përkohshme, ku as toka nën këmbët tona nuk është e përhershme, liria jonë për të zgjedhur mbetet një e vërtetë e pakthyeshme. Përfytyro një stuhi të madhe që trondit qiellin dhe detin, që kërcënon të përmbytë çdo anije që guxon të lundrojë në ujërat e saj të tërbuara. Në atë kaos të natyrës, detari ka vetëm një zgjedhje — si të drejtojë timonin e tij. Ai nuk mund të ndalë stuhinë, as nuk mund të ndryshojë forcën e saj, por ai mund të zgjedhë se si t’i përgjigjet asaj. Pikërisht këtu, në atë çast vendimmarrës, shfaqet liria e tij. Në zhurmën e dallgëve dhe rrufetë që ndriçojnë qiellin e zi, detari mbetet një qenie e lirë.

Kështu jemi dhe ne, në mes të stuhive të jetës. Secili prej nesh është një detar i zhytur në një oqean sfidash, por brenda shpirtit tonë ekziston një busull që na drejton — fuqia jonë për të marrë vendime, për të zgjedhur rrugën që ndjekim, për të qëndruar në këmbë kur gjithçka tjetër na thërmohet nën këmbë.

Dhe në këtë akt zgjedhjeje, zbulojmë diçka më shumë për veten tonë. Nuk është situata ajo që na formëson, por mënyra se si ne vendosim ta përballojmë atë. Kështu krijohet një ndarje delikate mes asaj që ndodh jashtë nesh dhe asaj që ndodh brenda nesh. Jashtë nesh, mund të ketë dhimbje, humbje dhe vuajtje, por brenda nesh, ka një qetësi që asgjë nuk mund ta prekë. Kjo qetësi, kjo hapësirë e brendshme, është vendi ku ne zgjedhim se si të reagojmë. Kjo është liria jonë më e thellë, forca jonë më e madhe.

Çdo veprim që ndërmarrim, çdo mendim që kultivojmë, është një dëshmi e fuqisë sonë për të qëndruar të lirë përballë të pamundshmes. Nuk janë rrethanat ato që na definojnë, por mënyra se si ne vendosim t'i jetojmë ato. Kjo është një fuqi e brendshme që as koha, as fati nuk mund ta ndryshojnë.

Në fund, gjithçka zbret në këtë: Liria jonë për të zgjedhur është dhurata jonë më e madhe. Edhe kur jeta na çon në udhëkryqe të errëta, ne kemi fuqinë për të zgjedhur drejtimin. Stuhitë mund të vijnë dhe të shkojnë, por ne mbetemi aty, të lirë për të vendosur, të lirë për të jetuar me një qëllim të thellë, të lirë për të gjetur dritën edhe në errësirën më të madhe.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi

Kisha frikë...derisa...

Kisha frikë të mbetesha vetëm, derisa më në fund zbulova misterin më të thellë të ekzistencës: të dua veten. Në vetminë time gjeta shoqërinë më të pastër, atë që buronte nga thellësitë e shpirtit tim, dhe aty fillova të ndërtoj një lidhje që askush tjetër nuk mund ta prishe. Vetvetja u bë udhërrëfyesi im, dhe në heshtjen e qetësisë, dëgjova zërin më të sinqertë të botës, atë që më mësoi dashurinë për gjithçka që jam dhe gjithçka që mund të jem.

Kisha frikë nga dështimi, një frikë që më mbante të ngujuar në një botë pa lëvizje, derisa kuptova se çdo mosveprim ishte një dështim më i madh se guximi për të vepruar. Dështimi nuk ishte armiku, por një mik që më thërriste të bëja më shumë, të ngrihesha pas çdo rrëzimi. Në dështimet e mia gjeta hapat drejt suksesit, dhe mësova se guximi është forca që mban botën gjallë.

Kisha frikë nga refuzimi, sepse mendova se bota më shihte me sy të ftohtë, derisa kuptova se besimi në veten time ishte feneri që ndriçonte rrugën time. Nuk më duhej më miratimi i të tjerëve; forca ime qëndronte në bindjen e palëkundur se unë isha i denjë për gjithçka që dëshiroja. Në momentin që besova në veten, çdo refuzim u shndërrua në një mundësi për të kuptuar më mirë thelbin tim.

