“Poezinë e Traklit s’e kuptoj dot, por toni i saj tepër më pëlqen!”
Vitgenshtajn
Ritmi, kjo fuqi sekrete, ky ujë i fshehtë, është një nga parimet qenësore të poezisë. Ai jo vetëm që e zgjon dhe e elektrizon poezinë, por është edhe dinamo e saj: e shndërron atë në gjak, në energji. S’lë vend pa shëtitur, pa hyrë e dalë në trupin e poezisë. E vë në lëvizje imagjinatën dhe e nxjerr atë në një udhëtim të panjohur. Ai e jep lajmin për strukturën e poezisë. Dendësia dhe thellësia e poezisë trajtësohen në vartësi të “shpejtësisë së goditjes” së ritmit. Valeri thotë se kjo shpejtësi i përngjan valles. Ne e ndiejmë ritmin e poezisë, që lëviz mu si tiktaket e orës, që merr frymë pikërisht si një gjallesë. Fjalën e zbret në zero. (Fjala është helm në poezi.) Ritmi e mat, e pret, e fut në hulli atë. Shtiret si lëngu i strukturës së poezisë. Ritmi, ky zë i pafjalë, që është i padukshëm, i pakonceptueshëm dhe i cili këmbët i heq zvarrë për të ndërtuar strukturën e poezisë, sapo të takohet me fjalëzat, i luan ato prej vendi, vazhdimisht i bombardon. Këto fjalëza, me qëllim të kthjelltësimit, harmonizimit (kuptimësimit), me qëllim të gjetjes së vendit të vet vazhdimisht do të lëvizin. Majakovski, lidhur me këtë fuqi që zë vend në themelin e poezisë thotë: ‘Nuk sqarohet, për të do të flasim vetëm ashtu siç flasim për magnetizimin, elektrizimin.’ Këtë zë të pashpjegueshëm, të pafjalë të poezisë që e ka shkruar për Jeseninin pas shumë përpjekjeve do ta ndiejë dhe do të shprehet:
Ta-ra-ra / ra ra / ra ra ra ra / ra ra /
Ra-ra-ree / ra ra ra / ra ra / ra ra ra ra /
Ra-ra-ra / ra ra-ra/ rara/ ra / ra ra
Kjo është arsyeja që më vonë të shfaqet vargu i parë: Ke shkuar - thanë - diku në lartësi. Çdo poezi bart në vete një zë të këtillë. Poeti, pothuajse, jeton duke ia vënë veshin këtij zëri, duke e dëgjuar atë. Ky, sa është i brendshëm, aq është edhe i jashtëm. Ky zë dëgjohet edhe kur bie një gjethe prej druri, edhe kur diç shkëputet prej brendësisë sonë. Gjuetari i këtyre zërave është Kavafisi. Ai, duke qenë i bindur se një ditë do t’i hyjë në punë, mbi pakon e cigareve kështu do t’i shënojë zërat e këngës së dy të rinjve (Ç’trup, ç’flokë, ç’fytyrë, ç’buzë!): "Nëse kujtesa ime, në një çast të emocioneve krijuese i kthen prapa përshtypjet e ruajtura, mund të ndodh që në artin tim të mbesë diçka prej kalimit të shkurtër të kësaj bukurie." Ritmi ndonjëherë bëhet dhe na del si temë, si kuptim, si një gjithçka e poezisë. Peshën dhe frymëmarrjen e tij e ndiejmë përgjatë tërë poezisë. Ai në këtë mes e luan rolin e epiqendrës.
Ritmin duhet shikuar si një gurrë të dialektikës.
