Në shkrimet e një vetmitari dëgjohet gjithmonë edhe diçka nga jehona e shkretëtirës, diçka nga pëshpërimat dhe nga veshtrimi i druajtur i vetmisë; nga fjalët e tij, nga vetë britma e tij oshëtin ende një mënyrë heshtjeje e re dhe më e rrezikshme për të ruajtur një të fshehtë. Ai që vit pas viti, ditë dhe natë ka ngelur vetëm me shpirtin e tij në kundërshti dhe bashkëbisedim të fshehtë, ai që në shpellën e vet (mund të jetë një labirint, por edhe një minierë ari) është bërë ariu i shpellave ose gërmues ose ruajtës thesaresh dhe përbindësh, idetë e tij, më në fund marrin një dritë të vetën të vagëlluar, një erë thellësie dhe myku, diçka të pakomunikueshme dhe të neveritshme që përhap ftohtësi mbi këdo që i kalon pranë. Vetmitari nuk beson që një filozof (meqenëse një filozof, para së gjithash, ka qenë gjithmonë një vetmitar) të ketë shprehur mendimet e tij të vërteta dhe të fundit nëpër libra: a nuk shkruhen librat pikërisht për të fshehur atë që mbahet e fshehur brenda vetes? Ai do të dyshojë që një filozof në përgjithesi mund të ketë mendime “të fundit dhe të vërteta"; që tek ai, prapa çdo shpelle, është dhe duhet të jetë një shpellë edhe më e thellë, një botë më e gjerë, më e panjohur, më e pasur mbi një sipërfaqe, një humnerë prapa çdo fundi, poshtë çdo “themeli". Çdo filozofi është një filozoti paraskene.
Ky është një gjykim vetmitari: “Ka aty diçka të vullnetshme në faktin që është ndalur këtu, që ka vështruar prapa, ka vështruar përreth, që këtu nuk ka gërmuar më në thellësi dhe ka lënë mënjanë lopatën: ka edhe diçka mosbesuese në këtë gjë".
Çdo filozofi fsheh pra një filozof, çdo mendim është pra një skutë për t’u fshehur, çdo fjalë është nje maskë.
Niçe