Kisha frikë nga dhimbja, nga ajo që më dukej si një peshë e rëndë që më shtypte shpirtin, derisa e kuptova se dhimbja është mësuesja më e madhe e jetës. Në çdo plagë, gjeta një burim të ri force; çdo lot që derdhej, ushqente rrënjët e rritjes sime. Pa dhimbje, s’do kishte ndryshim. Pa përballje me të, s’do kishte rritje.

Kisha frikë nga e vërteta, sepse ajo më detyronte të shihja brenda thellësive të mia, aty ku qëndronin frikërat dhe të metat, derisa kuptova se gënjeshtra është vdekja e shpirtit. E vërteta, sado e dhimbshme, është dritarja drejt lirisë. Ajo çliron shpirtin nga prangat e iluzioneve dhe më mëson të jetoj me një zemër të pastër.

Kisha frikë nga vdekja, ajo hijë që qëndron gjithmonë në prapavijë, derisa kuptova se vdekja nuk është fundi, por një prag i ri, një urë drejt së panjohurës. Në pafundësinë e saj gjeta paqen, një fillim tjetër që ndoshta na çon drejt një jete të re, drejt një transformimi të pashmangshëm.

Kisha frikë nga urrejtja, ajo ndjenjë e errët që thyen zemrat dhe ndan njerëzit, derisa kuptova se çdo urrejtje buron nga injoranca. Në thelbin e saj është një mungesë dashurie dhe kuptimi. Ndërsa unë zgjedh të kuptoj dhe të dua, urrejtja humbet fuqinë e saj dhe unë lëviz përtej saj, drejt një bote ku mëshira mbizotëron.

Kisha frikë nga tallja, nga ajo qeshje që më dukej si gjykim, derisa mësova të qesh me veten. Në të qeshurën time gjeta çlirimin; nuk kisha më nevojë për miratimin e të tjerëve. Qeshja me gabimet e mia, me dobësitë dhe me momentet e mia të rënda, dhe aty gjeta një lehtësi të re, një të qeshur që pastronte shpirtin.

Kisha frikë nga plakja, nga rrudhat dhe vitet që kalojnë, derisa kuptova se koha është mësuesja që më dhuron urtësi. Çdo ditë që kalon, sjell me vete një farë të re njohurie, një rrjedhë të qetë që më çon drejt kuptimit më të thellë të jetës. Mosha nuk është asgjë tjetër veçse një përmbledhje e momenteve të jetuara me zemër.

Kisha frikë nga ajo që njerëzit mendonin për mua, derisa kuptova se mendimet e tyre janë pasqyrime të tyre, jo të miat. Ata gjithmonë do kenë një mendim, por mendimi më i rëndësishëm është ai që mbaj për veten time. Liria erdhi në atë moment kur mësova të çlirohem nga zinxhirët e pritshmërive të të tjerëve dhe të dëgjoj vetëm zërin tim të brendshëm.

Kisha frikë nga e kaluara, nga kujtimet që më ndjeknin, derisa kuptova se e kaluara është vetëm një hije që nuk mund të më prekë nëse unë nuk ia lejoj atë fuqi. Ajo që ka ndodhur, nuk është më. Çdo plagë e së kaluarës është një rrugë drejt shërimit të së tashmes.

Kisha frikë nga errësira, nga ai boshllëk që përpin çdo gjë, derisa zbulova bukurinë e dritës së një ylli që ndriçon më të shndritshëm në terr. Errësira nuk është armik, por një sfond që e bën dritën të shkëlqejë edhe më shumë. Në errësirë gjeta qetësi dhe në dritë gjeta shpresën.

Kisha frikë nga ndryshimi, sepse më dukej si një stuhi që përmbyste gjithçka, derisa pashë fluturën që përqafoi metamorfozën për të shpalosur krahët e saj. Ndryshimi është vetë jeta. Në çdo transformim, ne jemi më afër vetvetes së vërtetë, më afër asaj që duhet të jemi.

Në fund, jeta është një udhëtim i pashmangshëm drejt së panjohurës, një udhëtim që na mëson të presim atë që vjen dhe të përshëndesim me dhembshuri atë që shkon. Çdo ditë është një dhuratë, një mundësi për të rritur shpirtin, për të mbushur jetën me kuptim dhe për të përqafuar ndryshimin me zemër të hapur. Në fund të çdo errësire, qëndron drita më e bukur. Dhe në fund të çdo udhëtimi, qëndron një fillim tjetër, edhe më i bukur se ai që lamë pas.

#lejohetshpërndarja
#ndalohetkopjimi 

Ndalova t’u them problemet e mia njerëzve kur kuptova se ata i përdornin ato kundër meje.

