Mbi relativitetin e famës
A po pyesni se si më erdhën lajmet, dhe kush më informoi, se ju po argëtoheshit me një temë timen, për të cilën nuk i kishit thënë asgjë një shpirti të vetëm? Dihet se shumica merren me persona të caktuar me thashetheme.
"Çfarë", thoni ju, "a jam një personazh kaq i shkëlqyeshëm sa të mund të nxis thashetheme?" Tani nuk ka asnjë arsye pse duhet të matni veten sipas kësaj pjese të botës; ju banoni diku, por kini parasysh vetëm vendin ku çdo pikë që ngrihet mbi pikat ngjitur është e shkëlqyeshme, në vendin ku ajo ngrihet.
Por madhështia nuk është absolute; krahasimi e rrit ose e zvogëlon atë. Një anije e cila shfaqet e madhe në lumë duket e vogël kur ndodhet në oqean. Një lugë e cila është e madhe për një enë, është e vogël për një tjetër. Kështu që ju në provincën tuaj keni vërtet rëndësi, megjithëse diku tjetër e përbuzni veten. Njerëzit po pyesin se çfarë bëni, si darkoni dhe si flini, dhe ata gjithashtu zbulojnë; prandaj ka edhe më shumë arsye për të jetuar me kujdes. Sidoqoftë, mos e konsideroni veten me të vërtetë të lumtur derisa të zbuloni se mund të jetoni para syve të njerëzve, derisa muret tuaja të mbrojnë por nuk ju fshehin; megjithëse jemi të prirur të besojmë se këto mure na rrethojnë, jo për të na mundësuar që të jetojmë më të sigurt, por që të mund të mëkatojmë më fshehurazi nga sytë e njerëzve. Unë do të përmend një fakt me të cilin ju mund të peshoni vlerën e karakterit të një dikujt: mezi do të gjeni dikë që mund të jetojë me derën e tij të hapur krejtësisht. Është ndërgjegjja jonë, dhe jo krenaria jonë, ajo që ka vendosur dyert dhe rojet; ne jetojmë në një mënyrë të tillë që të zbuluarit për të parë papritur është e barabartë me kapjen në vepër faji dhe krimi. Çfarë përfiton, sidoqoftë, të fshihemi dhe të shmangim sytë dhe veshët e njerëzve?
Një ndërgjegje e mirë e mirëpret turmën, por një ndërgjegje e keqe, edhe në vetmi, është e shqetësuar dhe e trazuar. Nëse veprat tuaja janë të ndershme, le ta dinë të gjithë; nëse është bazë, çfarë rëndësie ka që askush nuk i njeh, për sa kohë që ti vetë i njeh? Sa i mjerë jeni nëse e përbuzni një dëshmitar të tillë!
