I dituri, njeriu mesatar i shkencës, në krahasim me një gjeniun,domethënë me një krijesë që ose lind ose pjell, në kuptimin më të gjerë të dyja fjalëve, ka gjithmonë diçka nga fatpadala e moshuar: ashtu si ai në të vërtetë nuk merr vesh nga këto dy detyra shumë të çmuara të qenies njerëzore. Në fakt që të dyja, të diturit dhe fatpadalës, pothuajse si dëmshpërblim, u jepet respektueshmeria (në këto raste nënvizohet rrespektueshmëria) dhe si detyrim i këtij léshimi shtohet edhe e njëjta sasi shqetësimi. Le ta slhikojmë më mirë: çfarë është njeriu i shkencës? Në radhe të parë ai është nje lloj i qenies njerëzore jo fisnike, me virtytet e nië lloji pa fisnikéri, gjë që do të thotë një lloj i qenies njerëzore jo sunduese, jo urdheruese dhe as edhe e vetëmjaftueshme; ai është punëdashës, i durueshém për t'u futur në rresht, i rregullt, dhe i matur në aftësitë dhe në kërkesat, éshtë i ndjeshëm si gjithë të tjerët dhe
ka nevojë për ato gjëra që kanë të tjerët, për shembull për atë pjesë pavarësie dhe atë copë kullotë me bar pa të cilën nuk ka qetësi pune, për atë kërkesë nderimi dhe mirënjohjeje (që nënkupton në radhë të parë dhe mbi të gjitha njohje dhe aftësi për të qenë i njohur), për atë
shkëlqim të emrit të mirë, për atë pohim të qëndrueshëm të vlerës dhe të dobisë së tij me të cilën kapërcehet gjithmonë mosbesimi i brendshëm që qëndron në thellësi të shpirtit të të gjitha qenieve njerëzore të varura dhe te gjitha kafshëve të kopesë.
I dituri, siç është e qartë, ka edhe sémundjet dhe sjelljet e këqia që ka lloji jo fisnik: është i pasur me zili të vogla dhe ka sy maceje përderisa ndodhet poshtë në ato natyra në lartësinë e të cilave nuk arrin të ngrihet. Ai është besimplotë, por vetëm si ai që lë të shkojë, por jo të rrjedhë, dhe pikërisht përpara qenies njerëzore të rrjedhës së madhe ai qëndron shumë më i ftohtë dhe i mbyllur: syri i tij është atëherë si një liqen i lëmuar dhe i neveritshëm mbi të cilin nuk valëvitet më asnjë entuziazëm, asnjë dhembshuri. Gjëja më e keqe dhe më e rrezikshme për të cilën është i aftë një i ditur i vjen nga instinkti i mediokritetit pikërisht të llojit të tij, nga ai jezuizëm i mediokritetit që vepron në mënyrë instinktive për shkatërimin e qenies njerëzore jashtë nga e zakonshmja dhe përpiqet të thyejë çdo hark të shtrire ose, më shumë akoma, të dobësojë. Në të vërtetë, ta dobësosh me miresjellje, me dorë mbrojtëse, natyrisht: 'ta dobësesh' me dhembshuri besimplotë është pikërisht arti i jezuitizmit, i cii gjithmonë ka qenë i shkathët për t'u futur si fe e dhembshurisë.