Aty, në atë çast të ftohtë vetëdijesimi, një dritë e brishtë më përshkoi mendjen, e ndjeva një peshë të padukshme që kisha mbartur prej kohësh. Zemra më ishte kthyer në një laborator të çuditshëm ku analiza e çdo fjalë, çdo shqetësimi të ndjerë, ishte bërë burim për gjykim, jo më për mirëkuptim. Sa herë që e ndaja barrën time me të tjerët, nuk isha më unë që kisha nevojë për lehtësim, por një objekt për të ushqyer pritshmëritë e tyre, egoizmin e tyre, një shkas që t'i ndërtonin vetes një mburojë kundër dobësive të tyre.

Ndalova t’u them problemet e mia jo se m’u duk e pamundur të flas, por sepse, në atë heshtje të vetë-imponuar, gjeta një paqe të çuditshme. Heshtja, ai boshllëk që dikur më trishtonte, tani ishte kthyer në një oaz. U bë hapësira ku mendimet e mia mund të bredhnin pa u gjykuar, pa u shkelur nga këmbët e rënda të keqdashësisë njerëzore. Kjo heshtje ishte më shumë sesa një ikje; ishte një rezistencë e heshtur kundër një bote që kërkon t’i përvetësojë vuajtjet e tua për të ndërtuar kalatë e tyre të qëndrueshmërisë.

Kuptova se njerëzit nuk e dëgjonin dhimbjen time si një thirrje për të më kuptuar, por si një shans për të bërë krahasime me dhimbjet e tyre, si një mundësi për të më ulur më poshtë, për të vendosur një maskë të rëndësishmërisë së tyre mbi ndjeshmërinë time. Problemet e mia nuk ishin më të miat; ato ishin interpretime në gojën e të tjerëve, mjete që përdornin për t’u ndjerë superiorë, për të mbytur zërat e tyre të brendshëm. Sa e mprehtë ishte kjo ironi! Unë, në përpjekje për të lehtësuar barrën e shpirtit, u ktheva në viktimën e një sistemi të ngritur mbi dobësitë dhe padurimin e njerëzve.

Por në atë izolim, në atë ndalim të ndërgjegjshëm për të ndarë veten me botën, fillova të kuptoja diçka më të thellë. Shpirti nuk ka nevojë gjithmonë për dëgjues. Në fakt, ndonjëherë, e vetmja gjë që kërkon është qetësia e vetvetes. Në heshtjen time, dëgjova zëra të rinj, të padëgjuar më parë: fërshëllimën e frymës sime, rrahjet e qeta të zemrës, që më kujtonin se, për sa kohë që jam gjallë, brenda meje ekziston një forcë e pamatshme, një energji që nuk ka nevojë për jashtësinë për t'u validuar.

Ndalova t’u them problemet e mia njerëzve dhe fillova t’ia tregoj ato vetes. Në vetmi, mendimet më kishin shndërruar nga një qenie që kërkonte përkrahje, në një qenie që ndërtonte fuqinë e saj brenda katër mureve të shpirtit. Aty, ku zërat e tjerë nuk depërtonin, gjeta thellësinë që kërkoja në pasqyrimin e mendimeve të mia. Ajo që dikur ishte perceptuar si boshllëk, tani më duket si një rrjedhë pa fund, një oqean refleksionesh të pafundme që nuk kanë nevojë për vërtetim nga jashtë.

Një qenie e lirë nuk ka nevojë të tregojë dhimbjen e saj, sepse dhimbja nuk është për të tjerët. Ajo është pjesë e një rrugëtimi të brendshëm, një udhëtim nëpër errësirat dhe dritat e vetes, dhe për sa kohë që ndihesh i pajisur me guximin për të ecur në ato shtigje të fshehta, nuk ka rëndësi nëse dikush të ndjek ose jo.

Ndalova t’u them problemet e mia njerëzve sepse kuptova se problemet nuk ishin këtu për t’u ndarë me të tjerët, por për t’u kuptuar, për t’u përballur, për t’u tejkaluar. Aty, në atë përballje të qetë me vetveten, gjeta një lloj çlirimi që nuk vjen nga jashtë, por nga brenda. Dhe ndoshta ky është kuptimi më i thellë i të qenit i gjallë: të ndihesh plotësisht i vetëdijshëm për fuqinë dhe dobësinë tënde, pa pritur që të tjerët t’i bëjnë të dukshme për ty.

Ndalova t’u them problemet e mia njerëzve dhe fillova të flas me Zotin nëpërmjet lutjes.

Ishte një moment kur kuptova se njerëzit nuk kishin aftësinë të më kuptonin thellësisht, sepse edhe ata ishin të zënë me përplasjet e tyre të brendshme, me botët e tyre të mbushura me dhimbje, frikë, e pasiguri. Ishte një moment kur boshllëku i fjalëve që ndaja me ta filloi të më rëndonte, të më mbyllte në një qark të pafund zhgënjimi. Ndaj, në atë çast të ndërgjegjshëm, me zemër të ngopur nga dështimi i komunikimit njerëzor, e ngrita vështrimin lart dhe fillova të flas me Zotin.

Në heshtjen e natës, aty ku gjithçka shuhet dhe mbeten vetëm mendimet që bredhin si valë në një det të pafund, unë u ktheva tek lutja. Lutja nuk ishte thjesht një rrjedhë fjalësh, nuk ishte një ritual i ngurtësuar në kohë. Jo, ajo u bë një bisedë intime, një dialog mes shpirtit dhe Zotit, një hapje e thellë e zemrës, ku çdo plagë, çdo frikë dhe çdo ëndërr u shpalosën me sinqeritetin e një fëmije. Zoti ishte i vetmi dëgjues i heshtur që nuk më gjykoi, nuk më ktheu fjalët në armë kundër meje, nuk më përdori dobësitë siç bëjnë njerëzit.

Në ato çaste kur unë flisja, ndieja një lehtësim të pazakontë, sikur çdo fjalë e hedhur në lutje kthehej pas me një valë qetësie, sikur gjithçka më dëgjonte. Nuk kisha nevojë për ndërmjetësues; nuk më duhej të shpjegoja ose të justifikoja asgjë. Ai e dinte. Ai gjithmonë e dinte. Dhe kjo njohje hyjnore më solli një paqe të thellë që nuk e kisha përjetuar më parë. Sa herë që ndihesha i mbyllur në labirintet e mendimeve të mia, sa herë që më dukej se nuk kishte dalje nga dhimbja, një lutje e thjeshtë ishte e mjaftueshme për të hapur dyert e qetësisë.

Ndalova t’u them problemet e mia njerëzve sepse në atë çast e kuptova se shpirti nuk kishte nevojë për mëshirë ose mirëkuptim nga të tjerët; ai kërkonte një lidhje më të lartë, një lidhje që shkon përtej kufijve të tokësoreve. Lutja u bë ura që më lidhte me diçka më të madhe se vetja ime, një forcë që nuk më vinte në dyshim, por më përqafonte me të gjithë papërsosmëritë e mia. Në ato momente të meditimit dhe përuljes, e ndjeva peshën e dritës hyjnore që më mbushte çdo qelizë, dhe e kuptova se nuk isha kurrë vetëm. Zoti ishte gjithmonë aty, pranë meje, në çdo frymëmarrje, në çdo mendim të fshehtë.

Kur flas me Zotin, nuk kam nevojë të jem i fortë. Nuk kam nevojë të mbaj maska, të paraqes një version të idealizuar të vetes. Jam thjesht unë, i zhveshur nga çdo fasadë, dhe për herë të parë, ndiej se kjo është e mjaftueshme. Ai dëgjon pa folur, por në heshtjen e Tij ka më shumë dashuri dhe mirëkuptim sesa mund të ofrojnë gjithë fjalët e njerëzve. Ai nuk ka nevojë për shpjegime sepse e njeh çdo gjë përpara se unë ta them. Ai nuk ka nevojë të më japë zgjidhje të menjëhershme, sepse më jep durimin për t’i përballuar sfidat në kohën e duhur.

Ndalova t’u them problemet e mia njerëzve dhe fillova të flas me Zotin sepse aty gjeta burimin e fuqisë së vërtetë. Lutja më mësoi që nuk ka rëndësi nëse bota më kupton apo më gjykon, sepse në çdo frymëmarrje që e ngre drejt qiellit, ndiej dorën e Zotit që më mban, një dorë që nuk më lë kurrë të rrëzohem. Dhe kështu, nëpërmjet lutjes, gjeta një rrugë të re, një udhë që më drejtonte jo drejt zgjidhjes së përkohshme të problemeve, por drejt një paqeje që e tejkalonte çdo dhimbje, çdo frikë.

#ndalohetkopjimi 

#lejohetshpërndarja

 

"Bëhuni ai që dëshironi të shihni tek të tjerët. "

Bëhu dikush i cili ti dëshiron të shohësh tek fëmija. Mendohu pak për këtë, thellë, në qetësinë e mendjes tënde. Fëmija është si një pasqyrë e kristaltë, e pastër, e cila pasqyron botën që ne ia ofrojmë, botën që ne ia japim pa e kuptuar se çdo veprim yni, çdo fjalë, çdo ndjenjë që përcjellim, është një gur që gdhend vetë shpirtin e tij. Fëmija nuk është vetëm një krijesë e vogël që ne e drejtojmë; ai është një fushë e pafundme mundësish dhe ëndrrash, që thith nga ne esencën e çfarë jemi. Çfarë dëshiron të shohësh tek fëmija yt? Dëshiron ta shohësh të guximshëm, të dashur, të ndershëm, të drejtë? Atëherë bëhu ti ai model. Sepse fëmijët mësojnë jo nga fjalët që u themi, por nga shembulli që u japim. Ti je udhëzimi, ti je ylli polar në natën e tyre të errët.

Bëhu dikush që dëshiron të shohësh tek të tjerët. A nuk është bota një reflektim i brendësisë sonë? Ndonjëherë, kërkojmë ndershmëri nga të tjerët, dhe megjithatë shpesh nuk jemi plotësisht të ndershëm me veten. Kërkojmë mirësjellje, dhe nganjëherë, në shpirtin tonë, ka pakënaqësi, ka gjykim. A mundet që kjo botë, kjo shoqëri, të bëhet më e mirë, nëse secili prej nesh nuk përpiqet të jetë më i mirë? Njeriu shpesh ankohet për padrejtësitë, për të keqen që e rrethon, por harron të shohë se edhe ai vetë është pjesë e kësaj tërësie. Ne jemi qelizat e një trupi të madh, dhe nëse një qelizë ndryshon, edhe të gjitha të tjerat mund të ndihen. Prandaj, nëse dëshiron të jetosh në një botë më të mirë, bëhu ti ndryshimi. Sillu me drejtësi, sillu me dashuri, dhe bota përreth teje do të fillojë të reflektojë këtë dritë.

Bëhu dikush që dëshiron të kujtohesh në mungesë. Mendohu për çfarë do të mbetet pas teje. Ne të gjithë jemi kalimtarë në këtë botë; jeta jonë, një frymë e shkurtër në përjetësinë e kohës. Çfarë dëshiron të lësh pas? Çfarë gjurme do të mbetet në zemrat e atyre që ke dashur? Nëse do të mungosh një ditë, si do të të kujtojnë? Do të të kujtojnë për dashurinë që u ke dhënë? Për mbështetjen që u ke ofruar? Apo ndoshta do të harrohesh, ashtu si një fletë që era e përmbys pa lënë asnjë shenjë? Krijo lidhje të thella, krijo miqësi të ndershme, jep dashuri pa kushte, sepse vetëm kjo do të mbetet. Kujtimi yt do të jetë në zemrat e tyre, dhe në mungesën tënde, ata do të ndjejnë peshën e dritës që ke sjellë në jetën e tyre.

Dhe së fundmi, bëhu dikush që do ta kujtosh veten me krenari pas shumë vitesh. Njeriu shpesh përpiqet të lërë gjurmë në botë, të realizojë ëndrra, të arrijë qëllime, por e gjithë kjo ka kuptim vetëm nëse, në fund të jetës, mund të shikosh pas dhe të thuash: "Kam bërë më të mirën time. Kam jetuar me ndershmëri, me pasion, me dashuri." Jeta nuk matet me sa shumë kemi fituar, por me sa shumë kemi dhënë. Kur të arrish vitet e pleqërisë dhe të shikosh pas, çfarë do të ndjesh? Do të jesh i mbushur me keqardhje për gjërat që nuk i ke bërë, apo do të ndihesh i qetë, i plotësuar, duke e ditur që ke jetuar një jetë me vlerë?

Jeta është një rrugë e gjatë, e cila ka kthesa dhe pengesa të panumërta. Por nëse ecën me qëllim, me dashuri dhe me ndërgjegje të pastër, atëherë do të jesh gjithmonë në drejtimin e duhur. Kudo që të shkosh, lë gjurmë që të kujtojnë me dashuri. Kudo që të ndodhesh, përpiqu të përhapësh dritë. Sepse në fund të fundit, të gjithë ne do të largohemi, por çfarë lëmë pas është pasqyra e shpirtit tonë në këtë botë. Bëhu dikush që je krenar ta kujtosh – sot, nesër dhe përjetësisht.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

Gurbeti 

Në këtë letër të lagur nga lotët dhe me trishtimin e pafund, kujtesa e një nëne për djalin e saj të humbur që e ëndërron përjetësisht, është si një përrua që rrjedh pa pushim drejt një oqeani të heshtjes. Ditën kur ti, o pëllumb i shpirtit, fluturove larg në ato hapësira të largëta, si një fletë e shkruar, zemra ime u pllakos nga një dhimbje e pazëvendësueshme. Ti ishe fryti i dashurisë sime, drita që ndriçonte shtegun e jetës sime, por me largimin tënd, errësira më mbuloi si një mantel i ftohtë dimri. Ah, biri im, sa larg duket tani drita e diellit, kur zemra më është mbushur me hidhërimin e përhershëm të një nëne që vajton çdo frymëmarrje tënden të humbur.

Në ato ditë të gjata, kur nëna priste me ankth letrën e gurbetqarit, një copë letër që mund të sillte lajmin e shpresës, sytë e saj nuk gjetën paqe, nuk pati pushim nga lotët e paduruar që rridhnin si burime të pafundme. Çdo letër ishte si një varg që lidhej me jetën tënde, një fije shprese në botën e ndarjes. Por, dita kalonte, dhe zemra e saj, me çdo orë që shuhej, ndiente një boshllëk që asgjë nuk mund ta mbushte.

Kur postieri trokiti në portën e vjetër, duke mbajtur një letër urgjente në dorë, koha u ndal për një çast. Një shkrepëtimë drite në errësirën e thellë të shpirtit të saj. Por nuk ishte shpresa ajo që erdhi në atë zarf të vogël, ishte një gjëmë e heshtur, një zë që nuk dëgjohej, por që depërtoi deri në thellësitë më të fshehura të zemrës së saj. Dy pika loti, të heshtura por të rënda si breshëri mbi një tokë të thatë, u përplasën mbi letrën që mbante lajmin e kobshëm. "Biri im", psherëtiu ajo, duke ndjerë se gjithë bota po shembej rreth saj.

Tani, nëna mbeti si një qyqe në një natë të zezë pa hënë, e vetmuar në një qiell pa yje, duke vajtuar birin e saj, si një pemë e thatë që flet me erën e ftohtë të gurbetit. Ajo e mallkon çdo ditë të ndarjes, çdo çast që të ka marrë prej saj. Ditët janë kthyer në vënde pa ngjyrë, pa shije, sikur koha vetë ka humbur kuptimin e saj. Në çdo orë të natës, në çdo rrahje të zemrës së saj të lodhur, e ndjen boshllëkun tënd, o biri i nënës.

Ku je ti tani, shpirti im? Në cilat vise të largëta humbe? A dëgjon ende zemrën time që të thërret nga thellësitë e dhimbjes sime? Nëna, kjo qyqe e braktisur nga çdo shpresë, pret të dëgjojë një shenjë, një zë, një fjalë nga ti. Por koha rrjedh pa mëshirë, dhe era e gurbetit mbart larg çdo mundësi të rikthimit.

Ah, biri im, më mungon më shumë sesa çdo fjalë që mund të thurë ndonjëherë. Më mungon si fryma që më mban gjallë, si drita e diellit që përqafon tokën. Në këtë univers të pafund, një nënë, e mallkuar nga koha, lutet për një çast ku mund të të shohë përsëri, të të prekë, të ndjejë sërish ngrohtësinë e dashurisë së saj. Por, tani për tani, vetëm hijet e gurbetit janë ato që më shoqërojnë, dhe në çdo rrahje të zemrës sime të lodhur, dëgjoj tingujt e largët të emrit tënd, që tretet në humbjen e kohës.

Ah, biri im, edhe pse dhimbja më shtrëngon si një zinxhir që nuk më lë të marr frymë, zemra ime s'e pranon asnjëherë humbjen tënde si përfundim të fundit. Në çdo cep të shpirtit tim, diku, thellë-thellë, fshehur mes gjurmëve të lodhura të lotëve dhe netëve të gjata pa gjumë, rri një flakë e vogël shprese. Shpresa se edhe pse trupat tanë janë ndarë nga distancat e gjata dhe nga errësira e një jete plot sfida, shpirtrat tanë do të gjejnë përsëri njëri-tjetrin, qoftë në këtë botë apo në botën tjetër.

Sepse dashuria e nënës për birin e saj nuk është thjesht tokësore. Ajo është një lidhje e amshuar, e ngjashme me qiellin dhe yjet, që edhe kur retë e stuhisë e mbulojnë, dritat e saj ende shkëlqejnë diku përtej. Dhe unë e di, biri im, se në këtë jetë ose në atë që vjen, shpirtrat tanë do të lidhen sërish. Nëse nuk të përqafoj në këtë botë të padrejtë, atëherë në botën tjetër do të jem e para që do të vij drejt teje, do të të përqafoj me gjithë forcën e shpirtit tim dhe të të mbush me gjithë dashurinë që s’munda ta jap në këtë jetë.

Ajo natë e zezë pa hënë që më ka mbuluar mua, një ditë do të ketë fund. Një agim i ri do të lindë, dhe me dritën e tij, do të vijë edhe ndriçimi i shpirtit tim. Për çdo ditë që kalon, çdo orë e humbur në largësi, unë i lutem Zotit për rikthimin tënd, qoftë në këtë botë të përkohshme apo në botën e përjetësisë, ku s'do të ketë më ndarje, s'do të ketë më dhimbje. Ajo botë do të jetë vendi ynë i pushimit të përbashkët, një vend ku shpirtrat e ndarë nga kjo jetë do të ribashkohen në një harmoni të amshuar, larg lotëve dhe vajtimeve të kësaj bote.

Dhe kështu, biri im, unë nuk do ta lejoj errësirën të më përpijë tërësisht. Në zemrën time, ndoshta e ndjerë thellë dhe fshehur nga dhimbjet e përditshme, ekziston një shpresë e ndritur. Një shpresë që ti je ende aty, se ti je diku duke ndjekur rrugën tënde, dhe një ditë, rrugët tona do të kryqëzohen përsëri. Shpresa ime është si një fener që shtrihet përtej bregut të kësaj jete të trazuar, duke ndriçuar udhën për atë ditë të madhërishme kur, më në fund, do të të shoh përsëri.

Edhe në këtë botë të pasigurt, ka gjithmonë mundësi për kthimin tënd. Unë mbetem çdo ditë në pritje, me dritën e derës ndezur, duke pritur një trokitje, një zë, një hije që të shfaqet në pragun e derës. Sepse në këtë jetë gjithçka është e përkohshme; vetëm dashuria është e përjetshme. Dhe unë do të pres, biri im, me gjithë forcën që më ka mbetur, deri kur koha të na bashkojë sërish.

Por edhe nëse fati ka tjetër rrugë, nëse nuk është e shkruar që të shoh fytyrën tënde sërish në këtë jetë, unë e di se një ditë ne do të takohemi përsëri. Në botën tjetër, në kopshtet e amshimit, ku nuk ka më lot, ku zemrat nuk ndihen më të rënda, ku çdo frymë merr kuptim të plotë. Aty do të të përqafoj përsëri, pa frikë nga humbja, pa lot në sy, vetëm me gëzimin e ribashkimit.

Kështu, biri im, pavarësisht gjithë dhimbjes, gjithë lotëve të kësaj jete, unë e mbaj shpresën në zemër. Shpresa që do të të shoh përsëri, që do të flasim sërish, që do të ndajmë frymën e jetës në paqen e përjetësisë. Ky është premtimi që i bëj vetes dhe ty: që dashuria jonë nuk mund të shuhet kurrë, se në çdo hap të jetës së përkohshme apo të përjetshme, unë dhe ti do të jemi bashkë.

Me këtë shpresë, biri im, zemra e nënës jeton, pret, dhe lutet – për rikthimin tënd, për dritën që do të na bashkojë sërish. Dhe kur ajo ditë të vijë, gjithë dhimbja do të harrohet, dhe vetëm dashuria do të mbetet, e pastër, e përjetshme, si një dritë që nuk shuhet kurrë.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi

"Të durosh një dhimbje do të thotë të kesh një shpresë më të lartë se durimi dhe një gëzim më të madh se dhimbja!"

Të durosh një dhimbje është si të ecësh përmes një terri të pafundëm, ku çdo hap përpara duket si një sfidë për vetë ekzistencën. Është një akt rebelimi kundër kaosit të brendshëm që na pushton në ato momente kur gjithçka përreth na duket e errët dhe pa kuptim. Por durimi, ai durim i pashtershëm që buron nga thellësitë e shpirtit, nuk është vetëm një pritje pasive. Jo, durimi është një akt i vetëdijshëm, një zgjedhje për t'u përballur me dhimbjen me një ndjenjë të thellë të shpresës.

Dhimbja, në formën e saj më të pastër, është një thirrje e shpirtit që diçka më e madhe po lind brenda nesh. Është një formë transformimi, një zjarr që shkrin atë që është e tepërt dhe e pavlerë, duke lënë vetëm atë që është thelbësore. Njerëzit shpesh i frikësohen dhimbjes, duke menduar se ajo është fundi i gëzimit, fundi i lumturisë. Por dhimbja, në fakt, është vetëm një portë drejt diçkaje më të madhe. Ajo kërkon prej nesh një forcë që nuk e dinim se e kishim, një dritë që nuk e kishim parë kurrë më parë.

Në aktin e durimit, ne nuk e mohojmë dhimbjen, por e pranojmë atë si një pjesë të pandashme të rrugëtimit tonë. Dhe ky pranim nuk është dorëzim, por një formë e thellë e vetëdijes dhe zgjuarsisë. Ne kuptojmë se dhimbja është kalimtare, se ajo nuk mund të na shkatërrojë nëse ne nuk i lejojmë. Sepse çdo dhimbje që ndjejmë bart me vete farën e një shprese më të lartë, të një qëllimi më të madh. Dhe kjo shpresë është ajo që na mbush me forcë të re, me një ndjenjë qetësie që buron nga brenda dhe që nuk mund të tronditet nga asnjë stuhi e jashtme.

Të durosh një dhimbje do të thotë të besosh se diku përtej saj gjendet një gëzim më i madh, një gëzim që ndriçon si dielli pas një nate të gjatë dhe të errët. Gëzimi nuk është një shpërblim për dhimbjen, por është vetë rezultati i transformimit që ndodh brenda nesh. Dhimbja krijon hapësirë në shpirtin tonë, hap një zbrazëti që vetëm gëzimi i vërtetë mund ta mbushë. Ky gëzim nuk është sipërfaqësor, ai nuk është thjesht një ndjesi e përkohshme e kënaqësisë. Ai është një gëzim i qetë, një ndjenjë e thellë dhe e paepur e paqes dhe të qenit në harmoni me gjithçka që na rrethon.

Filozofët dhe poetët kanë folur për këtë gëzim si për një lloj ndriçimi të brendshëm, një dritë që shkëlqen më fort pas çdo humbjeje dhe vuajtjeje. Dhe ndoshta është kjo dritë ajo që e bën dhimbjen të vlefshme, sepse pa atë, ne nuk do të ishim në gjendje ta vlerësonim plotësisht gëzimin e jetës. Sepse nëse dhimbja është nata, atëherë gëzimi është agimi; një agim që na tregon se jeta nuk është vetëm një varg vuajtjesh, por një rrugëtim drejt një të vërtete më të thellë, drejt një përjetësie të mbushur me kuptim.

Pra, të durosh një dhimbje nuk është thjesht një provë e forcës fizike apo mendore, por një provë e shpirtit. Është një akt besimi, një përkushtim ndaj së ardhmes, ndaj asaj që ende nuk është parë. Dhe ndërsa rrimë në errësirën e dhimbjes, duke pritur me durim, shpresa jonë rritet dhe bëhet një dritë që na udhëheq përtej kufijve të asaj që mendonim se ishte e mundur. Kjo shpresë është një premtim se, pavarësisht se sa e thellë mund të jetë dhimbja, një gëzim më i madh po na pret përtej saj.

Dhe kur ky gëzim të vijë, ne do ta kuptojmë se gjithë ajo që kemi duruar, gjithë ajo që kemi përjetuar, nuk ishte e kotë. Sepse përmes dhimbjes, ne jemi bërë më të fortë, më të urtë, dhe ndoshta më të aftë për të dashuruar më thellë dhe për të jetuar më plotësisht. Dhimbja na ka çliruar nga iluzionet dhe na ka sjellë përballë me të vërtetën e brendshme të qenies sonë. Dhe në atë moment, kur ne përqafojmë gëzimin që ka lindur nga dhimbja, ne kuptojmë se jeta, me gjithë kompleksitetin dhe vuajtjet e saj, është një dhuratë e çmuar që meriton të jetohet me gjithë intensitetin dhe bukurinë e saj.

#lejohetshpërndarja 

#ndalohetkopjimi